ปลูกแพนซีที่ผาตั้ง

โดย...ม.ล.จารุพันธ์ ทองแถม

พวกเราเพาะปลูกไม้ดอกงามนามแพนซีกันมาหลายปีแล้ว ทุกปีเราจะเริ่มเพาะเมล็ดกัน จากนั้นจึงแยกกล้าลงถุงเดี่ยวและนำปลูกลงแปลงที่เตรียมดินกันมาอย่างดี เราคลุมแปลงปลูกด้วยใบตองตึง ซึ่งจะช่วยลดวัชพืชลงไปได้มาก และช่วยชะลอการชะล้างพังทลายของดิน อีกทั้งคลุมรักษาความชุ่มชื้นในดินอีกด้วย

แพนซีเป็นกลุ่มของไม้ดอก ซึ่งเราซื้อเมล็ดลูกผสมชั่วที่หนึ่งมาจากสหรัฐในทุกปี เพื่อปลูกเก็บดอก เอามาทับอัดแห้ง ใช้ในงานจัดกรอบรูป ของโครงการผลิตภัณฑ์ไม้ประดับแห้ง โครงการหลวง

แพนซีนั้นมาจากพืชสกุลไวโอลา (Viola) คือ Viola Tricolor ซึ่งเป็นลูกผสมข้ามชนิดกับไวโอลาชนิดอื่นๆ ซึ่งลูกผสมเหล่านี้เรียกในภาษานักวิทยาศาสตร์พืชสวนว่า Viola X Wittro Ckiana แต่บางคนนิยมใช้ชื่อวิทยาศาสตร์ ว่า V. Tricolor Subsp. Hortensis

ชื่อสามัญของแพนซีกับไวโอเลตนั้นใช้แทนกันได้โดยไม่ผิดกติกาแต่ประการใด แต่ถ้าจะให้ดีแล้ว ให้สังเกตว่าแพนซีนั้นมีกลีบดอก 4 กลีบชูขึ้นด้านบน ส่วนอีกกลีบจะชี้ลงด้านล่าง สำหรับไวโอเลตนั้นมีเพียง 3 กลีบชี้ขึ้นด้านบน และอีก 2 กลีบชี้ลงด้านล่าง ดังนั้นแพนซีจึงหมายถึง Viola Cornuta แต่นักพืชสวนยุคใหม่มักใช้คำว่า “แพนซี” กับดอกไม้ลูกผสมใหม่หลายสี ซึ่งเรานำมาปลูกลงแปลงทุกปีดังได้กล่าวมาแล้วข้างต้น ในขณะที่ไวโอลา (Viola) นั้นสงวนเอาไว้ใช้กับดอกไม้ขนาดเล็กที่เป็นได้ทั้งพืชฤดูเดียวและพืชหลายฤดู

ดอกแพนซีนั้นมีเส้นผ่านศูนย์กลาง 23 นิ้ว และประกอบด้วยกลีบดอกบนซ้อนกันเล็กน้อยจำนวนสองกลีบด้านข้าง และอีกกลีบเดี่ยวอยู่ด้านล่าง โดยมีอวัยวะคล้ายหนวดงอกออกมาจากตรงใจกลางดอก ทรงพุ่มต้นสูงประมาณ 79 นิ้ว แพนซีชอบแดดจัดจ้าทั้งวัน และชอบดินร่วนซุยมีความอุดมสมบูรณ์สูง

 

ปลูกเลี้ยงแพนซีหน้าแมว

นักวิทยาศาสตร์พืชสวนรุ่นใหม่ พัฒนาพันธุ์แพนซีจนได้สีหลากหลาย ไม่ว่าจะเป็น สีม่วง สีส้ม สีแดง สีขาว สีเหลือง สีทอง และแม้แต่สีม่วงเข้ม เกือบดำสนิท แพนซีมีลวดลายบนกลีบดูคล้ายลิงหรือแมว แล้วแต่ใครจะดูให้เป็นอย่างไร ส่วนตัวผู้เขียนชอบที่จะเห็นดอกแพนซีเป็นแมว จึงเรียกกันว่าดอกหน้าแมว จะดูน่าเอ็นดูกว่าดอกหน้าลิง (Monkey Flower) เป็นไหนๆ

ศัตรูสำคัญของแพนซี

เพลี้ยอ่อนนับเป็นศัตรูตัวเอกของแพนซี เพราะมันถ่ายทอดไวรัสชนิดหนึ่ง คือ โรคไวรัสใบลายหินอ่อนของแตงกวา หรือเรียกกันย่อๆ ว่า ซีเอ็มวี (Cucumber Mosaic Virus) การกำจัดเพลี้ยอ่อนทำได้โดยฉีดพ่นด้วยไวท์ออย หรือปิโตรเลียมออยด์ผสมเซวิน (Sevin) หรือ S85 ซึ่งมีขายทั่วไปในเมืองไทย

โรคราที่พบมากที่สุด คือ โรคราน้ำค้าง (Mildew) หรือโออิเดียม (Oiduim) ฉีดพ่นด้วยยากำจัดโรครา เช่น เบนโนมิล แคปแทน (Captan) ทากและหอยทากเป็นศัตรูตัวฉกาจของแพนซี พวกมันกัดกินใบแพนซีได้มากในช่วงเวลากลางคืน ใช้สารกำจัดหอยทาก เช่น โกรสลัก หรือหากพบไม่มากนักก็จับทำลายเสีย

ศัตรูตัวฉกาจของการเกษตรที่แท้จริงที่ทำลายไม่เฉพาะแต่แพนซีเท่านั้น

แม้แมลงและโรคจะเป็นศัตรูของพืชในเมืองไทย จากการพบปะกับเกษตรกรผู้ทำสวนหลายต่อหลายคน แม้แต่คนบนดอยสูงที่เชียงใหม่หรือเพชรบูรณ์ ทุกคนพูดเป็นเสียงเดียวกันว่า นโยบายที่เกิดจากนักการเมืองยอดฉ้อฉลที่ทำลายโครงสร้างความเจริญของการเกษตรประเทศไทย นั่นคือ นโยบายค่าแรงงานขั้นต่ำ 300 บาท ที่ทำให้กระทบกระเทือนไปทุกวงการ แม้แต่เอสเอ็มอีของประเทศก็ตกอยู่ในสภาพร่อแร่เช่นกัน นับว่าการโฟนอินจากต่างประเทศนั้นทำลายประเทศได้สมบูรณ์แบบครับ

ดังนั้น เพื่อมิให้เป็นการสับสน เราต้องถือว่าแพนซีซึ่งปลูกกันอยู่ในเมืองไทยปัจจุบัน คือ Viola Tricolor นับเป็นชนิดซึ่ง Viola X Wittrokiana ลูกผสมส่วนใหญ่ถือกำเนิดขึ้นมา พ่อแม่ที่แท้จริงของลูกผสมดังกล่าวถูกลืมไปนานแล้ว แต่ปัจจุบันถูกรื้อฟื้นขึ้นมาใหม่โดยนักพืชสวนและถูกนำกลับมาปลูกกันอีก ไวโอลาเหล่านี้มีดอกขนาดเล็ก มีสามสี สมดังชื่อของมัน คือ Viola Tricolor และเราอาจปลูกมันจนได้ดูดอกที่สวยงามดังกล่าวไม่ยากนักบนดอยสูงของเมืองไทย

ในปี พ.ศ. 2528 โลกของไม้ดอกฤดูเดียวต้องบันทึกไว้ว่า โลกได้เห็นดอกแพนซีสีดำเป็นครั้งแรก แพนซีดอกดำนี้มีสีดำสนิทอย่างแท้จริง มิใช่สีม่วงเข้มดังที่หลายคนเข้าใจ กลีบของมันมีสีดำสนิทไม่ผิดอะไรกับเวลากลางคืนที่มืดสนิท คงเหลืออยู่แต่จุดเหลืองที่ปรากฏบนใจกลางกลีบดอก ดูราวกับนัยน์ตาของแมวดำกระนั้น ไวโอลาลูกผสมพันธุ์นี้ได้ชื่อว่า “มอลลี่ แซนเดอร์สัน” (Molly Sanderson) เราต้องให้เกียรติผู้ผสมที่ผลิตคุณภาพลูกผสมไวโอลาหรือหน้าแมวลูกผสมได้เด็ดขาดขนาดนี้