สุกี้ยากี้ อุ่นกายอุ่นใจ

โดย...อินทรชัย พาณิชกุล

ในวันที่ร่างกายอ่อนแอ ไร้เรี่ยวแรงกำลังวังชา คลับคล้ายคลับคลาว่าจะเจ็บไข้ได้ป่วย เมนูอาหารที่ผมคิดถึงเป็นอันดับแรกๆ หนีไม่พ้นสุกี้ยากี้

สุกี้ยากี้ (Sukiyaki) หรือเรียกสั้นๆ ติดปากว่าสุกี้ ในที่นี้หมายถึงอาหารประเภทลวกจิ้ม ประกอบด้วยเนื้อสัตว์ อย่างวัว หมู ไก่ ปลา กุ้ง ปลาหมึก ลูกชิ้น เต้าหู้ วุ้นเส้น ไข่ไก่ พร้อมผักสดสารพัดชนิด หย่อนลงในหม้อน้ำซุปเดือดจัด พอสุกได้ที่ก็คีบขึ้นมาจุ่มน้ำจิ้ม ตักเข้าปากอย่างเอร็ดอร่อย

ยุคนี้ ถ้าใครสักคนเอ่ยว่า “ไปกินสุกี้กัน” ก็มักจะหว่านแหเหมารวมกันหมด ทั้งชาบูชาบูแบบญี่ปุ่น สุกี้เอ็มเคในห้างสรรพสินค้า จนถึงจิ้มจุ่มหม้อดินที่ร้านลาบข้างทาง

สืบสาวเรื่องราวไปถึงต้นตอ พบว่าสุกี้ยากี้ถือกำเนิดขึ้นในประเทศญี่ปุ่น มีตำนานเล่าขานกันว่าช่วงยุคกลางของญี่ปุ่น ค่ำคืนอันเหน็บหนาว ซามูไรคนหนึ่งได้แบกสัตว์ที่ล่ามาได้ผ่านมาและแวะบ้านชาวบ้าน แล้วขอให้เจ้าบ้านช่วยปรุงอาหารให้ ฝ่ายเจ้าบ้านก็รู้สึกน้อยเนื้อต่ำใจ เพราะเครื่องครัวที่มีอยู่ช่างแสนซอมซ่อทรุดโทรม ไม่สมศักดิ์ศรีนักรบที่ให้เกียรติแวะมาบ้าน เขาจึงนำเอาพลั่ว (“ซูกิ” ในภาษาญี่ปุ่น) มาล้างให้สะอาด แล้วใช้ต้ม (ยากิ) เนื้อนั้น คำว่า ซูกิยากิ จึงแปลตามความหมายได้ว่า “ใช้พลั่วต้มเนื้อให้สุก”

วัฒนธรรมการปรุงสุกี้ยากี้ของชาวญี่ปุ่นมี 2 แบบ คือ แบบคันโต (ภาคกลาง) และแบบคันไซ (ภาคเหนือ) ในแบบแรก น้ำซุปใช้ซอสปรุงสำเร็จ ส่วนแบบที่สองใช้วิธีปรุงระหว่างรับประทานไปด้วย จนต่อมาเมื่อเกิดเหตุการณ์เเผ่นดินไหวครั้งใหญ่ในภาคกลางเมื่อปี ค.ศ. 1923 ประชากรย่านคันโตต้องย้ายไปอาศัยในภาคเหนือชั่วคราว และได้ปรับตัวรับวิธีการปรุงซูกิยากิแบบคันไซที่นั่น เมื่อกลับมายังภาคกลางตามเดิมก็นำเอาวิธีการทำซูกิยากิแบบคันไซมาด้วย จนทำให้แพร่หลายไปในที่สุด

กลับมายังเมืองไทย คำว่า “ไปกินสุกี้กันเถอะ” ใครๆ ก็มักนึกถึงเอ็มเคสุกี้ แบรนด์ดังสัญชาติไทยที่อยู่คู่สังคมมายาวนาน นอกจากทุกคนอยากรับประทานอาหารที่บำรุงสุขภาพ อุดมด้วยเนื้อสัตว์และผักสีเขียวแล้ว ความหมายอันลึกซึ้งกว่านั้นของการไปกินสุกี้ของคนไทย น่าจะอยู่ตรงการได้รับประทานอาหารกันพร้อมหน้าพร้อมตาในครอบครัว พบปะสังสรรค์กันในหมู่เพื่อนฝูง

ต่างจากชาวญี่ปุ่น เกาหลี ไต้หวัน จีน มักกินสุกี้ในวันอากาศหนาว โดยเฉพาะในงานเลี้ยงส่งท้ายปีเก่า ซึ่งถือเป็นช่วงเวลาที่อากาศหนาวโหดร้ายทารุณสุดๆ การได้กินซูกิยากิร้อนๆ ถือเป็นช่วงเวลาอันสุขสันต์เหมือนท่องไปบนสวรรค์ชั้นดาวดึงส์

ผมเองก็ชอบรับประทานสุกี้ยากี้ เพราะเชื่อว่าการได้รับประทานอาหารสุขภาพ ท่ามกลางคนที่เรารักพร้อมหน้าพร้อมตา แม้จะเหน็บหนาว เปล่าเปลี่ยวแค่ไหน ก็พลันอบอุ่นกายอบอุ่นใจได้เสมอ