เสน่ห์แห่งสีเขียว...มรกต

โดย...สีสันอัญมณี

สถาบันวิจัยและพัฒนาอัญมณีและเครื่องประดับแห่งชาติ (องค์การมหาชน)

มรกตเป็นอัญมณีอีกชนิดหนึ่งที่ได้รับความนิยมมานาน มีความสวยงาม ราคาสูง และหายาก มรกตเป็นแร่เบริลชนิดหนึ่งที่มีสีเขียว มีองค์ประกอบเป็นเบริลเลียมและอะลูมิเนียม สีเขียวเกิดจากธาตุโครเมียมหรือวาเนเดียม หรือทั้งสองธาตุ บางแหล่งอาจเกิดจากธาตุเหล็ก

มรกตมีลักษณะโปร่งแสงถึงโปร่งใส มีความแข็ง 7.58 แต่มีความเปราะและแตกง่าย มีความถ่วงจำเพาะ 2.682.78 สีเขียวที่เรียกว่าสีมรกตนั้นควรเป็นสีเขียวปานกลางถึงสีเขียวสด จนถึงสีเขียวแกมฟ้า มีโทนสีสว่างปานกลาง

มรกตมาจากภาษากรีกว่า “Smaragdos” หมายถึง สีเขียว ภาษาอังกฤษสมัยกลางเรียกว่า “Esmeralde” คนโบราณเชื่อว่ามรกตสามารถขจัดปัดเป่าปัญหาต่างๆ ช่วยรักษาโรคปัญญาอ่อน ช่วยรักษาสายตา และช่วยให้ผู้สวมใส่ล่วงรู้อนาคตได้

แหล่งมรกต ได้แก่ โคลัมเบีย แซมเบีย บราซิล ซิมบับเว อัฟกานิสถาน และรัสเซีย มรกตที่มีราคาค่อนข้างสูงและมีคุณภาพดีมักมาจากโคลัมเบีย มรกตในท้องตลาดโดยทั่วไปมักผ่านการแช่น้ำมันหรือสารอินทรีย์บางชนิด เพื่ออำพรางตำหนิรอยร้าวภายใน และเพิ่มสีให้ดูสวยงาม ทั้งนี้ไม่ว่ามรกตจะมาจากแหล่งใดก็ตาม ก็ย่อมมีทั้งคุณภาพสีที่ดี มีความสวยงามและคุณภาพต่ำปะปนกันไป

มรกตชั้นดี คุณภาพสูงและราคาแพงควรมีสีเขียวสด มีความใส มีมลทินน้อย หรือมีรอยแตกร้าวน้อย ไม่มีคราบสีเหลือง น้ำเงิน หรือขาวปน (แต่ทั้งนี้ก็ขึ้นกับรสนิยมของแต่ละบุคคล)

มรกตมักนิยมเจียระไนเป็นรูปแปดเหลี่ยมที่เรียกว่า เหลี่ยมมรกต (Emerald Cut) เนื่องจากโดยธรรมชาติแล้ว มรกตเป็นอัญมณีที่มักมีตำหนิมลทิน มีรอยร้าวมากและมีความเปราะสูง นอกจากนี้ มรกตยังมีค่าดัชนีหักเหของแสงค่อนข้างต่ำ จึงต้องเจียระไนเป็นเหลี่ยมมรกต (8 เหลี่ยม) ซึ่งจะทำให้ประกายความสวยงามของสีมากกว่าการเจียระไนแบบอื่นๆ

โดยทั่วไปนิยมนำมาทำเป็นเครื่องประดับจำพวกแหวน สร้อยข้อมือ สร้อยคอ จี้ ต่างหู โดยมักใช้ร่วมกับอัญมณีอื่นๆ เช่น เพชร โทแพซ หรือทับทิม เพราะมีสีสันตัดกับสีเขียวของมรกต

มรกตเป็นอัญมณีที่มีความยิ่งใหญ่ในสมัยโรมันโบราณ โดยนักธรรมชาติโรมที่ชื่อไพลนี มีอายุในช่วง ค.ศ. 2379 เป็นผู้ศึกษาก้อนหินที่มีสีเขียว ซึ่งในความเห็นของเขา สีเขียวของมรกตมีประโยชน์ที่สุดในบรรดาหินมีค่าสีเขียวทั้งหมด และเขายังเป็นผู้จัดให้มรกตอยู่ในกลุ่มของเบริล ในขณะที่คนอื่นเข้าใจว่ามรกตเป็นหินมีค่าประเภทหนึ่งที่แยกออกมา

ความคิดของไพลนีได้ถูกพิสูจน์ว่าถูกต้องในศตวรรษที่ 19 มรกตเป็นสัญลักษณ์ของความอุดมสมบูรณ์ ร่ำรวย ร่มเย็น เชื่อกันว่ารักษาโรคบิด และเป็นยาระบายได้ นอกจากนี้ มรกตยังเป็นแร่ธรรมชาติที่ช่วยบำรุงสายตา และยังเชื่อกันว่าช่วยส่งเสริมการมองเห็นภาพแห่งอนาคต ส่วนในเรื่องของความรักนั้น มรกตหมายถึงความจริงใจของคำมั่นสัญญา