ภาพพิมพ์อีโรติกญี่ปุ่นยุคเอโดะ ที่ซอเธอบีส์ ฮ่องกง

โดย...อฐิณป ลภณวุษ

หลังประสบความสำเร็จกับนิทรรศการศิลปะร่วมสมัย ที่อาศัยหมึกพิมพ์ในการสร้างสรรค์งานมา 2 นิทรรศการติดต่อกัน แกลเลอรีของซอเธอบีส์ ฮ่องกง ก็เลยติดอกติดใจ สรรค์หาผลงานภาพพิมพ์มาจัดแสดงกันต่อ แต่คราวนี้เป็นทีของภาพพิมพ์จากสมัยเอโดะ (ระหว่างปี ค.ศ. 16031868) ของญี่ปุ่น ในนิทรรศการ Beyond The Paper ScreenAn Exhibition of Japanese Erotic Prints from The Uragami Collection ที่รวบรวมผลงานภาพพิมพ์แนวอีโรติกของจิตรกรชื่อดังจากยุคโน้นมาจัดแสดงไว้ถึงกว่า 60 ภาพ รวมทั้งหนังสือภาพชุนงะ หรือที่รู้จักกันในนาม ภาพแห่งฤดูใบไม้ผลิ ที่เป็นภาพเกี่ยวกับการเสพสังวาส คล้ายๆ กับภาพกามาสูตราของอินเดีย ที่จิตรกรญี่ปุ่นวาดเอาไว้ตั้งแต่สมัยเอโดะ ซึ่งนำมาจากสมบัติส่วนตัวที่ อูรากามิ มิสึรุ นายหน้าค้าศิลปะโบราณสะสมเอาไว้เอง

นิทรรศการ Beyond The Paper ScreenAn Exhibition of Japanese Erotic Prints from The Uragami Collection จะพาย้อนกลับไปดูสังคมลับๆ ของญี่ปุ่นในยุคก่อน โดย อูรากามิ มิสึรุ ผู้เป็นเจ้าของคอลเลกชันนี้บอกว่า เขาเริ่มเก็บสะสมสมุดภาพอีโรติกชุนงะมาตั้งแต่ปี 2540 หลังจากเจ้าของเดิม อองรี เวอแวร์ พ่อค้าอัญมณีในปารีสนำออกมาประมูลขายที่ซอเธอบีส์ กรุงลอนดอน

หลังจากได้เป็นเจ้าของสมุดภาพชิ้นแรก อูรากามิ ก็เริ่มศึกษาเกี่ยวกับอัลบั้มภาพชุนงะอย่างจริงๆ จังๆ และพบว่างานศิลปะอีโรติกของญี่ปุ่นนี้ เป็นที่ต้องการมากของตลาดยุโรป 1997 ซึ่งภาพพิมพ์เหล่านี้เป็นที่รู้จักของชาวยุโรปตั้งแต่สมัยเมจิ (ราวปี ค.ศ. 18681912) ไม่เพียงเท่านั้น ภาพพิมพ์ญี่ปุ่นในยุคดังกล่าวยังส่งอิทธิพลต่อจิตรกรชาวยุโรปในยุคนู้นจำนวนหนึ่ง ไม่ว่าจะเป็น เอ็ดการ์ เดอกาส์ แมรี่ คาสแซตต์ อองรี เดอ ตูลูสโลเทร็ก โปล โกแก็ง ปิแอร์ บอนนาร์ด หรือเอดูอาร์ด วูยยาร์ด เป็นอาทิ

อูรากามิ ยังเล่าว่า ในช่วง 23 ปีที่ผ่านมา ภาพพิมพ์ไม้สไตล์ชุนงะเหล่านี้ ได้รับการจัดแสดงในนิทรรศการศิลปะทั่วยุโรป ตั้งแต่ในเบลเยียม ฝรั่งเศส ฟินแลนด์ สเปน และยังข้ามน้ำข้ามทะเลไปจัดที่ฮาวาย โดยล่าสุดก็เพิ่งมีการนิทรรศการ Shunga : Sex and Pleasure in Japanese Art, 16001900 ที่บริติช มิวเซียม กรุงลอนดอน ไปหมาดๆ และจะเปิดให้ชมกันถึง 3 เดือนเต็ม (ชมได้ถึง 3 ต.ค. ศกนี้) ภายใต้การจัดของ ทิโมที คลาร์ก หัวหน้าแผนกศิลปะญี่ปุ่นของบริติช มิวเซียม ที่ต้องการนำเสนอภาพพิมพ์ญี่ปุ่นฝีมือเยี่ยม รวมทั้งเนื้อหาเกี่ยวกับเรื่องเซ็กซ์กับสังคมของยุคก่อน

ไม่ต่างจาก แองเจลิกา หลี่ ผู้อำนวยการหอศิลป์ของซอเธอบีส์ ฮ่องกง ที่มีความภูมิใจเสนอผลงานและเนื้อหาที่ไม่ยิ่งหย่อนไม่กว่ากันของอัลบั้มภาพชุนงะ เพื่อเป็นการเฉลิมฉลองครบรอบ 40 ปี ของสถาบันซอเธอบีส์ในเอเชีย “เราปลื้มมากที่คุณอูรากามิกรุณาให้ยืมสมุดภาพที่ไม่ธรรมดา ที่แสดงให้เห็นถึงผลงานทางศิลปะที่ก้าวล้ำนำยุคสมัย และมีเอกลักษณ์เป็นอย่างยิ่ง เพื่อนำเสนอสู่สายตาชาวเอเชีย” แองเจลิกา กล่าว

นอกจากจะได้ชมผลงานภาพพิมพ์ชุนงะที่หาชมได้ยากแล้ว ยังจะได้รู้จักที่มาที่ไปของอัลบั้มภาพชุนงะ รวมไปถึงภาพของสังคม วัฒนธรรม และมุมมองของเรื่องเซ็กซ์ในยุคเอโดะอีกด้วย

สำหรับกลุ่มศิลปินที่ทำงานในแนวภาพชุนงะ หรือภาพแนวอีโรติกของญี่ปุ่น เรียกว่า กลุ่มอูกิโยเอะ (Ukiyoe) ซึ่งจะว่าไปในยุคก่อนก็ไม่ได้เป็นที่ยอมรับกันสักเท่าไหร่ โดยผลงานที่นำมาจัดแสดงไว้ ณ หอศิลป์ของสถาบันซอเธอบีส์ ฮ่องกง ประกอบด้วยผลงานของ ซูซูกิ ฮารุโนบุ คัตสึกาวะ ชุนโช คิตากาวะ อูตามาโระ และคัตสึชิกะ โฮกุไซ ซึ่งทั้งหมดทั้งมวลต้องรอกระทั่งรูปภาพต้องห้ามเหล่านี้ได้รับการเผยแพร่ไปยังยุโรป จึงได้เริ่มลืมตาอ้าปาก ได้การยอมรับในฐานะศิลปินคนหนึ่ง ทว่ากว่าจะถึงเวลานั้น หลายคนก็ล้มหายตายจากไปนานแล้ว

หมายเหตุ : นิทรรศการ Beyond The Paper ScreenAn Exhibition of Japanese Erotic Prints from The Uragami Collection เปิดให้ผู้ที่มีอายุ 18 ปีขึ้นไปเข้าชม