ไม้ตัดดอกลิลี่ลูกผสม สำหรับคนรักลิลี่

โดย...ม.ล.จารุพันธ์ ทองแถม

ไม้ตัดดอกที่ให้ทั้งความหลากหลายของสี ขนาดดอก และแม้แต่กลิ่นหอม ความงามที่บานทนนี้ช่วยให้ลิลี่กลายเป็นไม้ดอกที่สมบูรณ์แบบ

ปฏิเสธไม่ได้ว่าในบรรดาไม้ตัดดอกลูกผสมนำเข้าทั้งจากจีนและยุโรปกำลังเขย่าตลาดดอกไม้ระดับสูงของเราอยู่ในทุกวันนี้ ลิลี่ลูกผสม สกุลลิเลียม (Lilium) แบ่งออกเป็นได้ถึง 5 กลุ่มด้วยกัน พวกนี้นับเป็นไม้ตัดดอกชั้นยอดทั้งสิ้น

ไม้ตัดดอกลูกผสมลิลี่เอเชียติกไฮบริด เดิมมักเรียกกันว่า มิดเซ็นจูรี่ ไฮบริด (MidCentury Hybrid)

ไม้ตัดดอกโอเรียนตัล ไฮบริด (OrientalHybrid)

แอลเอ ไฮบริด (ลองจิฟลอรัม/เอเชียติก) Longiflorum/Asiatic

แอลโอ ไฮบริด (ลองจิฟลอรัม/โอเรียนตัล) Longiflorum/Oriental

โอที ไฮบริด (OT.hybrid)

(โอเรียนตัล/ทรัมเปต, โอเรียนเปต)

หมายเหตุ : ลองจิฟลอรัม (Lilium Longiflorum) นั้น เดิมเรามักเรียกว่า อีสเตอร์ลิลี่ (Easter Lily)

ลิลี่ลูกผสมทั้งหลายที่กล่าวมานี้เป็นผลมาจากการผสมข้ามระหว่างลิลี่อย่างน้อย 2 ชนิด หรืออาจมากถึง 12 ชนิดก็ได้ ซึ่งลิลี่ทั้งหลายนี้ล้วนแต่อยู่ในระดับชนิด (สปีชี่ : Species) ทั้งสิ้น

ดอกไม้งามนามลิลี่นี้ หากเป็นลูกผสม (ไฮบริด) แล้วจะเป็นพันธุ์ใดล้วนแต่ให้ดอกที่มี 6 กลีบ ขนาดแตกต่างกันไปจากเส้นผ่านศูนย์กลางแค่ 4 นิ้ว (เอเชียติก) ไปจนถึง 8 นิ้ว (โอเรียนตัล) ที่ค่อนข้างจะใหม่อยู่ในท้องตลาด คือ ลิลี่ลูกผสมกลีบซ้อนแบบเอเชียติก และโอเรียนตัลลิลี่ ซึ่งมีกลีบดอกซ้อนหลายชั้น จำนวนดอกบานอาจมีตั้งแต่ 312 ดอกต่อก้าน ส่วนที่แผ่ออกมาจากแกนดอกก็คือเกสรเพศผู้ ซึ่งประกอบด้วยก้านเล็กๆ คล้ายแกน ช่วยชูเกสรตัวผู้ซึ่งมีเรณูอยู่ด้วย

ลำต้นของลิลี่ลูกผสมมีความยาวจาก 20-40 นิ้ว เป็นที่ตั้งของใบซึ่งจัดเวียนเป็นเกลียวรอบลำต้น ใบของลิลี่แคบและยาวเรียวคล้ายใบหญ้า แต่บางพันธุ์อาจสั้นและใบกว้างก็มี

ลิลี่หลายพันธุ์ทั้งโอเรียนตัล โอที และแอลโอลูกผสม มีกลิ่นหอม และลูกผสมบางพันธุ์จะมีกลิ่นหอมแรงกว่าพันธุ์อื่น ลิลี่เอเชียติกและแอลเอ ไฮบริด อาจมีกลิ่นหอมอ่อนหรือไม่มีกลิ่นเลยก็ได้

สีสันหลากหลายแต่ขาดสีบลู

ลิลี่ลูกผสมมีเกือบทุกสี อาจมีจุดหรือไม่มีจุดประก็ได้ บางพันธุ์มีสองสี โดยมีแถบจุดและหรือรอยแต่งแต้ม สีชมพูหลากหลายเฉด สีแดง เบอร์กันดี ส้ม จากส้มแดงและสีสนิมไปจนถึงสีพีชแอปริคอต จนถึงสีเขียวอ่อนและสีขาว สีงา สีครีม และสีน้ำตาลอ่อน (สีแทน)

ฤดูกาล

ไม่ว่าจะเป็นลิลี่พันธุ์ไหน ทั้งกลุ่มเอเชียติก โอเรียนตัล แอลเอ และลูกผสมโอที จะมีดอกหมุนเวียนตลอดปีจากแหล่งผลิตทั้งในและต่างประเทศ โดยเฉพาะอย่างยิ่งจีนและยุโรป (ฮอลแลนด์) พันธุ์ลูกผสมแอลโอเป็นกลุ่มล่าสุดและมีปริมาณผลผลิตจำกัดในปัจจุบัน

วิธีการเลือกซื้อดอกลิลี่

เลือกดอกลิลี่ที่มีดอกอย่างน้อยหนึ่งหรือสองดอกในช่อที่พัฒนาเต็มที่และออกสีเต็มที่แต่ยังไม่บาน อย่าซื้อช่อที่มีแต่ดอกบานเต็มที่เป็นอันขาด ตรวจดูตาดอก ลำต้นและใบ ไม่ให้พบอาการใบไหม้ กิ่งช้ำ กิ่งใบสีน้ำตาล เหลือง มีเชื้อราจุดสีน้ำตาลและปลายก้านเน่า

วิธีปฏิบัติกับช่อลิลี่ซื้อใหม่

นำเอาช่อลิลี่ซึ่งซื้อมา ใช้กรรไกรคมตัดปลายก้านช่อดอกออก ให้ใช้กรรไกรตัดกิ่งที่คมจริงๆ เท่านั้น โดยตัดก้านดอกยาว 1 นิ้ว และรีบจุ่มปลายก้านที่ตัดใหม่ลงในสารละลายน้ำสะอาดและสารอาหารสำหรับไม้ตัดดอก (Flower Food) ซึ่งมีจำหน่ายทั่วไปตามร้านค้าดอกไม้

อายุการใช้งานลิลี่ตัดดอก

ปกติลิลี่ตัดดอกมีอายุการบานดอกตั้งแต่ 4-11 วัน โดยประมาณ ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับกลุ่มหรือประเภทของลิลี่ และการดูแลรักษาดอกในแต่ละช่อจะมีอายุการบาน 2-4 วัน

ลิลี่ลูกผสมอยู่ในวงศ์ลิลี่ (Liliaceae) และมีความใกล้ชิดกับดอกไม้จีน (Daylilies) ดองดึง (Gloriosa) ลิลี่ออฟเดอะแวลเล่ย์ ไฮยาชิน ทิวลิปส์ สตาร์ออฟเบธเลเฮมและฟริตติลาเรีย (Fritillarias) ซึ่งเมืองไทยไม่ค่อยคุ้นกันนัก ลิลี่ซึ่งถูกนำมาปรับปรุงพันธุ์จนได้ลูกผสม ส่วนใหญ่มีถิ่นกำเนิดมาจากจีนและญี่ปุ่น คือเอเชียเขตหนาวนี่เอง