นักสังเกตการณ์ชีวิต ‘ปองธรรม สุทธิสาคร’

โดย...อินทรชัย พาณิชกุล

“คนตัวเล็กหัวใจใหญ่” อาจหมายถึงคำเรียกขานยกย่องบุคคลจำนวนหนึ่งซึ่งไม่ได้มีชื่อเสียง ไม่ร่ำไม่รวย ไม่หล่อไม่สวย ทว่าสิ่งที่พวกเขาทำนั้นยิ่งใหญ่และงดงามชนิดที่โลกยังโค้งคารวะ

ประวัติบุคคลไม่สำคัญ สำนักพิมพ์แสงดาว ผลงานสารคดีอันเข้มข้นของ 8 คนต้นเรื่องที่ล้วนได้รับการพิสูจน์แล้วว่าเป็น “ของจริง” จากรายการคนค้นฅน ทางโมเดิร์นไนน์ทีวี และปกนิตยสาร ฅ.คน

เรื่องราวชีวิตสามัญชนคนธรรมดา พวกเขาไม่ใช่ดารา หรือมหาเศรษฐี หากเป็นเพียงคนตัวเล็กตัวน้อยที่เห็นได้ตามท้องถนน บางคนพิกลพิการ บ้างเป็นเพียงชาวไร่ชาวนาผู้ถูกมองว่าต่ำต้อย หมอรักษาสัตว์ นางแบบตกอับ หมอลำบ้านนอก ฝรั่งสุดเพี้ยน จนถึงชายชราผู้บูชาความรักไว้เหนืออื่นใด

ชีวิตคนเหล่านี้ เปี่ยมด้วยคุณค่า คุณงามความดี เป็นแบบอย่าง เป็นครู เป็นฮีโร่ผู้ส่งผ่านแรงบันดาลใจไปยังคนอื่นๆ อีกมากมายไม่รู้จบ

“ชีวิตคนเล็กๆ มันสอนใจผมได้มากกว่าคนใหญ่คนโต เราให้ความสำคัญกับคนที่ประสบความสำเร็จมากเกินไป ทั้งที่ควรจะให้กำลังใจกับคนหกล้ม ผิดพลาด คนที่ยอมเสียสละทำเพื่อคนอื่น แต่ไม่มีแสงสปอตไลต์ส่องถึง ไม่มีรางวัล ไม่มีแม้แต่คำยกย่องจากคนในสังคม”

คำบอกเล่าอันดุดันหนักแน่นของนักเขียนหนุ่ม ปองธรรม สุทธิสาคร ผู้สังเกตการณ์ ขุดคุ้ย ล้วงลึกชีวิตคนเหล่านั้น จนกลายมาเป็นสารคดีล้ำค่าเล่มนี้

7 ปีบนถนนสายทรหดของงานเขียนสารคดี รอนแรมไปทั่วประเทศร้อยเอ็ดเจ็ดย่านน้ำ ผ่านป่า ภูเขา ทะเล จนสายตา ความคิดความอ่าน รวมถึงขนาดหัวใจทวีความลุ่มลึก เจนจัดตามหลักไมล์ในการเดินทาง

ปองธรรม เคยรับหน้าที่หัวหน้ากองบรรณาธิการนิตยสาร ฅ.คน ในเครือบริษัท ทีวีบูรพา นิตยสารเพียงไม่กี่หัวบนแผงหนังสือเมืองไทยที่อนุญาตให้คนตัวเล็กๆ ไม่มีชื่อเสียงลงเด่นหราบนปก

“สารคดีเป็นงานหนัก ต้องอึด ต้องสู้ ใช้ความทุ่มเท ตั้งแต่หาข้อมูลจากเอกสารเป็นตั้งๆ ตั้งคำถามนับสิบนับร้อยข้อ ไปนั่งฟังเรื่องราวต่างๆ จากปากคนอื่นติดต่อกันหลายชั่วโมงอย่างอดทน แล้วกลับมาเรียงลำดับเนื้อหาเพื่อเขียนออกมาให้น่าอ่าน”

ความยากของการเขียนสารคดีอยู่ที่การรักษาสมดุลระหว่างข้อเท็จจริงกับการถ่ายทอดอารมณ์ความรู้สึกลงไปในเนื้อเดียวกัน เน้นสาระหนักแน่น ทว่าไม่เหือดแห้งสีสันเร้าใจ

ปองธรรม บอกว่า ความสุขของการเป็นนักเขียนสารคดีของเขาคือ การเดินทางลงพื้นที่ คุยกับคนแปลกหน้า รับรู้ประสบการณ์ที่ไม่เคยพบพานมาก่อนเลยในชีวิต

“สัมภาษณ์คนตั้งแต่ระดับรัฐมนตรี มหาเศรษฐีหมื่นล้าน ดาราดัง แม้จะได้ข้อคิด บทเรียนมากมายมหาศาล แต่มันไม่ทำให้ผมรู้สึกอิ่มเอม สนุกสนาน ได้ประสบการณ์ชีวิตมากเท่าการได้คุยกับคนตัวเล็กตัวน้อย คนชายขอบ คนที่ถูกมองข้ามในสังคม”

นั่นจึงเป็นที่มาของบุคคลต้นเรื่องทั้ง 8 คน ชายผู้นี้เชื่อว่าความเปลี่ยนแปลงอันยิ่งใหญ่ในโลก ล้วนเกิดจากจุดเล็กๆ เหล่านี้

“ความยิ่งใหญ่ หรือคุณค่าของความเป็นคน ไม่ต้องวัดกันถึงขั้นเปลี่ยนแปลงโลก กู้ชาติ แสดงความคิดเห็นใหญ่โตเหมือนที่พวกนักการเมือง นักวิชาการป่าวประกาศกันในทีวี

การทำในสิ่งที่ตัวเองเชื่อ ทำเพื่อผู้อื่น ทำให้คนใกล้ตัวมีความสุข สามารถเปลี่ยนแปลงคนรอบข้างได้ เริ่มจากทีละคนสองคน เดี๋ยวมันก็ต่อยอดขยายวงกว้างออกไปเอง”

เสน่ห์น่าสนใจของประวัติของบุคคลไม่สำคัญทั้ง 8 คนนี้ อยู่ที่ความหลากหลายของชีวิต ทัศนคติ ความเชื่อ ไม่ว่าจะเป็น ตาลอบ ชายชราแห่งเมืองเชียงคาน ผู้ดูแลปรนนิบัติคู่ชีวิตที่ป่วยเป็นอัมพาต ตั้งแต่พบรักจวบถึงวันที่ลมหายใจสุดท้ายมาถึง หมอล็อต สัตวแพทย์หนุ่มขาลุย ผู้หันหลังให้แสง สี เสียง ในสังคมเมือง เข้าป่าช่วยชีวิตผองสัตว์น้อย ปืนโต พรานไพรผู้ดำรงชีวิตท่ามกลางธรรมชาติ เครก วิลสัน ฝรั่งบ้าที่ไขว่คว้าความสุขด้วยการหัดเรียนชกมวย

รจนา เพชรกันหา อดีตซูเปอร์โมเดลที่มอบบทเรียนชีวิตล้ำค่าให้นางแบบรุ่นหลัง แลกด้วยหยาดน้ำตาและหัวใจแหลกสลาย เสรี หอมมาก คนบุญผู้หยาบช้าแห่งบ้านโป่ง เอกชัย วรรณแก้ว ศิลปินพิการหัวใจแกร่ง นพ.สุชาติ ทองแป้น หมอหนุ่มแห่งที่ราบสูงผู้ขับลำกลอนด้วยชีวิต

“ชีวิตของทั้ง 8 คน เราต้องขอบคุณเขานะครับ ในฐานะผู้มีบุญคุณ เขาคือครู คือผู้เสียสละยอมอุทิศชีวิต ตีแผ่เรื่องราวทั้งบวกและลบของตัวเองให้คนอื่นได้ศึกษา” นักเขียนสารคดีหนุ่ม เจ้าของพิกัดเฮฟวีเวต บอกด้วยน้ำเสียงจริงจัง

และนี่คือผลงานสารคดีน่าอ่านอีกเล่ม ฝีไม้ลายมือของ ปองธรรม สุทธิสาคร นักเขียนหนุ่มผู้ลอบสังเกตการณ์ชีวิตรอบตัว ด้วยสายตาลุ่มลึก ละเมียดละไม

1.ปองธรรม สุทธิสาคร เกิดเมื่อวันที่ 5 ก.พ. 2523 ที่กรุงเทพฯ จบจากวิทยาลัยพลศึกษา จ.สมุทรสาคร แต่จับพลัดจับผลูมาทำงานก๊อบปี้ไรเตอร์ในบริษัท บัตรอวยพร ก่อนลาออกมาเป็นคนเขียนสารคดีเต็มตัวอยู่ที่นิตยสาร ฅ.คน นาน 4 ปี ปัจจุบันเป็นนักเขียนอิสระ

2.เขาเป็นทายาทของกวีซีไรต์และนักเขียนสารคดีหญิงระดับแถวหน้าของเมืองไทย คมทวน คันธนู และ อรสม สุทธิสาคร

3.เคยมีผลงานรวมเล่มมาแล้ว 4 เล่ม เฟรนด์ Shit (2548) แหลมอรหันต์ชาวนา (2549) 3 ลุง 3 โลก (2550) 84 ปี คุณหญิงชัชนี จาติกวณิช (2551)