กิเลสาธิปไตย : เมืองไทยในเงื้อมมือกิเลส

ความวุ่นวายในเมืองไทยของเรานั้น สามารถอธิบาย (อย่างหยาบๆ) ได้จากหลายแง่มุม เช่น ถ้าอธิบายในทางการเมือง ก็อาจจะบอกว่า มาจากนักการเมืองหลงลืมแก่นแท้ของประชาธิปไตย โดยต่างหันมาใช้ “ธนาธิปไตย” โดยมีเครื่องมือคือการ “คอร์รัปชัน” เป็นกลไกสำคัญ จนเป็นเหตุให้เกิดรัฐประหารและนำความวุ่นวายบรรดามีทั้งหมดมาสู่สังคมไทยไม่จบสิ้น

ถ้าอธิบายในทางเศรษฐศาสตร์ก็บอกว่า เป็นเพราะช่องว่างระหว่างคนรวยกับคนจนห่างกันมากเกินไป จึงเป็นเหตุให้อดีตนายกรัฐมนตรีพยายามถมช่องว่างตรงนั้น ผลก็คือ คนจนชนชั้นรากหญ้าจึงมีโอกาสในการเข้าถึงทรัพยากรมากกว่าทุกรัฐบาล และนั่นทำให้เกิดภาวะทักษิณนิยม หรืออธิบายในทางสังคมก็อาจบอกว่า เป็นเพราะการจัดสรรอำนาจทางสังคมยังไม่ลงตัว กลุ่มอำนาจเก่า กลุ่มอำนาจใหม่ เกิดการแบ่งผลประโยชน์กันไม่ลงตัว ส่งผลให้มีการจัดสรรดุลอำนาจกันใหม่โดยใช้การรัฐประหารเป็นคำตอบสุดท้าย มี “ตุลาการภิวัฒน์” เป็นตัวช่วยเพื่อก่อให้เกิดความชอบธรรม

แต่ถ้าอธิบายในทางพุทธศาสน์ก็อาจบอกว่า เป็นเพราะคนไทยถูก “กิเลสครอบงำ” หรือตกอยู่ในกระแส “กิเลสเป็นใหญ่” (กิเลสาธิปไตย) ค่านิยมของสังคม ตลอดจนทิศทางทางการเมือง การพัฒนาสังคม เศรษฐกิจ การศึกษา จึงมุ่งไปสนองกิเลสกันอย่างพร้อมหน้าพร้อมตา

กิเลสชนิดใดบ้างที่ครอบงำสังคมไทย ถ้าพิจารณาผ่านประมวลกิเลสหลายชุด จะพบว่า กิเลสชุด “อุปกิเลส 16” น่าจะเป็นภาพสะท้อนสังคมไทยที่ชัดเจนที่สุด เพราะเราจะพบว่ากิเลสทั้ง 16 รายการ แสดงตัวตนผ่านปรากฏการณ์ต่างๆ ในสังคมไทยอย่างชัดเจน

ทำไมเมื่อตรัสถึงประมวลกิเลสที่เป็นเหตุแห่งความมัวหมอง จึงทรงเริ่มด้วยความโลภ สำหรับคนไทยวันนี้ คงเห็นกันแล้วว่า “ความโลภ” มีพิษภัยร้ายแรงเพียงใด ในคัมภีร์บางเล่ม มีพุทธศาสนสุภาษิตตรัสว่า

“โลโภ ธัมมานัง ปริปันโถ”

“ความโลภ เป็นอันตรายต่อความดีงาม”

นี่เป็นเพียงตัวอย่างอันน้อยนิดที่ชี้ให้เห็นว่า “ความโลภเป็นอันตรายต่อความดีงาม” จริงอย่างที่ตรัสไว้ ทางออกของเราในอนาคต ไม่ใช่เพียงแต่ช่วยกันหยุดสงครามเฉพาะหน้าระหว่างคนไทยเท่านั้น แต่ควรหมายรวมถึงการยกเครื่องประเทศไทยเสียใหม่ ให้พ้นไปจากสภาพ “กิเลสาธิปไตย” ให้มากที่สุด มิเช่นนั้นแล้ว ถึงแก้รัฐธรรมนูญ แต่ถ้าไม่แก้ระบบความคิดความเชื่อของสังคมเสียใหม่ ถึงแก้รัฐธรรมนูญได้ แต่วิกฤตเดิม ก็คงจะกลับมาอยู่ดี เพราะรากเหง้าของวิกฤตอยู่ที่คน “คุณภาพคนสำคัญที่สุด” ไม่ใช่อยู่ที่กฎหมาย แก้เรื่องคนได้เมื่อไหร่ เมื่อนั้นเมืองไทยก็พอมีหวังว่าจะก้าวออกมาจากเขาวงกตแห่งวิกฤตอย่างยั่งยืน