สิงคโปร์กับสถานการณ์ทางประชากร

โดย...ดร.วิราภรณ์ โพธิศิริ

สัปดาห์นี้อาจารย์ ดร.วิราภรณ์ โพธิศิริ ยังคงมาร่วมกันทบทวนและเล่าถึงสถานการณ์ทางประชากรของประเทศในอาเซียนต่อนะคะ

สาธารณรัฐสิงคโปร์ เป็นประเทศที่มีความโดดเด่นทางด้านประชากรหลายประการ เป็นประเทศที่มีพลเมืองเพียงประมาณ 5.3 ล้านคน ในปัจจุบัน (Population Reference Bureau, 2555) ประมาณร้อยละ 40 ของประชากรเป็นผู้ที่ย้ายถิ่นข้ามชาติ เป็นประเทศที่ไม่มีเขตชนบท ประชากรทั้งหมด (100%) อาศัยในเขตเมือง และที่สำคัญ คือ สิงคโปร์มีระดับการพัฒนามนุษย์สูงที่สุดในอาเซียน และอยู่ในกลุ่มประเทศที่มีระดับการพัฒนามนุษย์ที่สูงมาก สำนักงานโครงการเพื่อการพัฒนาแห่งสหประชาชาติได้จัดลำดับการพัฒนามนุษย์ของสิงคโปร์อยู่ในลำดับที่ 26 จาก 187 ประเทศทั่วโลก ประชากรสิงคโปร์มีคุณภาพที่ดีทั้งในด้านสุขภาพ การศึกษา และรายได้ กล่าวคือ มีอายุคาดหมายเฉลี่ยประมาณ 81 ปี ซึ่งสะท้อนว่าประชากรมีอายุค่อนข้างยืน ได้รับการศึกษาโดยเฉลี่ยเกือบ 9 ปี รายได้ต่อหัวของประชากรสูงกว่า 5 หมื่นเหรียญสหรัฐ จัดเป็นประเทศที่ประชากรมีรายได้เฉลี่ยสูงเป็นลำดับต้นๆ ของโลก (UNDP, 2554)

สิงคโปร์เป็นประเทศหนึ่งที่มีการกำหนดนโยบายประชากรอย่างชัดเจน โดยเมื่อประมาณ 50 กว่าปีที่แล้ว ซึ่งเป็นช่วงที่ใกล้เคียงกับประเทศไทย สิงคโปร์ได้เริ่มนโยบายลดภาวะการเกิด เนื่องจากภายหลังจากที่ประเทศได้รับเอกราช ประชากรมีการเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วมาก ผู้หญิงคนหนึ่งในขณะนั้นมีลูกโดยเฉลี่ยประมาณ 6 คน รัฐบาลจึงมีนโยบายรณรงค์ให้ประชาชนมีลูกเพียง 2 คน ด้วยการส่งเสริมการวางแผนครอบครัว ซึ่งนโยบายดังกล่าวประสบความสำเร็จอย่างมาก ระดับภาวะเจริญพันธุ์ในสิงคโปร์ลดต่ำลงอย่างรวดเร็วและอัตราการเพิ่มประชากรลดต่ำลงมาก

ปัจจุบันแม้ว่าสิงคโปร์เป็นประเทศที่มีจำนวนประชากรไม่มากและประชากรมีคุณภาพสูง แต่สิงคโปร์ก็ประสบกับประเด็นท้าทายทางประชากรคล้ายคลึงกับประเทศไทย อันเนื่องมาจากการเปลี่ยนผ่านทางประชากรที่ส่งผลให้มีภาวะการเกิดอยู่ในระดับต่ำมาก และการสูงอายุทางประชากรเป็นไปอย่างรวดเร็ว ทำให้รัฐบาลต้องมีการปรับเปลี่ยนนโยบายทางประชากรใหม่ ให้ตอบสนองกับภาวะการเกิดที่อยู่ในระดับต่ำมาก อันอาจนำไปสู่ปัญหาการขาดแคลนแรงงานในอนาคต ด้วยการส่งเสริมการย้ายถิ่นของแรงงานชาวต่างชาติที่มีคุณภาพ มีการศึกษาสูงเข้ามาตั้งถิ่นฐานอย่างถาวรในประเทศ ซึ่งนโยบายดังกล่าวมีส่วนอย่างสำคัญต่อการเพิ่มของประชากรในสิงคโปร์ รวมทั้งทำให้ประชากรสิงคโปร์มีสัดส่วนของประชากรชาวต่างชาติสูงมาก

นอกจากการส่งเสริมการย้ายถิ่นเข้าแล้ว สิงคโปร์ยังมีความพยายามในส่งเสริมการเกิดในประชากรควบคู่กันไปด้วย โดยนโยบายดังกล่าวเริ่มมาประมาณ 25 ปีที่แล้ว โดยเปลี่ยนจากการนโยบาย “การหยุดมีลูกที่ 2 คน” เป็น “การมีลูก 3 คน หรือมากกว่าถ้าทำได้” โดยให้รัฐบาลได้มีการกำหนดมาตรการต่างๆ อย่างมากมาย เพื่อส่งเสริมให้คนหนุ่มสาวที่มีการศึกษาสูงแต่งงาน มีการกำหนดมาตรการจูงใจต่างๆ ให้คนมีลูก ไม่ว่าจะเป็นการให้เงินสนับสนุนโดยตรงกับผู้ที่มีบุตร การลดปัญหาความขัดแย้งระหว่างการมีบุตรกับการทำงานในสตรี แม้ว่านโยบายดังกล่าวจะมีส่วนช่วยชะลอไม่ให้ประชากรของสิงคโปร์ลดลง แต่ก็ยังเป็นที่วิตกกันว่ายังไม่เพียงพอที่จะจัดการกับการเปลี่ยนเป็นสังคมสูงวัยในอัตราที่รวดเร็วมากได้