ประเทศอินโดนีเซีย

โดย...รศ.ดร.วิพรรณ ประจวบเหมาะ

สัปดาห์นี้ อาจารย์ ดร.วิราภรณ์ โพธิศิริ มาช่วยกันนำเสนอภาพประชากรของอินโดนีเซียนะคะ อินโดนีเซียเป็นประเทศที่มีประชากรมากที่สุดในภูมิภาคอาเซียน จากข้อมูลของ Population Reference Bureau

ปี 2555 พบว่า อินโดนีเซียมีประชากรประมาณ 241 ล้านคน หรือคิดเป็นประชากร 1 ใน 3 ของประชากรทั้งหมดในภูมิภาคอาเซียนและกว่าร้อยละ 90 ของประชากรเป็นมุสลิม

อินโดนีเซียเป็นประเทศการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ในระดับปานกลาง เช่นเดียวกับไทยและฟิลิปปินส์ และใกล้เคียงกับเวียดนาม โดยอยู่ในลำดับที่ 124 จาก 187 ประเทศ จากข้อมูลของสำนักงานโครงการพัฒนามนุษย์แห่งสหประชาชาติ ในปี 2554 ชี้ให้เห็นว่า ประชากรของอินโดนีเซียมีอายุคาดหมายเฉลี่ยประมาณ 69 ปี มีจำนวนปีโดยเฉลี่ยที่รับการศึกษาประมาณ 5.8 ปี และมีรายได้ประชาชาติเฉลี่ยต่อหัวต่ำกว่าไทยประมาณครึ่งหนึ่ง

อินโดนีเซียเป็นอีกประเทศหนึ่งที่มีการเปลี่ยนผ่านทางประชากรที่น่าสนใจ จากที่เคยมีภาวะการเกิดสูง หรือสตรีคนหนึ่งมีบุตรโดยเฉลี่ยประมาณ 56 คน ในปี 2513-2518 เหลือเพียงประมาณ 2 คน ในปัจจุบัน ข้อมูลดังกล่าวที่นำมาจาก World Population Prospect ปี 2553 ขององค์การสหประชาชาติ สะท้อนให้เห็นถึงความสำเร็จของนโยบายด้านการลด การเกิด ด้วยการวางแผนครอบครัวของประเทศอินโดนีเซีย ซึ่งเริ่มขึ้นตั้งแต่ปี 2514

โดยการรณรงค์ให้ประชากรใช้วิธีการคุมกำเนิดสมัยใหม่ เพื่อลดปัญหาจากการเพิ่มประชากรอย่างรวดเร็ว ความสำเร็จของโครงการวางแผนครอบครัวของอินโดนีเซียได้รับการกล่าวถึง เนื่องจากอินโดนีเซียเป็นประเทศที่มีความหลากหลายทางภาษาและกลุ่มชาติพันธุ์ อีกทั้งประชากรส่วนใหญ่ยังเป็นมุสลิม การกระจายตัวของประชากรเป็นปัญหาที่สำคัญอีกประการหนึ่ง เนื่องจากสภาพทางภูมิศาสตร์ที่เป็นหมู่เกาะ ทำให้ประชากรกระจุกตัวอยู่ในบางพื้นที่ เช่น เกาะชวา บาหลี

ซึ่งรัฐบาลอินโดนีเซียในอดีต ได้เคยมีนโยบายและความพยายามที่จะย้ายประชากรจากพื้นที่ที่มีประชากรหนาแน่นไปสู่เกาะอื่นๆ ที่ยังมีประชากรเบาบาง แต่ในทางปฏิบัติก็ยังไม่บรรลุผลเท่าที่ควร นอกจากนี้อินโดนีเซียยังมีปัญหาที่เกี่ยวข้องกับภัยธรรมชาติ เช่น เป็นแหล่งที่มักเกิดไฟป่าเป็นประจำ การเกิดแผ่นดินไหวและสึนามิ เป็นต้น ซึ่งภัยธรรมชาติเหล่านี้ ล้วนแต่ส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตของประชากรในด้านการย้ายถิ่นข้ามชาติ อินโดนีเซียเป็นท้องถิ่นต้นทาง มีแรงงานย้ายถิ่นออกนอกประเทศ ทั้งในส่วนของสมองไหล เนื่องจากแรงงานที่มีทักษะ หรือมีการศึกษาสูงไม่กลับประเทศ และการย้ายไปเป็นแรงงานระดับไร้ฝีมือ ซึ่งจำนวนไม่น้อยถูกเอารัดเอาเปรียบ ถูกล่อลวงจากขั้นตอน หรือกระบวนการย้ายถิ่นข้ามชาติ

เช่นเดียวกับประเทศไทย ปัจจุบันประเทศอินโดนีเซียให้ความสำคัญกับการพัฒนาคุณภาพประชากร โดยการส่งเสริมให้มีการศึกษาที่ดี การส่งเสริมสุขภาพ การคุ้มครองด้านอนามัยการเจริญพันธุ์ การคุ้มครองทางสังคม และการปรับปรุงสภาพความเป็นอยู่ให้แก่กลุ่มด้อยโอกาส และกลุ่มเปราะบาง