กระทุงตุงใจ

ในบรรดานกน้ำด้วยกัน นกกระทุง (SpotBilled Pelican) ถือเป็นนกตัวโปรดของผม เห็นกี่ทีไม่มีเบื่อ ไม่ว่ามันจะมาในอิริยาบถไหน

ยามลอยน้ำพักผ่อนหรือหากิน นกกระทุงจะอยู่ในท่านิ่งสงบ แต่ถ้าสังเกตดีๆ จะรู้ว่า มันซอยขาใต้น้ำยิกๆๆๆ ล่องลอยไปราวกับจักรยานน้ำเขาดิน

ยามขึ้นไปเกาะบนต้นไม้ นกกระทุงเผยให้เห็นตีนแบบตีนเป็ด น่ากิน เอ๊ย น่าดู ตีนเป็ดอะไรจะขึ้นไปอยู่บนยอดไม้สูงได้ขนาดนั้น

ยามบินจะยิ่งเป็นช่วงเวลาแห่งความสง่างามของนกกระทุง แม้ตัวโตเท่าห่าน แต่นกกระทุงเหินลอยไปราวกับมีวิชาตัวเบา

ในทางวิชาปักษีแล้ว นกกระทุงไม่ใช่นกอพยพ แต่มันชอบบินย้ายถิ่นหากินไปโน่นไปนี่ จนผมเองเจอมันในที่แปลกๆ คาดไม่ถึง อย่างน้อยก็ 2 ครั้งด้วยกัน

 

ครั้งหนึ่ง เป็นตรงปากด่านขึ้นทางด่วนยมราชใจกลางกรุงเทพฯ เชียวล่ะ ฝูงนกกระทุงเกือบ 10 ตัว บินวนตั้งระดับกันอยู่ ไม่รู้โผล่มาได้อย่างไร แต่มาได้ก็แล้วกัน

อีกครั้งหนึ่ง เป็นบริเวณแคมป์ช่องเย็น กลางป่าดิบแห่งอุทยานฯ แม่วงก์ จ.กำแพงเพชร ที่นั่นเป็นภูเขาสูงร่วม 1,200 เมตร ผม (และพยานอีกหลายคน) เห็นฝูงนกกระทุงบินฝ่าเมฆฝนข้ามสันเขาหายลับไป

ตำราระบุว่าในวันที่อากาศร้อน นกกระทุงสามารถใช้ประโยชน์จากมวลความร้อนบนแผ่นดิน ช่วยยกตัวขึ้นสู่เพดานบินสูงลิบได้ด้วย แบบเดียวกับพวกเหยี่ยว อินทรีใช้กัน

ตอนผมหัดดูนกใหม่ๆ นั้น สถานภาพของนกกระทุงในไทยคือ หายาก ซึ่งผมว่าสาเหตุไม่ใช่อะไร นอกจากถูกนักเลงปืนยุคเก่ายิงเล่นเป็นเป้า อันเป็นแฟชั่นฮิตในอดีต

ปัจจุบันนี้ ผมคิดว่ามันไม่ถึงกับหายากแล้ว องค์กร BirdLife อ้างถึงข้อมูลของ ฟิลิป ดี. ราวด์ นักปักษีวิทยาขวัญใจวัยรุ่นประจำประเทศไทย ระบุว่าพวกมันมีจำนวนเพิ่มขึ้นในช่วงปีหลังๆ

โดยเป็นผลมาจากการอนุรักษ์นกกระทุงในกัมพูชา (คนเขมรเรียกมันว่า “ตุง”) ที่ประสบความสำเร็จ โดยเฉพาะในอาณาจักรทำรังที่เปร๊กโตล ใจกลางโตนเลสาบ (ผมเคยไปมาแล้วหลายหน อิอิ)

น่าแปลกก็คือ นกกระทุงเลือกจะทำรังวางไข่ในบางประเทศและก็เมินหลายๆ ประเทศ อาณาจักรใหญ่ของพวกมันคือที่อินเดีย พวกแห่เข้าไปทำรังใจกลางหมู่บ้านคนเลยด้วย นอกจากนั้นก็คือศรีลังกา แล้วข้ามไปเขมร

ส่วนเมืองไทยเมืองพุทธ ซึ่งผู้คนชอบรังแกสัตว์สักนิด นกกระทุงใช้เป็นแค่แหล่งทำมาหากินเท่านั้น ซึ่งผมว่ามันคิดถูกแล้วล่ะ

สำหรับภาพนกกระทุงที่นำมาประกอบเรื่องวันนี้ ผมเพิ่งได้มาล่าสุดแถวแหลมผักเบี้ย จ.เพชรบุรี เห็นเลยว่านกกระทุงโชว์สัญชาตญาณระแวงภัย คอยแต่จะซอยตีนเป็ดเพื่อรักษาระยะห่างที่มันรู้สึกปลอดภัยไว้ตลอด

ปากยาวใหญ่ที่มีกระพุ้งหนังกางได้ราวกับอวนหรือยอ ถือเป็นฝันร้ายของพวกปลาก็ว่าได้

ผมรู้สึกโชคดีที่ไม่ต้องเกิดเป็นปลาที่มีปากนกกระทุงคอยตามผจญ