สตรีในอวกาศ

โดย...วรเชษฐ์ บุญปลอด

เดือนนี้เมื่อ 49 ปีที่แล้ว สหภาพโซเวียตส่งนักบินอวกาศหญิงคนแรกของโลกขึ้นสู่อวกาศ หลังจากนั้น 22 ปี สหรัฐก็มีนักบินอวกาศหญิงชาวอเมริกันคนแรก ปีนี้ถึงคราวของสาธารณรัฐประชาชนจีน เมื่อจีนมีแผนส่งนักบินอวกาศหญิงชาวจีนคนแรกเดินทางไปกับยานเสินโจว 9 พร้อมกับนักบินอวกาศชายอีก 2 คน

วันที่ 12 เม.ย. 2504 สหภาพโซเวียตสร้างความตื่นตะลึงด้วยการส่ง ยูริ กาการิน (Yuri Gagarin) เดินทางขึ้นไปกับยานวอสตอค 1 (Vostok 1) เป็นมนุษย์คนแรกในอวกาศ หลังจากนั้นสหภาพโซเวียตก็ส่งนักบินอวกาศไปกับยานวอสตอค 2 ถึงวอสตอค 5 ซึ่งนักบินอวกาศที่เดินทางไปด้วยล้วนเป็นชายทั้งหมด

วันที่ 16 มิ.ย. 2506 ประวัติศาสตร์ต้องจารึกไว้ว่า สหภาพโซเวียตได้ส่งนักบินอวกาศหญิงคนแรกของโลกขึ้นบินเดี่ยวสู่อวกาศ วาเลนตีนา เตเรชโควา (Valentina Tereshkova) วัย 26 ปี นับเป็นพลเรือนคนแรกที่ได้รับคัดเลือกให้ขึ้นบินในเที่ยวบินประวัติศาสตร์นี้ เธอเดินทางไปกับยานวอสตอค 6 โคจรรอบโลก 48 รอบ ในภารกิจนานเกือบ 3 วัน กลับสู่พื้นโลกในวันที่ 19 มิ.ย. รวมเป็นระยะทางในวงโคจรทั้งสิ้น 1.9 ล้านกิโลเมตร

สหรัฐส่งนักบินอวกาศชาวอเมริกันที่เป็นสตรีคนแรก แซลลี ไรด์ (Sally Ride) ขึ้นบินไปกับกระสวยอวกาศแชลเลนเจอร์เมื่อวันที่ 18 มิ.ย.. 2526 เธอเดินทางไปกับนักบินอวกาศชายอีก 4 คน ในภารกิจปล่อยดาวเทียมและทำการทดลองหลายอย่าง กระสวยอวกาศโคจรรอบโลกนานเกือบ 1 สัปดาห์ กลับสู่พื้นโลกในวันที่ 24 มิ.ย. ไรด์นับเป็นนักบินอวกาศหญิงคนที่ 3 ของโลก ต่อจากนักบินอวกาศหญิงคนที่ 2 ของรัสเซีย สเวตลานา ซาวิตสกายา (Svetlana Savitskaya) ซึ่งขึ้นสู่อวกาศไปกับยานโซยุซ เพื่อเดินทางไปยังสถานีอวกาศซัลยุต 7 (Salyut 7) ของรัสเซียเมื่อปี 2525 ในภารกิจนาน 4 เดือน โดยเธอเป็นนักบินอวกาศหญิงคนแรกที่ออกปฏิบัติภารกิจนอกยานอวกาศอีกด้วย

สัปดาห์ที่ผ่านมา จีนประกาศว่ากลางเดือน มิ.ย.นี้ จะส่งนักบินอวกาศ 3 คน ไปกับยานเสินโจว 9 ด้วยจรวดลองมาร์ช 2 เอฟ ขึ้นบินจากศูนย์ปล่อยดาวเทียมจิ่วเฉวียน ซึ่งตั้งอยู่ในทะเลทรายโกบี เพื่อเดินทางไปเชื่อมต่อกับมอดูลเทียนกง 1 ที่อยู่ในวงโคจรรอบโลกมาตั้งแต่วันที่ 29 ก.ย. 2554 นับเป็นเที่ยวบินที่ 4 ที่มีนักบินอวกาศเดินทางไปด้วย

ขณะที่เขียนบทความนี้ยังไม่ทราบกำหนดการส่งยานที่แน่ชัด (ช่วงวันที่เหมาะสมสำหรับการส่งยานได้เริ่มขึ้นตั้งแต่วันเสาร์ที่ 16 มิ.ย.) นักบินอวกาศหนึ่งในนั้นจะเป็นสตรี และภารกิจในเที่ยวบินนี้จะยาวนานประมาณ 2 สัปดาห์ หากสามารถดำเนินไปตามแผนที่วางไว้ได้ จีนก็จะมีนักบินอวกาศหญิงคนแรก ตามรอยเส้นทางของรัสเซียและสหรัฐ ซึ่งทั้งสองชาติต่างก็ส่งนักบินอวกาศหญิงคนแรกของตนขึ้นบินในเดือน มิ.ย.

ครั้งนี้นับเป็นครั้งแรกที่จีนปล่อยยานเสินโจวในฤดูร้อน เที่ยวบินก่อนหน้านี้ของยานเสินโจวส่วนใหญ่เป็นการส่งในฤดูหนาวและฤดูใบไม้ร่วง นักบินอวกาศคนแรกของจีน หยางลี่เหว่ย (Yang Liwei) ขึ้นบินเมื่อวันที่ 15 ต.ค. 2546 โคจรรอบโลก 14 รอบ ในภารกิจนาน 21 ชั่วโมงครึ่ง จากนั้นจีนได้ส่งนักบินอวกาศ 2 คนไปกับเสินโจว 6 เมื่อวันที่ 12 ต.ค. 2548 ถัดมาอีก 3 ปี นักบินอวกาศ 3 คนถูกส่งไปกับเสินโจว 7 มีการปฏิบัติภารกิจนอกยาน ล่าสุดยานเสินโจว 8 เป็นยานอวกาศไร้มนุษย์ที่จีนส่งไปขึ้นไปเมื่อวันที่ 31 ต.ค. 2554 เพื่อทดสอบระบบเชื่อมต่ออัตโนมัติกับเทียนกง 1

เทียนกง 1 (Tiangong 1) เป็นมอดูลห้องปฏิบัติการของสถานีอวกาศ ความยาว 10.4 เมตร ซึ่งจีนส่งขึ้นไปโคจรรอบโลกในวงโคจรต่ำเพื่อทำการทดสอบกระบวนการต่างๆ อันเป็นรากฐานสำคัญสำหรับการก่อสร้างสถานีอวกาศขนาดใหญ่ ซึ่งคาดว่าจะเริ่มขึ้นในราวปี 2563 ปัจจุบันเทียนกง 1 โคจรเป็นวงรีที่ความสูงประมาณ 320335 กิโลเมตร (ต่ำกว่าสถานีอวกาศนานาชาติ ซึ่งขณะนี้อยู่ที่ความสูง 400 กิโลเมตร) มีคาบการโคจร 91 นาที ระนาบวงโคจรเอียงทำมุมกับเส้นศูนย์สูตรโลกประมาณ 43 องศา เวลาหัวค่ำหรือเช้ามืดของบางวันจะสามารถมองเห็นเทียนกง 1 เป็นจุดสว่างเคลื่อนที่บนท้องฟ้าได้เช่นเดียวกับสถานีอวกาศนานาชาติ แต่สว่างน้อยกว่าหลายเท่า

ปรากฏการณ์ท้องฟ้า (17-24 มิ.ย.)

ช่วงเดือน มิ.ย.ของทุกปี เป็นช่วงที่เราจะสังเกตได้ว่าเวลาเช้าท้องฟ้าจะสว่างเร็ว ส่วนเวลาหัวค่ำก็มืดช้า เวลากลางวันยาวนานกว่าในฤดูอื่นๆ เป็นผลจากตำแหน่งและทางเดินของดวงอาทิตย์บนท้องฟ้าที่เปลี่ยนแปลงไปในรอบปี วันที่ 21 มิ.ย. ดวงอาทิตย์จะมีตำแหน่งไปทางซีกฟ้าเหนือมากที่สุด หลังจากนั้นเวลากลางวันจะสั้นลงเรื่อยๆ

ดาวพุธ ดาวอังคาร และดาวเสาร์ เป็นดาวเคราะห์ 3 ดวง บนท้องฟ้าเวลาหัวค่ำ ดาวพุธอยู่เหนือขอบฟ้าทิศตะวันตก ค่อนไปทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือ มีเวลาสังเกตได้ไม่นานก่อนตกลับขอบฟ้า ดาวอังคารอยู่สูงขึ้นมาโดยอยู่บริเวณรอยต่อระหว่างกลุ่มดาวสิงโตกับกลุ่มดาวหญิงสาว ตกลับขอบฟ้าในเวลาเที่ยงคืน ดาวเสาร์อยู่ใกล้ดาวรวงข้าวในกลุ่มดาวหญิงสาว เวลา 2 ทุ่ม จะเห็นดาวเสาร์อยู่สูงสุดทางทิศใต้ที่มุมเงย 70 องศา จากนั้นเคลื่อนต่ำลง ตกลับขอบฟ้าในเวลาก่อนตี 2 เล็กน้อย

ดาวพฤหัสบดีขึ้นมาอยู่สูงเหนือขอบฟ้าทิศตะวันออกที่มุมเงย 10 องศา ในเวลาประมาณตี 4 ครึ่ง หลังจากนั้นไม่นานจะเห็นดาวศุกร์โผล่พ้นขอบฟ้า ดาวศุกร์กับดาวพฤหัสบดีจึงเป็นดาวสว่าง 2 ดวง ที่สามารถสังเกตเห็นได้เหนือขอบฟ้าทิศตะวันออกจนกระทั่งแสงสว่างของท้องฟ้ากลบแสงของดาวทั้งสองดวง

เช้ามืดวันจันทร์ที่ 18 มิ.ย. จันทร์เสี้ยวอยู่ทางซ้ายมือของดาวศุกร์ที่ระยะห่างเพียง 2 องศา หลังจันทร์ดับในวันที่ 19 มิ.ย. ดวงจันทร์จะย้ายไปอยู่บนท้องฟ้าเวลาหัวค่ำ วันพฤหัสบดีที่ 21 มิ.ย. ดวงจันทร์อยู่ทางซ้ายมือ ค่อนไปทางด้านล่างของดาวพุธที่ระยะห่าง 6 องศา