ฉลองพุทธชยันตี 2600 ปี แห่งการตรัสรู้ของพระพุทธองค์

โดย...สมาน สุดโต

นับตั้งแต่พระสิทธัตถะได้ตรัสรู้เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้าเมื่อ 2600 ปีมาแล้ว พระธรรมคำสอนอันประเสริฐที่ได้จากการตรัสรู้ ยังเป็นเครื่องช่วยนำบุคคลให้ข้ามพ้นจากความมีชีวิต (ธรรมดา) ขึ้นไปสู่สิ่งซึ่งมีคุณค่ายิ่งกว่าชีวิต จนถึงทุกวันนี้

เมื่อวาระสำคัญเวียนมาบรรจบอีกศตวรรษหนึ่ง ประเทศที่มีประชาชนนับถือพุทธศาสนาจึงจัดฉลองกันโดยทั่วไป คล้ายกับที่เคยฉลองครบรอบ 25 พุทธศตวรรษ หรือ พ.ศ. 2500 มาแล้ว ในครั้งนั้นกำหนดนับวันที่เสด็จดับขันธปรินิพพาน หรือ พ.ศ. 1 เป็นวันเริ่มต้นแห่งการฉลอง แต่ครั้งนี้กำหนดนับวันที่ตรัสรู้เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้าเป็นวันฉลอง

วันฉลองที่สำคัญนี้เรียกเป็นสากลว่า Sambuddha Jayanti 2600 ภาษาไทยคือ สัมพุทธชยันตี 2600 ปี แต่มหาเถรสมาคมที่ยินดีที่จะเรียกว่า พุทธชยันตี 2600 ปี

พุทธชยันตีคืออะไร หนังสือพุทธชยันตี ที่ประพันธ์โดย สันติวัน หลังจากได้เดินทางไปร่วมงานฉลองพุทธชยันตีที่ศรีลังกาและอินเดีย เมื่อ พ.ศ. 2499 บอกว่า บัณฑิต รฆุนาถ แห่งอาศรมวัฒนธรรมไทยภารต แปลคำว่า ชยันตี ว่า วันแห่งชัยชนะ หรือวันเกิดแห่งบุคคลสำคัญของโลก ของประเทศนั้น

พุทธชยันตีคือวันที่พระพุทธองค์มีชัยชนะเหนือหมู่มารและตรัสรู้เมื่อ 2600 ปี ณ ภายใต้ต้นพระศรีมหาโพธิ์ ริมฝั่งแม่น้ำเนรัญชรา ปัจจุบันสถานที่ตรัสรู้ที่ศักดิ์สิทธิ์แห่งนี้มีพระมหาเจดีย์พุทธคยา และต้นพระศรีมหาโพธิ์เป็นเครื่องหมาย ตั้งอยู่ ตำบลคยา เมืองคยา รัฐพิหาร อินเดีย เป็นศูนย์รวมชาวพุทธทั่วโลก

ที่เป็นงานยิ่งใหญ่ที่สุดที่พุทธคยา เมื่อวันที่ 212 ธ.ค. 2554 เมื่อชาวพุทธ 10 ประเทศจัดสวดพระไตรปิฎกนานาชาติ เพื่อฉลองพุทธชยันตี 2600 ปี ในขณะที่ชาวทิเบตอีกประมาณ 4 แสนคน นำโดย องค์ดาไลลามะ มาประกอบพิธีกาลจักร ตั้งแต่วันที่ 1-10 ม.ค. 2555 เพื่อฉลองพุทธชยันตี 2600 ปีเช่นกัน

หลังจากตรัสรู้ พระพุทธองค์เผยแผ่พระธรรมคำสอนไปยังประชาชนทุกชั้นวรรณะในชมพูทวีป และพระธรรมคำสอนนั้นได้แพร่ขยายไปยังนานาประเทศทั่วโลก กลายเป็นศาสนาที่เก่าและสำคัญของโลกศาสนาหนึ่งถึงปัจจุบัน จนกระทั่งองค์การสหประชาชาติประกาศให้วันที่พระองค์ประสูติ ตรัสรู้ และปรินิพพาน เป็นวันแห่งการฉลองทั่วโลก เรียกว่าวัน United Nations Day of Vesak

ประเทศไทยในฐานะเป็นศูนย์กลางพระพุทธศาสนาโลก เชิญชวนให้หน่วยงานทุกภาคส่วน ทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสังคม ภาคประชาชน มูลนิธิ สมาคม ชมรม และหน่วยงานต่างๆ ให้เข้าร่วมจัดกิจกรรมฉลองการตรัสรู้ธรรมของพระพุทธองค์ในปีนี้โดยพร้อมเพรียงกัน

นอกจากนั้น คณะกรรมการจัดงานวิสาขบูชาโลก 14 ประเทศ ได้มีมติให้ประเทศไทยเป็นเจ้าภาพจัดประชุมวิสาขบูชานานาชาติ ครั้งที่ 9 ระหว่างวันที่ 31 พ.ค.-2 มิ.ย. 2555 ซึ่งเป็นวันฉลองสัมพุทธชยันตี 2600 ปี

พระธรรมโกศาจารย์ อธิการบดีมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย (มจร) ฐานะประธานคณะกรรมการจัดกิจกรรมวิสาขบูชานานาชาติ กล่าวว่า จากการประชุมคณะกรรมการฯ ที่ประชุมได้หารือกันถึงประเทศที่จะเป็นเจ้าภาพการจัดประชุมวิสาขบูชานานาชาติปี 2555 ซึ่งถือว่าเป็นปีที่มีความสำคัญต่อพระพุทธศาสนาอย่างยิ่ง เนื่องจากเป็นปีที่ครบรอบ 2600 ปี แห่งการตรัสรู้ของพระพุทธเจ้า โดยมีประเทศที่เสนอตัวเป็นเจ้าภาพ 2 ประเทศ คือ ศรีลังกา และไทย ซึ่งที่ประชุมมีมติให้ประเทศไทยเป็นเจ้าภาพ เนื่องจากในปี 2555 นอกจากจะเป็นการถวายพุทธบูชาฉลอง 2600 ปี แห่งการตรัสรู้แล้ว ยังเป็นปีมหามงคลของปวงชนชาวไทยที่สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ทรงเจริญพระชนมพรรษา 80 พรรษา และสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมาร ทรงเจริญพระชนมพรรษา 60 พรรษา

ในการฉลองวันสำคัญนี้ จัดให้มีการประชุมโดยมีหัวข้อหลักคือ “The Buddha’s Enlightenment for the well being of Humanity : พระปัญญาตรัสรู้ของพระพุทธเจ้า เพื่อประโยชน์สุขของมวลมนุษยชาติ” แบ่งเป็น 3 ประเด็นที่สัมพันธ์กับหัวข้อของสหประชาชาติ คือ Buddhist Wisdom for Reconciliation : พุทธิปัญญาเพื่อความปรองดอง, Buddhist Wisdom for Environment : พุทธิปัญญาเพื่อสิ่งแวดล้อม และ Buddhist Wisdom for Human Transformation : พุทธิปัญญาเพื่อการปรับเปลี่ยนชีวิตมนุษย์

มหาเถรสมาคม ในฐานะองค์กรสูงสุดของคณะสงฆ์ ได้มีมติให้จัดฉลองพุทธชยันตี 2600 ปี โดยเสนอให้รัฐบาลเป็นเจ้าภาพ โดยให้มีกรรมการอำนวยการคณะหนึ่งที่มีกรรมการมหาเถรสมาคมเป็นที่ปรึกษา นายกรัฐมนตรีเป็นประธานกรรมการอำนวยการ ปลัดสำนักนายกรัฐมนตรีเป็นกรรมการและเลขานุการ และให้ของบประมาณสนับสนุนจากรัฐบาลเพื่อจัดงาน 3 ลักษณะ คือ 1.ปฏิบัติบูชา ส่งเสริมให้ประชาชนปฏิบัติธรรม ณ พุทธมณฑล ศูนย์การประชุมแห่งชาติสิริกิติ์ เมืองทองธานี สยามพารากอน 2.ด้านวิชาการ เน้นการประชุมสัมมนาทางวิชาการเกี่ยวกับพุทธประวัติ หลักธรรมคำสอนทางพุทธศาสนา โดยให้มหาวิทยาลัยสงฆ์ 2 แห่ง คือ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย และมหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย เป็นผู้ดำเนินการ 3 ด้านกิจกรรมทางด้านศิลปวัฒนธรรม ให้กระทรวงวัฒนธรรมเป็นเจ้าภาพ งานฉลองดังกล่าวเริ่มวันที่ 29 พ.ค.-4 มิ.ย. 2555

ในส่วนของ องค์การพุทธศาสนิกสัมพันธ์แห่งโลก (พ.ส.ล.) ได้เชิญภาคีสมาชิกทั่วโลกประมาณ 40 ประเทศ มาประชุมสัมมนาทางวิชาการ และจัดกิจกรรมร่วมกัน ณ กรุงเทพมหานคร ระหว่างวันที่ 21-25 พ.ค. 2555 โดยมีจุดประสงค์เพื่อเป็นพุทธบูชา และเพื่อถวายเป็นพระราชกุศลในปีมหามงคลที่ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เฉลิมพระชนมพรรษา 84 พรรษา เมื่อ พ.ศ. 2554 สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ทรงเจริญพระชนมพรรษา 80 พรรษา และสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมาร ทรงเจริญพระชนมพรรษา 60 พรรษา ใน พ.ศ. 2555

ส่วน มูลนิธิหอจดหมายเหตุพุทธทาส อินทปัญโญ ร่วมกับธรรมภาคีทุกภาค รวมทั้งสำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ กระทรวงวัฒนธรรม และกรุงเทพมหานคร จัดเทศกาลพุทธลีลากรุงเทพฯ 2555 ภายใต้การแนะนำของพระอาจารย์ชยสาโร พระอาจารย์ไพศาล วิสาโล และพระมหาวุฒิชัย (ว.วชิรเมธี) เพื่อเฉลิมฉลองวาระครบรอบ 2600 ปี แห่งการตรัสรู้ธรรม ในวันวิสาขบูชานี้

ดร.เสนาะ อูนากูล รองประธานกรรมการมูลนิธิหอจดหมายเหตุพุทธทาส อินทปัญโญ ในฐานะประธานจัดงาน กล่าวว่า “เทศกาลพุทธลีลากรุงเทพฯ 2555 จัดขึ้นเพื่อเป็นพุทธบูชาเนื่องในโอกาสครบรอบ 2600 ปี แห่งการตรัสรู้ธรรม หรือที่เรียกว่า ‘สัมพุทธชยันตี’ พร้อมกับที่พุทธศาสนาได้ถือกำเนิดขึ้น นับเป็นโอกาสมหามงคลที่ชาวพุทธทั่วโลกให้ความสำคัญ เนื่องจากพระพุทธเจ้าได้ประทานสิ่งสำคัญแก่โลก นั่นคือพระธรรมคำสอนที่ช่วยให้ผู้ปฏิบัติพ้นจากความทุกข์ ในโอกาสนี้ ทางหอจดหมายเหตุฯ และธรรมภาคี จึงเห็นควรจัดเทศกาลพุทธลีลากรุงเทพฯ 2555 ขึ้น โดยเราหวังว่าทุกท่านที่มาร่วมงานจะได้เรียนรู้พระธรรมคำสอนมากยิ่งขึ้น เพื่อนำไปใช้เป็นแนวทางปฏิบัติในชีวิต

เทศกาลพุทธลีลากรุงเทพฯ 2555 มีเนื้อหาประกอบด้วยกิจกรรมหลัก 5 โครงการ

1.เทศกาลภาพยนตร์พุทธปัญญานานาชาติกรุงเทพฯ 2555 โดยความร่วมมือกับ Buddhist Film Foundation ผู้จัดเทศกาลภาพยนตร์พุทธศาสนานานาชาติ และคุณพิมพกา โตวิระ ผู้กำกับภาพยนตร์และผู้จัดเทศกาลภาพยนตร์ที่มีชื่อเสียงของไทย โดยมีพระอาจารย์ชยสาโร รับเป็นที่ปรึกษาในโครงการนี้ ซึ่งจะมีการนำเสนอภาพยนตร์กว่า 30 เรื่อง ณ โรงภาพยนตร์เครือ SFX Central World ระหว่างวันที่ 7-10 มิ.ย. 2555

2.โครงการประกวดหนังสั้น สำหรับนิสิต นักศึกษา รวม 13 ทีม โดยมี พระมหาวุฒิชัย (ว.วชิรเมธี) รับเป็นที่ปรึกษา โดยมีคุณพิมพกา และผู้กำกับที่มีชื่อเสียงรวม 13 ท่าน อาทิ คุณอภิชาติพงศ์ วีระเศรษฐกุล คุณบรรจง ปิสัญธนะกูล คุณนิธิวัฒน์ ธราธร และคุณยงยุทธ ทองกองทุน ร่วมเป็นส่วนหนึ่งของโครงการนี้ โดยภาพยนตร์ที่ผ่านการคัดเลือกทั้ง 13 ทีม จะถูกนำมาฉาย ณ โรงภาพยนตร์เครือ SFX Central World ระหว่างวันที่ 7-10 มิ.ย. 2555

3.มหกรรมคลิปมือถือ 2,600 นาที คลิปจากเหล่าศิลปิน ดารา ผู้นำ ไอดอลทั่วฟ้าเมืองไทย รวมทั้งคนไทยทุกคนสามารถมีส่วนร่วมส่งคลิปมือถือความยาว 1 นาที ภายใต้ธีม “สงบท่ามกลางวุ่นวาย” เพื่อร่วมการเฉลิมฉลองในครั้งนี้ โดยมีพระอาจารย์ไพศาล วิสาโล รับเป็นที่ปรึกษา

4.เทศกาลลานโพธิ์ มหกรรมแห่งโพธิปัญญา ตอน “ดินแดนว่าง-สว่าง-สงบ” โดยจะจัดให้มีกิจกรรมฉายหนังและงานศิลปะหลากหลายรูปแบบ รวมทั้งกิจกรรมการเจริญสตินานาชาติ ทั้งในศาสนาพุทธ (เถรวาท มหายาน วัชรยาน เซน คามวาสี อรัญวาสี ลังกา พม่า มอญ เวียดนาม ทิเบต จีน เกาหลี ญี่ปุ่น อานาปานสติ พุทโธ ยุบหนอพองหนอ รูปนาม สัมมาอรหัง หลวงพ่อเทียน อาจารย์โกเอ็นก้า ฯ) และศาสนาอื่น (คริสต์ อิสลาม ฮินดู ซิกข์ ฯ) อย่างถูกวิธี สามารถเข้าใจและเข้าถึง ช่วยให้ค้นพบวิธีที่ตรงกับจริตของตนจนสามารถนำไปเจริญได้ต่อเนื่องจนเกิดประโยชน์ที่แท้จริงแก่ชีวิต โดยเทศกาลลานโพธิ์นี้จะจัดขึ้นที่ลานพารากอน ฮอลล์ ชั้น 5 สยามพารากอน ระหว่างวันที่ 17-20 พ.ค. 2555

5.มหกรรมหนังกลางแปลงแห่งชาติ ที่จัดร่วมกับ Open Air Cinema Foundation for Buddhist Film เป็นการฉายภาพยนตร์กลางแปลงในพื้นที่วัด หรือพื้นที่ชุมชนด้วยชุดหนังและสื่อธรรมที่เหมาะสม เพื่อให้วัดกลับมาเป็นพื้นที่สันทนาการและการเรียนรู้กลางทางธรรมของชุมชน โดยนัดหมายวันฉายหนังกลางแปลงพร้อมกันทั่วประเทศ 1 ครั้ง

จึงเชิญชวนชาวไทยทุกท่านร่วมฉลองพุทธชยันตี 2600 ปี เพื่อให้เกิดความสุขสงบ สันติ แก่ชาวโลกโดยทั่วกัน