ครูนอกกรอบกับห้องเรียนนอกแบบ เรียนรู้วิธีคิดเพื่อลูกศิษย์พิชิตข้อจำกัด

ณแหล่งเสื่อมโทรมแห่งหนึ่งใจกลางนครลอสแองเจลิส มีห้อง 56 ของโรงเรียนประถมศึกษาโฮบาร์ต

โดย..วันพรรษา อภิรัฐนานนท์

ณแหล่งเสื่อมโทรมแห่งหนึ่งใจกลางนครลอสแองเจลิส มีห้อง 56 ของโรงเรียนประถมศึกษาโฮบาร์ต เป็นที่พักพิงอันอบอุ่นและปลอดภัยสำหรับเด็กๆ และมีครูคนหนึ่งที่คิดต่าง ทำต่าง เพื่อสร้างโอกาสและอนาคตที่ดีกว่าให้เด็กๆ เหล่านี้ ครูคนนั้นชื่อ เรฟ เอสควิท

ครูผู้นี้มีชื่อเสียงไปทั่วโลก เขาได้รับยกย่องเป็น Disney’s National Teacher of the Year ได้รับรางวัล Use Your Life จาก โอปราห์ วินฟรีย์ ได้รับแต่งตั้งโดยสมเด็จพระราชินีนาถอลิซาเบธที่ 2 ให้เป็น Member of the Britisn Empire และเป็นครูเพียงคนเดียวที่ได้รางวัล National Medal of Arts ล่าสุดปีที่ผ่านมา เรฟรับรางวัลเกียรติยศ The Sondheim Award จาก Kennedy Center

ทั้งหมดคือรางวัลที่น่าภาคภูมิ หากสิ่งที่เรฟภูมิใจมากที่สุด คือ การที่เขายังคงสอนหนังสืออยู่จนถึงทุกวันนี้ (เรฟสอนหนังสือมากว่า 29 ปีแล้ว) และการที่ทั่วโลกชื่นชมความสามารถในการเรียนและความประพฤติของเด็กนักเรียนในคณะละครเชก เสเปียร์แห่งโฮบาร์ต เหล่านักเรียนผู้มีวิธีคิดนอกกรอบ และไปจากกรอบที่จำกัด

รศ.ดร.สรณัฐ ไตลังคะ นายกสมาคมภาษาและหนังสือแห่งประเทศ เล่าให้ฟังว่า การสอนโดยการเล่นละครเป็นวิธีหนึ่งที่ได้ผล คือ การฝึกวิเคราะห์ตัวบทผ่านการตีความโดยให้นักเรียนสวมบทบาทตัวละคร การเล่นละครไม่เพียงแต่จะเป็นการฝึกการตีความบท แต่เป็นการฝึกให้เด็กรู้จักแสดงออก และเมื่อเข้าถึงตัวบท ก็จะเห็นว่าวรรณกรรมเหล่านี้มิใช่เพียงเรื่องเล่าในกระดาษ แต่อาจเป็นเศษเสี้ยวหนึ่งของชีวิตเราเอง

พลังเชกสเปียร์หาอ่านได้จากหนังสือ “ครูนอกกรอบกับห้องเรียนนอกแบบ สรรพวิธีและสารพัดลูกบ้าในห้อง 56” ซึ่งสำนักงานส่งเสริมสังคมแห่งการเรียนรู้และพัฒนาคุณภาพเยาวชน (สสค.) จัดพิมพ์ขึ้น หากวันนี้จะพาผู้อ่านไปเรียนรู้กับวิธีคิดนอกกรอบในห้องเรียน 56 ที่อ่านแล้วประทับใจจนไม่เขียนไม่ได้!

“...ห้อง 56 เปิดทำการ 06.30 น.ทุกวัน ผมจะมาถึงโรงเรียนตั้งแต่ฟ้าไม่สว่าง และพบกับนักเรียนที่รออยู่แล้วด้วยความกระตือรือร้น เราจะใช้เวลาด้วยกันกว่า 1 ชั่วโมงในการเรียนทักษะที่มักถูกมองข้าม นั่นคือการแก้ปัญหา...ตอนเริ่มต้นปี ผมเล่นเกมง่ายๆ เกมหนึ่งกับนักเรียน

ผมบอกเขาว่า มาแก้โจทย์ยากๆ กัน เอ้า แสดงความพร้อมให้ดูหน่อย ทุกคนหยิบดินสอขึ้นมาเตรียมจด ผมเริ่มหัวเราะ ถามเด็กๆ ว่า ดินสอไม่ได้แก้โจทย์ คนต่างหาก ถึงจุดนี้ผมแจกสำเนา “คัมภีร์” ได้แก่กระดาษแผ่นหนึ่ง แบบที่เราใช้อยู่เป็นอย่างนี้ครับ

วิธีแก้โจทย์

ขั้นตอนที่ 1

(วางดินสอลง)

เก็บข้อมูลที่เกี่ยวข้อง

ขั้นตอนที่ 2

ลงมือทำ

เลือกวิธีการทางคณิตศาสตร์

วาดภาพ

คาดเดาและตรวจสอบ

มองหาแบบแผน

เขียนแผนภูมิหรือตาราง

ทำรายการอย่างเป็นระบบ

ใช้วิธีคิดหาเหตุผลอย่างเป็นตรรกะ

ลองทำย้อนกลับ

ขั้นตอนที่ 3

(หยิบดินสอ)

ขั้นตอนที่ 4 วิเคราะห์

คำตอบของฉันสมเหตุสมผลหรือไม่?

เด็กทำงานเป็นกลุ่ม กลุ่มละ 4 คน นี่คือตัวอย่างโจทย์ที่เด็กๆ จะต้องหาวิธีแก้

คำถามที่ 1

มอยเชสเห็นนกฝูงหนึ่ง ครึ่งหนึ่งในฝูงเป็นนกแก้ว 1 ใน 4 เป็นนกอินทรี ที่เหลือเป็นห่าน ห่านมีอยู่ 3 ตัว มีนกอินทรีกี่ตัว

คำตอบ มีนกอินทรี 3 ตัว

นักเรียนต้องรู้ว่ากลยุทธ์ที่เหมาะสมในที่นี้ คือ การเลือกวิธีการ ซึ่งหมายความว่า การบวก การลบ การคูณ และการหาร จะนำไปสู่คำตอบที่ถูกต้อง ในโจทย์นี้นักเรียนต้องเอา ฝ. + 1/4 ก่อน แล้วเอาผลรวมที่ได้ไปลบออกจากจำนวนเต็ม (1 3/4) จึงจะได้คำตอบว่า จำนวน “ที่เหลือเป็นห่าน” คือ ผ. เนื่องจากโจทย์บอกว่ามีห่านอยู่ 3 ตัว และห่านเหล่านี้คิดเป็น ผ. ของนกทั้งหมด ซึ่งเท่ากับจำนวนนกอินทรี นักเรียนที่ไม่เข้าใจเรื่องเศษส่วนบางคนอาจพบว่าการวาดภาพเป็นกลยุทธ์ที่ช่วยได้ ทำให้เด็กเห็นว่าอาจมีวิธีคิดมากกว่าหนึ่ง

คำถามที่ 2

พนักงานเสิร์ฟสาว 3 คน คือ ดุลเซ แมริลิน และเทรซี เอาเงินค่าทิปที่ได้ใส่รวมกันในขวดโหล ดุลเซกลับบ้านก่อน เธอเอาเงินส่วนของเธอไป 1/3 แมริลินไม่รู้ว่าดุลเซเอาส่วนแบ่งของเธอไปแล้ว จึงเอาเงินที่เธอคิดว่าเป็นส่วนของเธอไป ส่วนเทรซีซึ่งไม่รู้ว่าคนอื่นเอาเงินที่ต่างคิดว่าเป็นส่วนแบ่งของตัวเองไปแล้ว ก็เอาเงิน 1 ใน 3 ของที่เหลืออยู่ไป ในโหลเหลือเงินอยู่ 8 ดอลลาร์ ถามว่าในตอนแรกมีเงินค่าทิปอยู่ในโหลทั้งหมดเท่าไหร่?

คำตอบ ในโหลมีเงินค่าทิปอยู่ 27 ดอลลาร์

นักเรียนจะรู้ว่าการแก้โจทย์แบบนี้ต้องทำจากหลังมาหน้า เนื่องจากเทรซี พนักงานเสิร์ฟคนสุดท้ายเหลือเงินไว้ในโหล 8 ดอลลาร์ ฉะนั้นเธอจึงเอาเงินไป 4 ดอลลาร์ ซึ่งเธอเข้าใจว่าเป็นส่วนแบ่งที่ถูกต้อง หมายความว่าก่อนหน้าที่เธอจะเอาเงินไป มีเงินอยู่ในโหล 12 ดอลลาร์ และเป็นเงิน 12 ดอลลาร์ที่แมริลิน พนักงานเสิร์ฟคนที่ 2 เหลือไว้ ด้วยเหตุผลเดียวกันนี้ ดุลเซได้ทิ้งเงินไว้ 18 ดอลลาร์ หมายความว่าดุลเซเอาไป 9 ดอลลาร์ แสดงว่าเมื่อแรกนั้นมีเงินทิปทั้งหมด 37 ดอลลาร์

สำหรับพ่อแม่และครูที่ถามว่า จะไปหาโจทย์พวกนี้ได้จากไหน ขอให้เริ่มที่ www.mathstories.com ซึ่งเป็นเว็บไซต์ที่สนุก มีโจทย์แยบยลท้าทายสารพัด ส่วนผู้ที่ต้องการเรียนรู้ ก็หาอ่านได้จากฉบับเต็ม “ครูนอกกรอบกับห้องเรียนนอกแบบ สรรพวิธีและสารพัดลูกบ้าในห้อง 56”

...หลายสิ่งหลายอย่างอาจผิดพลาดได้ในชีวิตคน มันผิดพลาดเสมอแหละ แต่ห้อง 56 ของเราก็เต็มไปด้วยนักแก้ปัญหา จริงอยู่ที่ต้องใช้เวลาเพิ่มขึ้น แต่การสอนให้เด็กๆ คิดและแก้ปัญหาเป็น คือของขวัญที่ดีที่สุดที่เราสามารถมอบให้พวกเขา”