ชั่วโมงสงบสุข ณ พิพิธภัณฑ์ชาวบางกอก

โดย...อินทรชัย พาณิชกุล ภาพ : อินทรชัย พาณิชกุล

วีรกรรมอันยิ่งใหญ่ควรค่าแก่การคารวะของผู้หญิงตัวเล็กๆ วราพร สุรวดี คือการมอบมรดกตกทอดส่วนตัวให้เป็นสมบัติของชาติ

หมายถึงบ้านไม้โบราณกลางสวนเขียวขจี เลขที่ 273 ซอยเจริญกรุง 43 เขตบางรัก หรือที่ปัจจุบันทุกคนรู้จักกันดีในนาม “พิพิธภัณฑ์ชาวบางกอก” หรือ “พิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นกรุงเทพมหานคร”

แหล่งท่องเที่ยวเลื่องชื่อ สะท้อนชีวิตความเป็นอยู่ของชนชั้นกลางชาวบางกอก ช่วงก่อนและหลังสงครามโลก ครั้งที่ 2 (พ.ศ. 2480-2500) ผ่านบ้านเรือนบนที่ดินผืนเล็ก กลางแมกไม้ร่มรื่นของครอบครัวสุรวดี โดยทายาท วราพร สุรวดี ซึ่งได้รับมรดกตกทอดมาจากรุ่นแม่ สอางค์ สุรวดี (ตันบุญเล็ก) รวบรวมข้าวของเครื่องใช้ เฟอร์นิเจอร์เก่าแก่ จัดตั้งเป็นพิพิธภัณฑ์เพื่ออนุรักษ์สิ่งของที่มีคุณค่าทางประวัติศาสตร์ อุทิศเพื่อสาธารณประโยชน์ ภายใต้การดูแลของกรุงเทพมหานคร

 

เสียงนกกระจิบร้องเพลงอารมณ์ดีในยามบ่ายอันเงียบสงบ กระรอกน้อยวิ่งไล่กันบนหลังคา หมาไทยหลังอานสองสามตัวนอนขี้เกียจอยู่ในสวน เดินผ่านประตูไม้เข้าไปด้วยความรู้สึกไม่ต่างกับย้อนกลับคืนสู่อดีต

ผมยืนตกตะลึงกับความงามของเรือนไม้สัก 2 ชั้น สีขาว ลักษณะทางสถาปัตยกรรมได้รับอิทธิพลจากยุโรปที่ได้รับความนิยมสมัยนั้น หลังคาทรงปั้นหยามุงด้วยกระเบื้องว่าว เรียกว่าเรือนปั้นหยา บ้านหลังนี้สร้างขึ้นครั้งแรกปี 2480 และได้รับพระราชทานรางวัลอนุรักษ์ศิลปะสถาปัตยกรรมดีเด่น สมาคมสถาปนิกสยามในพระบรมราชูปถัมภ์ ประเภทเคหสถานและบ้านเรือนเอกชน ประจำปี 2551 จากสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ด้วย

ภายในประกอบด้วยห้องรับแขก เปียโนไม้สักหลังเก่าขรึมขลังวางพิงกำแพง โซฟายาวลายดอกไม้ ตู้ใส่เครื่องแก้วเจียระไน ขวดไวน์ จัดแสดงไว้อย่างเป็นระเบียบ เครื่องเล่นแผ่นเสียง รูปถ่ายสมาชิกครอบครัวเรียงรายบนผนัง ที่สะดุดตาเห็นจะเป็นนาฬิกาไขลานสูงท่วมหัว ที่เรียกว่านาฬิกาปารีส และตู้ไม้ประดับมุก ของรักของหวงเจ้าบ้าน

ห้องอาหาร มีโต๊ะรับประทานขนาด 8 ที่นั่ง เรียกว่า โต๊ะขาสิงห์ ปรับขยายให้กว้างได้ พร้อมเก้าอี้พนักเซาะร่องเป็นลายโบและช่อดอกไม้ ที่รองนั่งเป็นหวายแบบตะวันตกที่นิยมในช่วงต้นพุทธศตวรรษที่ 25 รวมทั้งภาชนะลายครามแบบจีน เครื่องเคลือบสีเขียวไข่กาต่างๆ

 

ส่วนห้องหนังสือ เก็บรวบรวมตำรับตำราของคุณหมอฟรานซิส คริสเตียน สามีคุณสอางค์ ซึ่งเป็นตำราทางการแพทย์ด้านการรักษาโรคต่างๆ คละหนังสือเรียนภาษาอังกฤษ ติดกับห้องนี้คือห้องน้ำและโถส้วมแบบโบราณ

ห้องนอนชั้นบน เตียงไม้โบราณแบบฝรั่งมีเสามุ้ง โต๊ะเครื่องแป้งพร้อมตลับเครื่องแก้วสำหรับใส่เครื่องสำอาง และขวดน้ำหอมแบบต่างๆ สมัยรัชกาลที่ 6 นอกจากนี้ยังมีพระพุทธรูปบูชา สมัยอยุธยาตอนปลายและสมัยรัตนโกสินทร์ ขณะที่ห้องแต่งตัวแบบยุโรปเป็นห้องแต่งตัวที่จัดแต่งแบบยุโรป มีโต๊ะเครื่องแป้ง อ่างล่างหน้า เครื่องใช้ของผู้ชายที่ใช้ในการโกนหนวด โต๊ะเครื่องแป้งมีกระจกประดับทั้งสามด้าน ไม่ไกลกันอวดโฉมหุ่นปูนปลาสเตอร์รูปคุณหมอฟรานซิส ฝีมือการปั้นของอาจารย์ศิลป์ พีระศรี

เดินลัดหมู่ต้นไม้ดอกไม้ เลาะริมบ่อน้ำใส เต่า ปลากระดี่ ปลาหางนกยูง ปลาดุกเริงร่าอยู่อย่างเป็นสุข พบกับบ้านหลังที่สอง หลังนี้เป็นเรือนพักของคุณหมอฟรานซิส ตกแต่งบ้านด้วยข้าวของเครื่องใช้ต่างๆ เช่น ตำราวิชาการ เครื่องมือแพทย์โบราณอย่างเครื่องแก้วทนไฟ ใบสั่งยา เข็มฉีดยา เครื่องชั่งน้ำหนัก แลดูน่าทึ่ง แปลกตายิ่งนัก

บ้านหลังที่สาม ติดแอร์เย็นฉ่ำ บรรยากาศสลัวรางเลือน มีเพียงแสงไฟนีออนดวงน้อย และแสงแดดที่ลอดผ่านช่องหน้าต่าง คล้ายพิพิธภัณฑสถานเก่าๆ จัดแสดงข้าวของเครื่องใช้ในบ้าน ทั้งเครื่องครัว เครื่องเขียน เครื่องมือช่าง เครื่องมือการเกษตร ของเล่น ของกระจุกกระจิกส่วนตัว ธนบัตรเก่า บัตรประชาชน แผนที่เก่า ฯลฯ ทั้งหมดเป็นข้าวของที่เคยผ่านการใช้งานจริงมาแทบทั้งสิ้น

 

ส่วนอาคารหลังสุดท้าย ดัดแปลงเป็นสำนักงานเล็กๆ ประกอบด้วยห้องสมุดส่วนตัวของอาจารย์วราพร ติดต่อประสานงานนักท่องเที่ยว จำหน่ายของที่ระลึก โดยมีเจ้าหน้าที่หน้าตาใจดี ยิ้มแย้มแจ่มใส คอยให้การต้อนรับ

ต้องขอบอกว่าเป็นประสบการณ์น่าประทับใจเหลือเกินที่ได้เข้ามาเหยียบย่างที่นี่ ไม่คาดคิดเลยว่าท่ามกลางตึกสูงระฟ้า อาคารพาณิชย์เบียดเสียด รถราวิ่งขวักไขว่ย่านบางรัก จะมีพื้นที่ที่ให้ความสงบ ร่มเย็น สบายกายสบายใจ แถมได้ความรู้เกี่ยวกับประวัติศาสตร์ของคนกรุงกลับไปขบคิด หวนคำนึง รำลึกถึงความสวยงามของยุคคุณปู่คุณย่ายังเด็ก

ยิ่งได้ทราบว่าพิพิธภัณฑ์แห่งนี้ เป็นสมบัติส่วนตัวที่ประชาชนธรรมดาคนหนึ่งมอบเป็นสมบัติของแผ่นดิน เพื่อให้สาธารณชนคนรุ่นหลังไว้ชื่นชม ยิ่งชวนให้รู้สึกเคารพนับถือหัวจิตหัวใจ

และขอขอบคุณแทนคนไทยทุกคนไว้ ณ ที่นี้

พิพิธภัณฑ์ชาวบางกอก หรือพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นกรุงเทพมหานคร เลขที่ 273 ซอยเจริญกรุง 43 ถนนเจริญกรุง เขตบางรัก กรุงเทพมหานคร เปิดให้บริการทุกวันพุธวันอาทิตย์ ตั้งแต่เวลา 10.00-16.00 น. ปิดวันจันทร์อังคาร สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ 02-234-6741 , 02-233-7027 ชมฟรี ไม่เสียค่าใช้จ่าย