2 เจ๊ 2 ระบอบ

โดยจำลอง บุญสอง ชมรมผู้สื่อข่าวท่องเที่ยวอาเซียน เรื่องและรูป

แม้หน้าฝนจะเปียกชื้นและเหนอะหนะ แต่ก็ทำให้ต้นไม้ไม่เหงาในหน้าแล้งเขียวขจีและมีชีวิตชีวา

สองอาทิตย์ที่ผ่านมา เจ้เล้งอารียฉัตร อภิสิทธิ์อมรกุล เจ้าแม่สินค้านำเข้าแห่งร้าน “เจ้เล้ง” ดอนเมือง และยุวดี วรวัฒน์ ผู้จัดการทั่วไปของบริษัท ซำ บาย ดี ตัวแทนจำหน่ายกาแฟดาว “หิ้ว” ผมและคณะไปเยือนเมือง “ปากซอง” “ปากเซ” แขวงจำปาสักก่อนฝนใหญ่จะพรูลงมาตามฤดูกาล

ไปครั้งนี้นอกจากจะไปดูแหล่งผลิตกาแฟที่ดีที่สุดแห่งหนึ่งของโลกบนที่ราบสูงโบลาเวน (BOLAVEN) แล้ว ยังได้ไปน้ำตกหลี่ผีและน้ำตกคอนพะเพ็ง ซึ่งเป็นที่ที่แม่น้ำโขงทั้งสายไหลกระโจนลงมาจากหน้าผาอีกด้วย เกาะแก่งที่น้ำไหลผ่านมากมายหลายพันเกาะที่เรียกกันว่า “สี่พันดอน” นั่นแหละ

เคยรู้จักแหล่งปลูกกาแฟมีชื่อของที่นี่สมัย พล.อ.อาทิตย์ กำลังเอก ถูกทหารลาวในยุคที่ยังเป็นคอมมิวนิสต์จ๋า “สอย” เฮลิคอปเตอร์ลำที่ท่านลาดตระเวนอยู่บริเวณ “สามหมู่บ้าน” ตรงข้ามกับอุตรดิตถ์ แต่เฮลิคอปเตอร์ลำนั้นรอดมาได้ พอถูกยิง พล.อ.อาทิตย์ ท่านก็ยัวะ ส่งทหารบุกเข้าไปยึดสามหมู่บ้านแล้วทำถนนเข้าไปในหมู่บ้านภายในวันเดียว ผลคือ “เดือด” กันไปทั้งสองฝั่ง

เหตุการณ์ครั้งนั้นทำให้รัฐบาลของพรรคคอมมิวนิสต์ลาวต้องเชิญนักข่าวไทย (ไม่กี่คน) ไปให้รองประธานประเทศ (ท่านพูมี วงวิจิด) “ด่าฝาก” รัฐบาลไทย ครั้งนั้นครั้งเดียวที่ผมได้ชิมรสชาติ “มีดโกนอาบน้ำผึ้ง” ของนักปฏิวัติที่เคยทำให้ท่านไกสอน พรหมวิหาร ร้องไห้ได้

มีดโกนอาบน้ำผึ้งของ “อาจารย์ใหญ่” ของ “พรรคปฏิวัติลาว” มีกึ๋นและมีศิลปะกว่า “มีดโกนอาบน้ำผึ้ง” ของนักการเมืองในระบอบเผด็จการระบบรัฐสภาไทยมากมายนัก ไม่เช่นนั้นก็คงไม่สามารถ “กล่อม” ให้พรรคคอมมิวนิสต์เวียดนามส่งทหารมาตายแทนคนลาวได้มากมายขนาดนี้

ท่านด่าฝากพวกผมแล้วก็ยังไม่พอ ยังพาเราไป “ดู” ผลงานการรุกรานของกองทัพไทยอีกด้วย เลขาฯ เอกของสถานทูตสมัยนั้น (ถ้าไม่เสียชีวิตไปท่านคงอายุราวๆ 60 แล้ววันนี้) พูดถึงความยอดเยี่ยมของ “กาแฟปากซอง” ให้ฟัง ผมฟังในขณะที่ยังไม่เห็นภาพก็มองไม่ออกว่ากาแฟลาว (คอมมิวนิสต์) จะไปดีกว่ากาแฟไทย (โลกเสรี) ได้อย่างไร แต่วันนี้ผมต้องยอมรับว่า “กาแฟลาว” จากโบลาเวนนั้น “เจ๋งจริง” ที่เจ๋งเพราะกาแฟลาวปลูกบนพื้นที่ภูเขาไฟที่มีระดับความสูง 1,200 เมตรจากระดับน้ำทะเล ระดับที่เมล็ดกาแฟ “สุกช้า” กว่ากาแฟในความสูงที่ต่ำลงมา ช่วงของเวลาที่สุกช้านั้นแหละที่ให้ใบกาแฟสามารถ “สังเคราะห์แสง” มาให้เมล็ดได้นานกว่า ส่งผลให้เมล็ดกาแฟมีคุณภาพที่ดีกว่า

กาแฟบ้านเราแม้จะอยู่ระดับความสูงใกล้เคียงกับที่ราบสูงโบลาเวน แต่ก็ไม่ได้ปลูกอยู่บนดินภูเขาไฟเหมือนปากซอง ผลของการแข่งขันกาแฟระดับโลก จึงทำให้กาแฟเมืองปากซองติด 1 ใน 3 กาแฟคุณภาพของโลกไปโดยปริยาย แถมเหนือกว่ากาแฟเวียดนามที่อยู่บนเทือกเขาที่ต่อกัน

ผมได้ไปเยือนไร่กาแฟของเจ๊เฮือง ลิดดัง (คนไทยเรียกเจ๊ดาวเรือง) มาตั้งแต่ลูกสาวคือ คุณบุนเฮือง เรียนจบจากเอแบคใหม่ๆ ตอนนั้นโรงงานยังไม่เจ๋งเท่าปัจจุบัน ตอนนี้โรงงานกาแฟดาวดีที่สุดในภูมิภาคเอเชียอาคเนย์ไปแล้ว ที่สำคัญคือสามารถส่งออกไปญี่ปุ่นและกำลังก้าวไปให้จีนที่มี “คนหนุ่มสาวรุ่นใหม่” ที่ “กินกาแฟแทนน้ำชา” ได้ซื้อหา ถ้ากาแฟดาวเฮืองตีตลาดจีนได้ ก็คงไม่ต้องขายให้ประเทศไหนๆ แล้ว เพราะมนุษย์พันธุ์จีนมีมากเกินพอ

และเพื่อให้เรื่องนี้สมบูรณ์ จึงได้นำบทสัมภาษณ์เจ้เล้งกับเจ๊ (ดาว) เฮือง ลิดดัง มาลงให้อ่านดังนี้

เจ้เล้งดอนเมือง

เจ๊ดาวเรืองเหมือนกับเจ้เล้งตรงไหน

ตอนเด็กๆ ลำบากเหมือนกัน ชอบอ่านหนังสือเหมือนกัน เจ๊เล้งอ่านสามก๊กหลายรอบเหมือนกับเจ๊เฮือง อ่านเสร็จแล้วใจมันสู้ ทำธุรกิจแข็งแรงแล้วต้องช่วยคนจน เพราะเราเคยจนมาก่อน คนจนก็คือรั้วของเรา ต้องให้เขาก่อน แล้วเขาถึงจะให้เรา หลักเมตตาธรรมต้องมีอยู่ในใจ อย่างพวกแม่ค้าที่มาขายในห้าง เจ๊ก็ไม่คิดแพงจนเขาอยู่ไม่ได้ ต้องให้เขาเริ่มต้นชนะก่อน คุณดาวเรืองก็ถือหลักเดียวกัน

สานต่อกับเขาในเรื่องธุรกิจยังไง

แรกเริ่มเลยคุณดาวเรืองไปเมืองไทย ไม่มีใครยอมรับ ไม่ยอมขาย เจ้เล้งก็บอกว่า ถ้าเข้าร้านเจ้เล้งได้ เดี๋ยวห้างก็ยอมรับเอง ของดีของแต่ละประเทศ เจ้เล้งจะรู้จัก เช่น ของเวียดนามก็มี G7 อย่างลาวก็มีดาวเรือง ฟิลิปปินส์ก็จะมีมะม่วง ซึ่งเป็นของดีประจำประเทศที่ไม่เหมือนกัน เราต้องรู้จัก เพราะเราขายของแบบนี้อยู่แล้ว

ที่บอกว่า เจ๊เฮืองมีโหงวเฮ้ง มีบุคลิกที่ดี

คนจีนเขาเรียกว่า 5 สั้น ตัวเตี้ย แขนสั้น มือสั้น ขาสั้น ทุกอย่างในตัวเขาสั้นไปหมด

เห็นบ้าน (ที่สร้างเลียนแบบพระราชวังแวร์ซาย) เขาแล้วรู้สึกอย่างไร

ทุกคนมีความฝันของตัวเอง คนไม่มีตังค์สักวันหนึ่งต้องมี พอมีครบ จะสนุกแค่ 23 ปี พอปีที่ 4 เริ่มไม่สนุกแล้ว เพราะมันใหญ่เกินตัว เจ้เล้งเองทุกอย่างมีหมด พอเข้าปีที่ 4 เริ่มเป็นทุกข์ ดูแลบ้านลำบาก

เห็นเจ๊เฮืองแล้วเจ้เล้งอยากมีโรงงานผลิตสินค้าเองบ้างไหม

มันหมดขั้นตอนนั้นแล้ว ถามว่า ทำได้ไหม ทำได้ แต่ไม่รู้ว่าจะทำไปทำไม เราคิดว่ามันน่าจะถึงจุดที่จะหยุดได้แล้ว มันเยอะเกินไปแล้ว แต่ตอนนี้ก็มีผลิตอยู่ค่ะ เป็นเครื่องสำอางในแบรนด์ของเรา แต่จะไม่ทำโรงงานเอง

มองว่าปัจจัยอะไรที่ทำให้เจ๊เฮืองประสบความสำเร็จ

ตัวพืชเกษตรที่เจ๊เฮืองทำ มันเป็นของที่ที่อื่นไม่มี มันเป็นแบรนด์เฉพาะตัวของเขา ไม่มีใครแข่งขันกับเขาได้ เพราะพวกอยู่ในจุดที่เป็นของเขา แม้ว่าคุณเจริญ (เจ้าพ่อเบียร์ช้างบ้านเรา) จะมาปลูก จะทำได้หรือเปล่าไม่รู้ แต่เจ๊ดาวเรืองก็ช่วยคุณเจริญมาก

ยอดขายกาแฟดาวในเมืองไทยเป็นอย่างไร

ขายได้แต่ไม่เยอะ เพราะเมืองไทยมีกาแฟติดติดอันดับโลกคือ เนสท์เล่ ตอนนี้ในเอเชียก็มีกาแฟสิงคโปร์ครองอยู่ ซูเปอร์คนนี้เขาเก่ง

ทิศทางตลาดกาแฟดาวในเมืองไทย

น่าจะแชร์ตลาดเหนื่อย ต้องใช้เวลาสักหน่อย เพราะกาแฟซูเปอร์เขาครองตลาดทั่วไปถึงต่างจังหวัด กาแฟเมืองไทยตัวที่ครองตลาดเยอะที่สุดอยู่แถวภาคใต้ ขายเมล็ดกาแฟที่ใหญ่ที่สุดมากกว่าในกรุงเทพฯ แต่คุณดาวเรืองเขาขายกาแฟเป็นแบบ Dry Freeze เป็นแบบเกล็ด ซึ่งคนไทยไม่ค่อยนิยมเท่าไร อาจจะเป็นเพราะว่ามันยังไม่ถึงเวลาที่คนไทยจะต้องกินแบบนั้น กินกาแฟเอสเปรสโซ่ ถามว่าเขาจะเลือกกินกาแฟดาวไหม ไม่ เพราะเขาถือว่ามันเป็นเกรดต่ำในสายตาเขา ตัวพวกเขาก็จะเลือกกาแฟทางยุโรปแทนอิตาลีเขาครองอยู่แล้ว ต่อไปเด็กบ้านเราก็จะเลือกกินกาแฟฝรั่งยุโรป ซึ่งจะเป็นกาแฟที่แพงมาก อย่างกาแฟแคปซูล

ปกติดื่มกาแฟไหม

ธรรมดาเจ้เล้งไม่ดื่มกาแฟ แต่จะดื่มชามากกว่าโลละ 5 หมื่น1แสนบาทไปเลย

เฮือง ลิดดัง เจ้าของบริษัทกาแฟดาวเรือง

สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว

ตอนนี้ถือว่าเจ๊เป็นคนที่มีชื่อเสียงของลาว

ไม่มีใครทำ เราเลยมีชื่อเสียง รับอยู่คนเดียว

เจ๊เคยได้ยินชื่อเสียงเจ้เล้งไหม

เคยได้ยิน ผู้หญิงคนไหนทำอะไรสำเร็จ เราก็ยกย่อง ไม่ใช่เรื่องง่ายนะ ผู้ชายยังทำไม่ได้เลย

ชอบตรงไหนของเจ้เล้ง

เราชอบอ่านหนังสือเหมือนกัน ชอบอ่านสามก๊ก อ่านตั้งแต่ 11 ขวบ แล้วอ่านมาเรื่อยๆ ตอนนี้ก็ยังซื้อมาอ่าน อ่านสามก๊กแล้วใจจะกล้า ถ้าไม่อ่านก็ไม่กล้านะคะ สามก๊กเก่งในเรื่องวางแผน เราก็เอามาใช้ในธุรกิจของเรา อ่านตั้งแต่เด็กมันลบออกจากสมองไม่ได้นะ ตอนนี้อ่านประวัติศาสตร์จีน

เจ๊เฮืองเกิดที่ไหน

เกิดที่นี่ เป็นคนสัญชาติลาว พ่อแม่เป็นคนเวียดนามเหมือนคนจีนที่เกิดในไทย รักลาวแต่เวียดเราก็มีเชื้อชาติ

หลักในการเลี้ยงลูก

สอนเขาตั้งแต่อยู่ในท้อง เปิดเพลงที่เราชอบให้เขาฟัง พอเกิดออกมาก็พูดใส่หู สอนเขาเรื่อยๆ จะสอนทุกเรื่อง หลังจากที่หาเงินได้ ส่งลูกไปเรียนที่สิงคโปร์ อเมริกา เขาชอบเรียนอะไรก็ให้เรียน น้องเขาได้ภาษาญี่ปุ่น จีน อังกฤษ

ลูกสี่คนได้ดั่งใจหมด

ได้ดั่งใจบางคน คนเล็กสุดเรียนแพทย์ที่ศิริราช คือเหมือนพ่อเขา ลูกคนนี้ไม่ชอบเรื่องค้าขาย เรื่องธุรกิจ แต่ในตัวเขาก็มีเลือดแม่อยู่ครึ่งหนึ่ง พ่อครึ่งหนึ่ง เขาพูดว่าอยากช่วยคนจน ไม่เอาเงินใคร ขอเงินแม่สร้างตึก เขาจะเลี้ยงดูเด็กกำพร้า ตอนนี้ฝึกงานอยู่ที่ขอนแก่น อีกปีหนึ่งถึงจะกลับมา เขาก็ช่วยหลายคนที่ไม่มีเงินเรียน เขามาขอแม่ให้คนลาวเรียนต่อ

เจ๊เฮืองเป็นนักธุรกิจใหญ่สุดในลาวหรือเปล่า

ไม่หรอก แต่ในปากเซถือว่าใหญ่สุด

ตอนที่สมเด็จพระเทพฯ เสด็จฯ มา ท่านได้แนะนำเจ๊เฮืองเรื่องกาแฟดาวบ้างไหม

เอาซีดีใส่ให้ท่านดู ท่านบอกว่า ทางลาวทำดี เมล็ดกาแฟสุกเขาไม่รูด เมล็ดที่เขียวก็ไม่เก็บ แต่ทางไทยเขารูดออกหมด เราบอกเลยว่า ถ้ามีเมล็ดเขียวเราไม่ซื้อ เพราะถ้าผสมเมล็ดเขียวทำให้กาแฟไม่อร่อย แต่ละต้นเก็บ 5 ครั้ง ท่านตกใจ เพราะของไทยเก็บแค่ครั้งเดียว จะเก็บถึงกลางเดือน 12 เราไม่ให้เก็บรูด รับซื้อราคาสูงหน่อย เราคุมได้ ตอนที่กาแฟยังไม่สุก เราเอาข้าวมาช่วยเขา มีพันกว่าครอบครัว เอาข้าว 350 ตันมาช่วย ไม่ได้คิดดอกเบี้ย พอกาแฟเก็บได้ เราก็ให้ราคาตามท้องตลาด ไม่ได้กดราคา เป็นแบบนี้ชาวบ้านก็จะฟังเรา

เจ้เล้งมาครั้งนี้ เจ๊เฮืองอยากจะฝากให้เจ้เล้งช่วยเรื่องอะไรบ้าง

อยากคุยกับเจ้เล้งมานานแล้ว โรงงานเราเพิ่งได้มาตรฐาน ก็มั่นใจในตัวกาแฟดาว อยากจะให้เจ้เล้งช่วยโฆษณา วันนี้เจ้เล้งมาเห็นโรงงานแล้ว เราพูดได้อย่างภาคภูมิใจว่า อยากให้เจ้เล้งช่วยขายกาแฟที่ร้านของเจ้เล้ง

บอกหรือสอนลูกในเรื่องการทำธุรกิจไหม

สอนว่าไม่ให้เอาเปรียบลูกค้า เราเสียนิดหน่อยไม่เป็นไร ช่วยเขาไปก่อน แม่ทำมาเสียเปรียบทุกอย่าง แม่ก็ไม่กลัว และไม่เอาเปรียบคนอื่น เราอยากได้ เราต้องช่วยเขาก่อน แล้วเขาถึงจะมาช่วยเรา คนจนหรือคนรวย เราก็ไม่เอาเปรียบ ชีวิตเราเคยลำบากมา เราช่วยแบบไม่คิดสตางค์ สอนลูกตั้งแต่เด็กๆ เราพอมีพอกินก็ช่วยคนที่ขาดเหลือที่ลำบากกว่าเรา