ตำนานจักรยาน แห่งอเมริกันชน

โดย Withaya Heng

จักรยาน... ถือกำเนิดขึ้นในทวีปยุโรปราวต้นศตวรรษที่ 19 และมีพัฒนาการแบบลองผิดลองถูกอยู่เป็นเวลานานกว่าจะมาลงเอยกับตัวถังทรง Diamond Frame ในแบบปัจจุบันเมื่อปี 1889 ซึ่งก็เป็นช่วงเวลาเดียวกับที่ อิกนาซ ชวินน์ (Ignaz Schwinn) วิศวกรเครื่องกลในโรงงานผลิตจักรยานได้อพยพย้ายถิ่นฐานจากเยอรมนีมาตั้งรกรากที่เมืองชิคาโก ประเทศสหรัฐอเมริกา

ที่นี่.. เขาได้เข้าทำงานในโรงงานผลิตจักรยานอยู่ระยะหนึ่ง และต่อมาด้วยการสนับสนุนด้านเงินทุนจากเพื่อนของเขา อิกนาซ ได้เข้าซื้อโรงงานจักรยานขนาดเล็กหลายแห่งมารวมเข้าด้วยกัน และก่อตั้งบริษัท อาร์โนลด์ ชวินน์ แอนด์ คอมพานี (Arnold, Schwinn & Company) ผลิตจักรยานภายใต้แบรนด์ชวินน์ (Schwinn) ซึ่งในเวลานั้นจักรยานเป็นที่นิยมอย่างมากในสหรัฐ และชิคาโกถือเป็นศูนย์กลางการผลิตจักรยานที่ใหญ่ที่สุดในประเทศ

อิกนาซ ไม่หยุดอยู่เพียงจักรยาน เขายังได้ซื้อกิจการรถมอเตอร์ไซค์ 2 แห่ง และนำมาควบรวมกันเป็นเอกเซลซิเออร์-เฮนเดอร์สัน (Excelsior-Henderson) ซึ่งผลิตและออกจำหน่ายในช่วงกลางทศวรรษที่ 1910 มอเตอร์ไซค์ เอกเซลซิเออร์-เฮนเดอร์สัน สามารถครองส่วนแบ่งตลาดได้เป็นอันดับสามรองจากอินเดียน (Indian) และ ฮาร์ลีย์-เดวิสัน (Harley-Davidson) เท่านั้น แต่เมื่อเกิดภาวะเศรษฐกิจตกต่ำครั้งรุนแรง หรือ Great Depression ในช่วงทศวรรษที่ 20 เอกเซลซิเออร์-เฮนเดอร์สัน ประสบปัญหาทางการเงินจนต้องปิดตัวเองลงในที่สุด

อิกนาซ ชวินน์ เกษียณตัวเองในวัย 71 และส่งไม้ต่อให้กับลูกชายคือ แฟรงก์ ดับเบิลยู. ชวินน์ รับหน้าที่บริหารงานต่อ ซึ่งแฟรงก์ได้หันกลับมาทุ่มเทความสนใจให้กับจักรยานอย่างเต็มที่อีกครั้ง ในทศวรรษต่อมา ชวินน์ ได้พัฒนาจักรยานที่ใช้ล้อขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 26 นิ้ว และรองรับยางหน้ากว้างที่มียางในอยู่ด้านในอีกชั้นหนึ่ง ในสมัยนั้นเรียกกันว่ายางบอลลูน โดยตัวเฟรมนั้นนำรูปแบบมาจากมอเตอร์ไซค์ครูสเซอร์ เอกเซลซิเออร์-เฮนเดอร์สัน นั่นเอง

จักรยานรุ่นใหม่นี้ถูกเรียกชื่อติดปากกันว่า ชวินน์ เอกเซลซิเออร์ (แม้ว่าจะมีรุ่นแยกย่อยออกไปอีกมากมายก็ตาม) ด้วยท่อบนที่โค้งต่อเนื่องลงไปถึงตะเกียบท่อนั่ง คานตรงเสริมด้านล่างท่อบนประกบด้วยกล่องอเนกประสงค์ที่ทำเลียนแบบถังน้ำมัน ทำให้มันดูสวยงามโดดเด่นเหนือจักรยานอื่นๆ ในท้องตลาด แฮนด์ยกสูงที่กว้างช่วยให้ขี่ง่าย และยางบอลลูนที่ให้ความนุ่มนวลอย่างแตกต่าง ทั้งหมดนี้ทำให้ ชวินน์ เอกเซลซิเออร์ ได้รับความนิยมอย่างรวดเร็วและครองใจอเมริกันชนมายาวนานกว่า 30 ปี ในทศวรรษที่ 1950 ประมาณกันว่า 1 ใน 4 ของจักรยานที่ขี่กันในอเมริกาจะต้องเป็นชวินน์

ในทศวรรษที่ 1960 ชวินน์บุกตลาดจักรยานสำหรับเด็กโดยจับเอา เอกเซลซิเออร์มาย่อส่วนลงมา เพื่อใช้กับล้อขนาด 20 นิ้ว แฮนด์ถูกยกสูงยืดยาวขึ้นมาเหมือนท่าลิงกางแขน และเบาะยาวที่เหมือนนั่งบนโซฟา เป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัวของชวินน์ สติงเรย์ (Schwinn Stingray) จักรยานขวัญใจเด็กๆ ทุกหมู่เหล่า ที่จะพาพวกเขาตะลุยไปได้ทุกที่

ในปี 1971 On Any Sunday ภาพยนตร์สารคดีเกี่ยวกับการแข่งขันมอเตอร์ไซค์โมโตครอส นำแสดงโดย สตีฟ แมคควีน ดาราดังในยุคนั้น ออกฉายในโรงภาพยนตร์ สารคดีเปิดเรื่องด้วยฉากการแข่งขันจักรยานออฟโรดของเด็กๆ ซึ่งแน่นอนเด็กทุกคนล้วนแต่ขี่ชวินน์ สติงเรย์ ฉากการโดดเนินเลียนแบบการแข่งโมโตครอส และการขี่ยกล้ออย่างยาวนานไปตามถนน ได้สร้างภาพประทับใจที่ติดตาตรึงใจไปกับเด็กทุกๆ คน และทำให้กระแสจักรยานออฟโรดสำหรับเด็กนั้น โหมกระพือไปทั่วทั้งอเมริกา จนเกิดเป็นจักรยานบีเอ็มเอ็กซ์ (BMX-Bike
Motocross) ในอีกไม่กี่ปีต่อมา

ปลายทศวรรษที่ 1970 ประวัติศาสตร์ได้ซ้ำรอยอีกครั้ง เมื่อกลุ่มวัยรุ่นในตอนเหนือของแคลิฟอร์เนียหันมานิยมการขี่จักรยานออฟโรดลงมาจากเขา พวกเขาได้นำจักรยานครุยเซอร์ในยุคทศวรรษที่ 30-40  อย่าง ชวินน์ เอกเซลซิเออร์ มาทำการดัดแปลงเปลี่ยนแฮนด์ แต่งเบรก เพิ่มชุดเกียร์ ที่เลือกใช้ชวินน์ เอกเซลซิเออร์ ก็เนื่องจากตัวเฟรมมีความแข็งแรงและยางบอลลูนหน้ากว้าง ช่วยซับแรงสะเทือนได้เป็นอย่างดี ที่สำคัญคือมันเป็นจักรยานที่ทุกบ้านมีทิ้งไว้ในห้องเก็บของ

ความนิยมในการขี่จักรยานแบบใหม่นี้ขยายตัวออกไปอย่างรวดเร็ว มีการจัดการแข่งขันกันในหลายๆ ท้องถิ่น เหล่านักแข่งต่างคนต่างโมดิฟายจักรยานของตัวเองกันอย่างสุดความสามารถ จนในที่สุดนักแข่งที่มีความสามารถเชิงช่างก็เริ่มต่อเฟรมของตนเองขึ้นมา จนเกิดเป็นจักรยานเมาเทน ไบค์ (Mountain Bike) ที่นิยมกันไปทั่วโลก ดังนั้นคงจะไม่เกินเลยไปถ้าจะกล่าวว่า ชวินน์ เอกเซลซิเออร์ คือต้นกำเนิดของเมาเทน ไบค์ และชวินน์ สติงเรย์ คือผู้ให้กำเนิดจักรยานบีเอ็มเอ็กซ์

ในทศวรรษที่ 1990 กระแสการดำเนินธุรกิจแบบควบรวมกิจการถาโถมเข้าใส่ธุรกิจทุกประเภท ชวินน์ ก็ไม่อาจต้านกระแสนั้นได้จึงถูกขายให้กับบริษัท แปซิฟิก ไซเคิล (Pacific Cycle) และต่อมาบริษัท ดอเรล อินดัสทรีส์ (Dorel Industries) ยักษ์ใหญ่ในวงการกีฬาจากแคนาดาได้เข้าถือหุ้นใหญ่ในแปซิฟิก ไซเคิล

ปัจจุบัน ชวินน์ ยังคงผลิตและจำหน่ายจักรยานในแนวทางที่ตัวเองถนัด คือเน้นไปในตลาดจักรยานสำหรับทุกเพศทุกวัย และแน่นอนว่า ชวินน์ เอกเซลซิเออร์ และชวินน์ สติงเรย์ ได้กลับเข้าสู่สายการผลิตอีกครั้ง ให้สมกับที่เป็น ...ตำนานที่ยังมีลมหายใจ...