พบหมอ เตรียมตัวดีมีชัยไปกว่าครึ่ง

โดย โสภิตา สว่างเลิศกุล [email protected]

การเตรียมตัวให้พร้อมจะทำให้การพบแพทย์หรือการไปโรงพยาบาลแต่ละครั้งนั้นสะดวก รวดเร็ว และมีประสิทธิภาพ ส่งผลให้การตรวจรักษาเป็นไปด้วยดี ดังนั้น ลองทบทวนดูว่าพร้อมหรือยังในการพบแพทย์แต่ละครั้ง

เว็บไซต์มูลนิธิหมอชาวบ้านให้ข้อมูลถึงการเตรียมตัวก่อนไปพบแพทย์ว่า จุดเริ่มต้นที่สำคัญ เริ่มจากการสังเกตสิ่งผิดปกติของตัวเรา ซึ่งเรื่องนี้ไม่มีใครรู้ตัวเท่าตัวผู้ที่จะเข้ารับการตรวจรักษาเอง ควรจดบันทึกสิ่งผิดปกติ และควรเลือกไปพบแพทย์ตั้งแต่เนิ่นๆ โดยแบ่งเป็นข้อๆ ดังนี้

1.สังเกตสิ่งผิดปกติที่เกิดขึ้น เมื่อเริ่มมีสิ่งผิดปกติเกิดขึ้นกับร่างกายของเรา ควรสังเกต เฝ้าระวัง และติดตามอย่างสนใจ จดจ่อ และต่อเนื่องว่า สิ่งผิดปกตินี้มีอาการและระดับความรุนแรงอย่างไร เคยเป็นอย่างนี้มาหรือยัง รวมถึงระยะเวลาที่มีอาการเจ็บป่วย ความรุนแรง การลุกลาม ตำแหน่งที่เป็นอวัยวะที่รู้สึก และอื่นๆ

2.ไม่มีใครรู้จักสุขภาพร่างกายของคุณได้ดีเท่ากับตัวคุณเอง ไม่ว่าสิ่งผิดปกติจะเป็นด้านจิตใจ ร่างกาย หรือความนึกคิดของคุณ คนที่จะรู้ดีที่สุด ก็คือตัวของคุณเอง คนที่เป็นเจ้าของร่างกายอันนี้ ไม่ว่าจะเกิดสิ่งดี สิ่งร้าย โรคภัยไข้เจ็บอะไรขึ้น ดังนั้น คุณจึงควรสังเกตสิ่งเหล่านี้ให้ครบถ้วน ว่าเป็นอย่างไร เป็นที่ไหน เป็นมากนานเพียงใด

3.จดบันทึกข้อมูลสุขภาพ รายละเอียดของสิ่งผิดปกติเหล่านี้จะมีคุณค่ามากขึ้น และช่วยให้ได้ข้อมูลความเจ็บป่วยที่ครบถ้วน จึงควรจดบันทึกความเจ็บป่วยไข้ว่ามีอาการอย่างไรบ้าง เป็นที่ไหนบ้าง เป็นมานานแค่ไหน จดบันทึกไว้ หรือบางคนอาจจัดทำไว้เป็นสมุดบันทึกสุขภาพก็ยิ่งดี

4.รู้แต่เนิ่นๆ ยังเป็นน้อยรักษาได้ง่าย การสังเกตและไม่นิ่งนอนใจในสิ่งผิดปกติต่างๆ เหล่านี้เป็นสิ่งที่ดี เพราะถ้ารู้ตัวแต่เนิ่นๆ ในขณะที่ยังมีอาการน้อย และความรุนแรงของโรคไม่มาก โดยทั่วไปก็จะทำการรักษาให้หายได้โดยง่าย ไม่ยุ่งยาก ไม่เสียเวลา และไม่สิ้นเปลืองค่าใช้จ่าย

5.เตรียมข้อคำถามที่อยากรู้ นอกจากนี้อาจซักซ้อมเตรียมคำถามที่เกี่ยวข้องกับการเจ็บป่วยที่ต้องการทราบคำตอบจากแพทย์ เช่น โรคที่เป็น ระดับความรุนแรงของโรค เป้าหมายของการรักษา ยาและการใช้ยา เป็นต้น เพราะจะได้ถามแพทย์ในช่วงนาทีทองของคุณ

กลเม็ดเคล็ดลับวิธีเตรียมตัวพบแพทย์ (How to prepare for a doctor visit) ข้อมูลจาก รศ.นพ.สมศักดิ์ เทียมเก่า อายุรแพทย์ประสาทวิทยา คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น เขียนบอกเล่าจากประสบการณ์ที่ได้มีโอกาสดูแลรักษาผู้ป่วยมามากกว่า 20 ปี ในเว็บไซต์หาหมอไว้ว่า การพบแพทย์หรือการไปโรงพยาบาลเมื่อมีอาการเจ็บป่วยนั้น เป็นเรื่องที่มีความจำเป็นอย่างยิ่ง

การพบแพทย์แต่ละครั้งนั้น ผู้ป่วยและญาติต้องเสียเวลาในการรอคอยจนกว่าจะถึงเวลานัด เมื่อมาถึงโรงพยาบาลก็ต้องรอคอยพบแพทย์ และรอการตรวจสืบค้นเพิ่มเติมต่างๆ อีก ซึ่งถ้าขาดการเตรียมตัวที่ดีก็อาจเกิดปัญหาที่ไม่คาดคิดขึ้นได้ เช่น ไม่ได้รับการตรวจตามที่นัดไว้ หรือได้พบแพทย์แต่ไม่สามารถให้การรักษาได้ดี เพราะขาดข้อมูลที่แพทย์ต้องการ

การเตรียมตัวในการพบแพทย์นั้น คือการเตรียมความพร้อมในทุกด้านก่อนพบแพทย์ซึ่งได้แก่ การเตรียมเอกสาร เช่น ใบนัด ประวัติเก่า ใบส่งตัว เอกสารสิทธิทางการรักษา เช่น สิทธิประกันสังคม บัตรทอง ประกันชีวิต หรือข้าราชการ

การเตรียมการตรวจสืบค้นเพิ่มเติม เช่น เอกซเรย์ การตรวจเลือด การตรวจปัสสาวะ

การเตรียมตนเอง เช่น การจดบันทึกประวัติการเจ็บป่วยในปัจจุบัน ในอดีต ข้อสงสัย สิ่งที่อยากทราบ และเตรียมใจที่จะรับทราบผลการวินิจฉัยของแพทย์

การเตรียมข้อมูลด้านยา เช่น ยาที่กำลังทานอยู่ ที่เคยทานในช่วง 3-6 เดือนที่ผ่านมา การแพ้ยา

และการเตรียมการเดินทางและที่พัก ค่าใช้จ่าย

วันก่อนที่จะมาพบแพทย์ตามนัดนั้น ควรพักผ่อนให้พอ เพราะเช้าวันนั้นอาจต้องตื่นแต่เช้ากว่าปกติ ถ้าเราพักผ่อนไม่พอ ก็อาจทำให้ไม่สบายได้ บางครั้งต้องเจาะตรวจเลือด ซึ่งต้องมีการเตรียมตัว เช่น อดอาหาร-น้ำดื่ม-ยา

ดังนั้น ต้องทราบว่าต้องเตรียมตัวอย่างไร ปัญหาที่พบบ่อย คือ การอดอาหารก่อนตรวจเลือด ก็ทำให้ไม่ได้ทานยา ซึ่งเป็นการทำให้เกิดปัญหาตามมาหลังจากไม่ได้ทานยา เช่น ความดันโลหิตขึ้นสูง น้ำตาลขึ้นสูง หรือบางครั้งรอคิวนาน อดอาหารนานจนเป็นลม

การอดอาหารนั้นสามารถทานยาด้วยน้ำเปล่า (ปริมาณน้อยที่สุด) ได้ ยกเว้นแพทย์ห้ามกินยาก่อนเจาะเลือด และเมื่อเจาะเลือดเสร็จแล้ว ก็สามารถทานอาหารได้เลยระหว่างรอพบแพทย์

รายละเอียดปลีกย่อยการอดอาหาร-น้ำดื่ม (ซึ่งต้องถามแพทย์ถึงการต้องงดกินยาด้วยหรือเปล่า) เพื่อเตรียมตรวจในหลายกรณี เช่น การตรวจเลือดดู ระดับน้ำตาล ไขมัน หรือการเอกซเรย์กลืนแป้ง หรือการส่องกล้องทางเดินอาหาร ดังนั้น ต้องอ่านเอกสารการเตรียมตรวจให้เข้าใจว่า ต้องอดอาหาร-น้ำ ยา หรือไม่ และนานเท่าไหร่

ชนิดของอาหารที่ทานก่อนการตรวจ เช่น การตรวจสวนลำไส้ การส่องกล้องลำไส้ ต้องทานอาหารอ่อนๆ ก่อนการตรวจอย่างน้อย 2-3 วัน เพื่อลดกากอาหารก่อนการตรวจ เพื่อเป็นการเตรียมลำไส้ให้พร้อมในการตรวจ

การเตรียมความพร้อมในบางกรณี เช่น การตรวจคลื่นไฟฟ้าสมองต้องสระผมให้สะอาดก่อนตรวจ ห้ามใส่น้ำมันหรือเจลใส่ผม หรือการตรวจภาพรังสีเต้านมที่ห้ามทาแป้งหรือทาสารระงับเหงื่อ/กลิ่นที่รักแร้ ทั้งนี้ เพราะสิ่งต่างๆ เหล่านี้ อาจส่งผลให้การตรวจผิดพลาดได้

ไม่ควรนำของมีค่าหรือเครื่องประดับมาในวันตรวจ เพราะจะต้องถอดออกทั้งหมด จึงไม่สะดวกในการถอดออกและเก็บไว้ อาจเกิดการสูญหายได้

สำหรับการเตรียมตนเอง คือการเตรียมความพร้อมในด้านต่างๆ ที่กล่าวมาแล้ว รวมทั้งการเตรียมข้อมูลอาการเจ็บป่วยของตนเอง เช่น มีอาการผิดปกติคืออะไร เป็นมานานเท่าไหร่ ทานยาอะไรอยู่ ทานยาอะไรมาก่อน เคยแพ้ยาหรือไม่ รวมทั้งข้อสงสัยต่างๆ ที่จะถามแพทย์ (จดบันทึกให้เรียบร้อย เพื่อนำมาแจ้งแพทย์ พูดคุย ปรึกษาแพทย์ ให้ได้ครบถ้วน ถูกต้อง รวดเร็ว)

เพราะบางครั้งเมื่อมาพบแพทย์จะลืมถาม หรือรีบจนลืม แม้กระทั่งการเตรียมใจให้พร้อม บางครั้งตื่นเต้นมาก นอนไม่หลับ ทำให้ความดันโลหิตสูง อาจก่อให้เกิดการเจ็บป่วยเพิ่มเติมได้อีก

ไม่ควรเครียด ควรผ่อนคลาย และเตรียมทบทวนคำถาม หรืออาการผิดปกติต่างๆ ที่ต้องการถามแพทย์ ในบางโรงพยาบาลก็จะมีกิจกรรมให้ความรู้ การออกกำลังกาย และวิธีผ่อนคลายไม่ให้เครียด ถ้ามีการนัดหมายเป็นเวลาที่เฉพาะ ก็ไม่ต้องไปนั่งรอนานก็ได้ ควรหากิจกรรมทำ