สวัสดีความร้อน! (และหลายสิ่งที่ตามมา...)

ดูเหมือนผู้ที่เกิดมาเป็นคนไทยหรือชาวไทย หรือชาวอะไรก็ตามที่มาพำนักพักถิ่นฐาน ณ เมืองไทยแลนด์ ย่อมคุ้นเคยดีกับความร้อนระดับเฉียด 36-37 องศาเซลเซียส ชาวไทยเราถ้าไม่ร้อนจริงๆ จะไม่บ่น หากจะระเริงเล่นลมร้อนไปแบบเหนือคุณสมบัติชาติชนมนุษย์อื่นประเทศอื่น เปียกๆ ซึมๆ หรือเหงื่อไหลไคลย้อยยังไงก็ยิ้มสยามยืนยง

การได้เห็น และได้สัมผัสกับอุณหภูมิความร้อนแบบผะแผ่วๆ เมื่อฝนไม่ขาดเม็ดดีเมื่อปลายเดือน ก.พ.ต่อเดือน มี.ค. หรือแม้เมื่อกระทั่งความร้อนทะลุ่มทะลุยมาแบบผะผ่าวๆ ณ 4-5 วันก่อน จึงเป็นอะไรที่...รู้กันดี สวัสดี...ความร้อน มาแล้วล่ะสิ มีอะไรมาด้วยบ้าง

หมาบ้ามาแล้วคร๊าบบบบบบบบ...

กำลังร้อนแรงอยู่ในเวลานี้ ไม่หนีเรื่องโรคพิษสุนัขบ้า ที่ไหงอยู่ดีๆ กลับมาระบาด ล่าสุดขณะที่เขียนบทความนี้ มีผู้เสียชีวิตจากโรคพิษสุนัขบ้าไปแล้วถึง 4 ราย (นับจากต้นปี 2561) เพราะเช่นนั้นก็ประมาทไม่ได้เลย เนื่องจากผู้ที่ติดเชื้อและมีอาการจะเสียชีวิตทุกราย ถือเป็นมหันตภัยที่นำความตายมาสู่

หน้าร้อนทีไร ต้องระวังพิษสุนัขบ้า หมาแมวในบ้านมีกี่ตัวนับให้ถ้วนถี่แล้วพาไปฉีดวัคซีน (ไม่จำเป็นต้องพาไปตอนหน้าร้อนก็ได้นะ พาไปฉีดเสียก่อนหน้าร้อนจะเปิดฉากดีกว่าเยอะ) ส่วนผู้ที่ถูกสุนัขเลีย (ตาหรือริมฝีปาก) ถูกกัดถูกข่วน ไม่ว่าจะมีแผลถลอก แผลลึก หรือแผลตื้นแค่ไหน จำไว้ว่ามีโอกาสเป็นพิษสุนัขบ้าได้เหมือนกัน บางคนแค่ช้ำเขียวหรือเป็นรอยบางๆ ไม่ยอมไปฉีดวัคซีน หารู้ไม่ว่านั่นก็เพียงพอที่ทำให้ถึงความตายมาแล้วมากมาย

ไม่แต่น้องหมา แต่น้องแมวก็เป็นพิษสุนัขบ้าได้ หน้าร้อนนี้จึงต้องอุ้มไปฉีดหมดทั้งหมาแมวและสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม ถ้าถูกสัตว์จรกัด ไม่ต้องคิดมาก ไปฉีดวัคซีนป้องกันไว้เลย กรณีถูกสัตว์ป่ากัดก็เช่นกัน เช่น ค้างคาว ฉีดวัคซีนทันที กรณีสัตว์มีเจ้าของ แม้เจ้าของจะยืนยันนั่งยันว่าสัตว์ได้รับการฉีดวัคซีน แต่คำแนะนำจากสถานเสาวภา สภากาชาดไทยก็คือ ไม่ต้องรอดูอาการสัตว์ว่าบ้าหรือไม่ ให้ (คน) ฉีดวัคซีนทันที!

โรคภัยไข้เจ็บที่ต้องระวังในหน้าร้อน ยังมีฮีทสโตรก หรือลมแดด รวมทั้งโรคท้องร่วงในอาหารการกินสิ้นท่า (จะได้อ่านต่อไปในตอนอาหารและเครื่องดื่ม)

มองลอดสายว่าว

มองลอดสายว่าว เห็นเจ้าบนท้องฟ้า ก็สายลมแห่งฤดูร้อนน่ะสิ หน้าร้อนทั้งทีจะไม่ให้สายว่าวได้กระพัดกระพือของรักเลยรึเจ้าคะ (ดูบุพเพสันนิวาสมากไปหน่อยเจ้าค่ะออเจ้า รบกวนฝากถึงรอมแพง นักเขียนคนดัง ช่วยสำรวจตรวจสอบว่าจดหมายเหตุลาลูแบร์ ได้เก็บงำฝอยเรื่องว่าวปักเป้า หรือว่าวจุฬา รวมทั้งว่าวอีลุ้มไว้บ้างหรือไม่ น่าจะมีมาตั้งแต่สมัยนั้น)

สายลมกระแสหลักที่พัดในประเทศไทยคือ ลมมรสุมและลมประจำถิ่น ได้ส่งผลมากน้อยต่อสภาพลมฟ้าอากาศในบ้านในเมืองให้พัดผันปรวนแปรแต่แน่นอน มาแน่ๆ คือลมมรสุมฤดูร้อน ที่จะเริ่มพัดตั้งแต่เดือน พ.ค.-พ.ย. และลมมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ พัดตั้งแต่เดือน พ.ย.-ต้นเดือน ก.พ.

สำหรับลมประจำถิ่นในประเทศไทย เป็นสายลมเย็นที่พัดพาความเย็นมาไล่ความอ้าว มีทั้งหมด 5 ชนิด เรียกชื่อไปต่างๆ กันตามชนิดของลมและพื้นที่ที่ลมพัด มีตั้งแต่ลมว่าว ลมตะเภา ลมพัทยา ลมตะโก้และลมอุตรา คุ้นและเคยกันดีก็คือลมว่าว ที่พัดมาให้เด็กยันแก่ได้เล่นว่าวสนุก เมื่อก่อนได้เห็นพรรคพวกคว้าว่าวกันคึกคักที่ทุ่งท้องสนามหลวง เดี๋ยวนี้ไม่ใคร่เห็นแล้ว

อาหารและเครื่องดื่มในหน้าร้อน

มาถึงโหมดอาหารและเครื่องดื่ม สำหรับชาวไทยแล้วหน้าร้อนได้เฮทุกที เพราะของอร่อยและของโปรดของใครหลายคนก็เยี่ยมหน้ามากันในช่วงหน้าร้อนนี่แหละ ไม่ว่าจะเป็นทุเรียน มะยงชิด มะม่วง ข้าวเหนียวมะม่วง ข้าวแช่ ล่าสุดคือมะม่วงน้ำปลาหวาน ที่ฮิตกันไปทั้งบ้านทั้งเมือง เพราะอยากกินตามแม่นางการะเกด

ก็อะไรเล่าจะชวนชื่นใจและชื่นฟันได้เท่ามะม่วงแรดน้ำปลาหวาน (บางคนชอบกินน้ำปลาหวานกับแก้วขมิ้นก็ไม่ว่ากัน) น้ำจิ้มไทยไม่แพ้ชาติใดในโลก น้ำปลาหวานบ้านเราถือเป็นภูมิปัญญามหาศาล ด้วยน้ำจิ้มรสฉ่ำชื้นตัดเปรี้ยวผลมะม่วง เนื้อเหนียวเคี่ยวข้น มีพริกขี้หนูพริกแดงอีกหอมแดงโปะหรือประโคมลงไป อ้อ อย่าลืมใส่กุ้งแห้งดีทอด แค่นี้ก็หอมหวนชวนน้ำลายสอ เปรี้ยวปากไปทั่วโลก

ข้าวแช่นั้นเล่าหน้าร้อนก็มาเรื่อย ยอมลงใจให้ทุกครั้งกับ “หน้าตา” ของสำรับข้าวแช่ชั้นสูง ที่ประดิดประดอยและจัดแต่งอย่างสวยสดงดงาม กินข้าวแช่ให้อร่อยต้องใจเย็นเหมือนน้ำข้าวสุกขัดแช่น้ำเย็นที่ลอยดอกมะลิหอมกรุ่น กินคู่กับเครื่องเคียง มีลูกกะปิคั่ว พริกหยวกสอดไส้ ผักกาดเค็มผัดหวาน ปลาแห้ง และเครื่องผัดหวานประดามี

บางคนถือข้าวแช่เป็นวัฒนธรรมอาหารของไทย ที่วิจิตรบรรจงสูงสุดไม่แพ้จานไหน แค่ไม่รู้ว่าทำไมชอบขานเรียกกันว่าข้าวแช่ชาววัง (แม่การะเกดวานบอก) ข้าวแช่ชาววัง อาหารไทยเย็นชื่นใจคลายร้อน กินแล้วหายร้อนกายร้อนใจในหน้าร้อนนี้ สำคัญว่ากินข้าวแช่หรือกินอะไรในหน้าร้อน ต้องระวังคือโรคท้องร่วง

หน้าร้อนมีอาหารต้องห้ามหลายอย่างเหมือนกัน เช่น ขนมจีนหรืออะไร หมักดองไม่ดี หน้าร้อนไม่กินได้ โดยโรคท้องร่วงหรือท้องเสียจากเชื้ออีโคไลนี้ (E. coli enteric infection) ก็คือ โรคติดเชื้อแบคทีเรียในทางเดินอาหารเฉียบพลัน ที่ก่อให้เกิดอาการท้องเสียท้องร่วงที่ถ่ายอุจจาระเป็นน้ำ ร่วมกับอาการปวดท้องลักษณะปวดบีบปวดเกร็ง ท้องร่วงหน้าร้อน แก้ด้วยกินร้อนช้อนกลางล้างมือ แค่นี้ก็อยู่ได้กินดีตลอดหน้าร้อนแล้วล่ะ

ตลอดชีวิตของคนไทยผูกพันอยู่กับสภาพภูมิอากาศและความร้อนเป็นที่ตั้ง เติบโตขึ้นมาก็ตั้งหน้าตั้งตาใช้ชีวิตท่ามกลางอากาศร้อนระอุผุแดด ชีวิตแบบไทยๆ ต้องมีมิติแห่งอุณหภูมิความร้อนที่กระสายและสอดร้อยอยู่ในทุกเรื่องราว ทั้งสีสัน รสชาติ อีกกลิ่นอาย ความรักความฝัน แฟชั่นเครื่องนุ่งห่มแบบบางสบาย ฝรั่งมาเที่ยวก็ได้เห็นทูพีซฉ่ำๆ ตามชายหาดบ้าง เช่นนี้แล้วจึงไม่ผิดเรื่องราวความเป็นไทยที่แท้จริง

หมาบ้า ข้าวเหนียวมะม่วง ข้าวแช่ หรือโรคภัยไข้เจ็บต่างๆ ที่ต้องระวังในหน้าร้อนนี้ มองไปให้เห็นๆ ก็คือสรรพสิ่ง ก็คือความดี ความงาม ความจริง ความอร่อย และความบ้า คือสิ่งที่เราคนไทยคุ้นเคยมานานช้ากาลโลก ไม่แปลกและไม่คิดว่าจะต้องทน อากาศร้อนได้ร้อนไป เจอหมาบ้ารีบไปฉีดวัคซีน สวัสดีความร้อน...เราต้องอยู่ไปด้วยกันอีกนาน

ขอบคุณข้อมูลบางส่วน : กรมอุตุนิยมวิทยา