อีสต์ ไซด์ แกลเลอรี่ อนุสรณ์แห่งเสรีภาพ

โดย/ภาพ อฐิณป ลภณวุษ

ดิ อีสต์ ไซด์ แกลเลอรี่ แกลเลอรี่ศิลปะกลางแจ้งที่มีความยาวและมีอายุยาวนานที่สุดในโลก คือ 1,316 เมตร และเริ่มวาดกันตั้งแต่ปี 1990 ตั้งอยู่ ณ กำแพงเบอร์ลินบริเวณถนนมูเลนสทราสเซอ ในย่านฟรีดริกเชน-ครอยซเบิร์ก กรุงเบอร์ลิน นับเป็นอนุสรณ์แห่งเสรีภาพ และสัญลักษณ์แห่งการรวมเยอรมนีเป็นหนึ่งเดียว

แกลเลอรี่แห่งนี้เป็นที่จัดแสดงภาพเขียน (บนกำแพง) นับร้อยภาพ โดยศิลปินจากทั่วโลก ไม่ว่าจะเป็น เยอร์เง่น โกรสเซ หรืออินเดียโน, ดีมิตรี ฟรูเบล, ซีกฟริด ซานโตนี, โบโด สเปอร์ลิง, คาสรา อลาวี, คานิ อลาวี, จิม อาวินยง, ติเอร์รี นัวร์, อิงเกบอร์ก บลูเมนทัล, อิญาซี บลันช์ อี กิสเบอร์ต ฯลฯ ด้วยความร่วมมือของ 2 สมาคมศิลปะแห่งเบอร์ลิน อย่าง VBK และ BBK

ในปี 2006 มีการย้ายกำแพง 40 เมตรไปยังเบอร์ลินฝั่งตะวันตก โดยตั้งคู่ขนานกับกำแพงเดิม และในปี 2013 มีการทลายกำแพงออกไป 23 เมตร เพื่อที่จะเปิดทางให้อพาร์ตเมนต์สุดหรู แต่ไม่มีภาพเขียนของใครถูกทำลายจากโปรเจกต์นี้

ทว่า ภาพเขียนที่ถูกทำลายส่วนใหญ่เกิดจากกลุ่มมือบอนเสียมากกว่า ทั้งพวกนักพ่น นักขูด และมือกราฟฟิตี้ โดยในปี 2009 ดิ อีสต์ ไซด์ แกลเลอรี่ มีโครงการฟื้นฟูภาพเขียนหลายภาพที่ถูกทำลาย แต่ก็มีศิลปินหลายรายที่ปฏิเสธจะปรับปรุงรูปภาพให้กลับมาดังเดิม

ภาพเขียนดังๆ ที่คนมามุงดู ถ่ายเซลฟี่ หรือถ่ายภาพเป็นที่ระลึก มากที่สุด เห็นจะเป็นภาพ Leonid Brezhnev and Erich Honecker kissing ที่วาดโดย ดีมิตรี ฟรูเบล เป็นภาพของเลโอนิด เบรซเนฟ ผู้นำรัสเซีย และอีริก โฮเนเคอร์ ผู้นำเยอรมนีตะวันออกขณะนั้น กำลังจูบปากกันอย่างดูดดื่ม พร้อมคำบรรยายภาษารัสเซียด้านบนและล่างภาพว่า “พระเจ้า! ช่วยให้ข้ามีชีวิตต่อไปด้วยเถอะ ... ท่ามกลางความรักมฤตยูนี้”

ขณะที่ภาพของ ติเยร์รี นัวร์ ไม่ “นัวร์” ดังชื่อของเขา แต่เป็นภาพศีรษะของคน ในฅรูปแบบกราฟฟิกสีสันสดใส พร้อมคำบรรยายใสๆ ไม่แพ้กัน “ลาทีสงคราม ลาก่อนกำแพง โลกนี้เป็นหนึ่งเดียว”

ศิลปินชาวเยอรมัน-อิหร่าน คานิ อลาวี กับศิลปินสาวฝรั่งเศส มูเรียล ราอูซ์ ครอบครองพื้นที่บนกำแพงกว่า 7 เมตร โดยภาพเขียนชื่อ Es geschah im November (มันเกิดขึ้นในเดือน พ.ย.) ที่แสดงหลากหลายใบหน้าผู้คนทลายกำแพงของคานิ และ Les Yeux Ouverts (เปิดตา) ภาพเขียนเด็กหญิงยืนอยู่บนโลกที่สดใสของ มูเรียล คั่นกลางด้วยวลีเด็ดเกี่ยวกับกำแพงเบอร์ลิน ที่เขียนเป็นตัวอักษรภาพภาษาเยอรมันเต็มพื้นที่บล็อกหนึ่งของกำแพง ... “กลุ่มคนตัวเล็กๆ ซึ่งมาจากสถานที่เล็กๆ ทำสิ่งเล็กๆ ให้กลายเป็นเรื่องราวระดับโลกได้”

อีกภาพที่สวย ซับซ้อน และเต็มไปด้วยสัญลักษณ์ของสีและรูปทรง ต้องภาพเขียนที่ไม่มีชื่อ “Ohne Titel” (‘Untitled’) ของ กามิล กิมายิว จิตรกรชาวรัสเซีย ขณะที่ภาพไร้ชื่ออีกภาพ วาดผู้คนสวมหน้ากากกับก๊าซพิษบนพื้นที่สีดำ ของ อนา เลโอนอร์ มาเดรา
โรดิเกซ เป็นอีกภาพหนึ่งที่ผ่านการทำลายโดยพวกมือบอน แต่มีการแก้ไขกลับมาให้สวยดังเดิมในปี 2009

ด้าน คาทริน เรสช์ ศิลปินสาวชาวเยอรมัน วาดภาพ Europas Fruhling หรือฤดูใบไม้ผลิในเยอรมนี กลางภาพเป็นหน้าคนขนาดใหญ่อยู่ตรงกลางต้นไม้ที่แตกกิ่งก้านบนลูกโลก บรรดารถถัง และนิวเคลียร์ ถูกคนตัวใหญ่ตรงกลางใช้มือกวาดทิ้ง และมีกลุ่มคนทั้งสองฟากฝั่งกำลังเฉลิมฉลองกันอยู่ ฯลฯ

ว่ากันว่า ศิลปินที่เลือกมา ส่วนใหญ่มักจะต้องมีประวัติศาสตร์ที่ผูกพันกับสถานที่กำแพงเบอร์ลินแห่งนี้ โดยเนื้อหาที่บรรเลงลงในงานศิลปะของแต่ละท่าน มักจะเล่าถึงความสุข ความหวัง ชีวิตที่ดีกว่าของมนุษย์ในโลก

ดิ อีสต์ ไซด์ แกลเลอรี่ ยังคงความเป็นแกลเลอรี่ศิลปะกลางแจ้งที่มีความยาว และมีอายุยาวนานที่สุดในโลกต่อไป