'อดอาหาร' vs 'ลดอาหาร' วิธีไหนดีกว่ากัน?

รศ.ดร.วินัย ดะห์ลัน ผู้อำนวยการศูนย์วิทยาศาสตร์ฮาลาล จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ให้ความรู้เรื่อง อดอาหารดีกว่าลดอาหาร ใน Dr.Winai Dahlan ดังนี้

รู้ๆ กันอยู่ว่าการบริโภคให้ร่างกายได้พลังงานน้อยลง ช่วยรักษาสุขภาพได้ดีกว่าการบริโภคอาหารมากเกินไป  เพราะการบริโภคทำให้ร่างกายสิ้นเปลืองพลังงานไปกับกลไกการย่อยอาหาร เพียงแต่ถกเถียงกันยังไม่จบเท่านั้น ว่าการทำให้ร่างกายได้รับพลังงานน้อยลงนั้น วิธีไหนดีกว่ากันนั่นคือ “ลดอาหารประเภทที่ให้พลังงาน” (Energy Reduction) หรือ “การอดอาหาร” (Fasting) ซึ่งมีหลายวิธี แบบที่นิยมปฏิบัติมากกัน อย่างเช่น 

• ไอเอฟ (Intermittent Fasting) โดยอดอาหารเป็นช่วง ใน 24 ชั่วโมง กำหนดช่วงอดอาหาร 16 ชั่วโมง กิน 8 ชั่วโมง
• แบบห้าต่อสองไดเอ็ต (5:2 Diet) ในหนึ่งสัปดาห์ กินอาหารตามปกติ 5 วัน อดอาหาร 2 วัน
• ปฏิบัติแบบมุสลิม ในเดือนรอมฎอน (Ramadan Fasting)

ถกเถียงการอย่างนั้น ดร.ไฮดิ ปัก (Heidi H. Pak) แห่งคณะแพทยศาสตร์และสาธารณสุขศาสตร์  มหาวิทยาลัยวิสคอนซิน-เมดิสัน สหรัฐอเมริกา กับทีมงานจึงร่วมกันทำวิจัยในสัตว์ทดลอง ผลงานตีพิมพ์ในวารสาร  Nat Metab เดือนตุลาคม 2021 ใครสนใจลองไปหาอ่านใน https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34663973/

ผลการศึกษาสรุปได้ง่ายๆ ว่า การอดอาหารอย่างสิ้นเชิง เช่นที่มุสลิมถือศีลอด หรืออดแบบไอเอฟ หรืออดแบบห้าต่อสอง ให้ผลต่อสุขภาพดีกว่าการลดพลังงานจากอาหารลง เป็นต้นว่า การเลือกไม่รับประทานอาหารมื้อเช้า หรือมื้อเที่ยง หรือมื้อเย็น นั้นให้ผลต่อสุขภาพสู้การอดอาหารอย่างสิ้นเชิงในช่วงเวลาหนึ่งไม่ได้ การอดอาหารแบบ fasting ช่วยยืดอายุขัยของหนูทดลองให้ยืนยาวกว่า ทั้งทำให้สุขภาพทั่วไปดีกว่า

การอดอาหารช่วยให้ระดับน้ำตาล รวมถึงระดับอินสุลินในเลือดดีขึ้น การทำงานของตับดีขึ้น ยืดอายุการทำงานของอวัยวะต่างๆ ในร่างกาย กลไกการทำความสะอาดเซลล์ที่เรียกว่า ออโตฟากี (Autophagy) ดีขึ้น อันเป็นคำตอบว่า เหตุใดอายุขัยจึงยืนยาวขึ้น การอดอาหารควบคู่ไปกับการจำกัดพลังงานที่ร่างกายได้รับ ยิ่งให้ประโยชน์ต่อสุขภาพมากขึ้น นักวิจัยได้ข้อสรุปมาอย่างนั้น 

สิ่งที่นักวิจัยกำลังศึกษากันต่อคือโมเดลที่ใช้ศึกษาในหนูทดลอง สามารถนำมาประยุกต์ในมนุษย์ได้หรือไม่ และควรปฏิบัติกันในแนวทางไหน สุดท้าย สิ่งที่นักวิจัยได้ให้คำตอบส่วนหนึ่งคือ การบริโภคอาหารนั้น หัวใจไม่ได้อยู่ที่บริโภคเท่าไหร่ แต่อยู่ที่บริโภคอย่างไรและเมื่อไหร่ ความรู้ทางโภชนาการ นับวันจึงยิ่งน่าสนใจ ที่กล่าวกันว่า “ควรเรียนรู้วิธีกินอาหารให้เป็นยา อย่ากินยาเป็นอาหาร” จึงเป็นสิ่งที่ถูกต้องอย่างยิ่ง