ซุปไก่และไข่ปลา ที่มาของข้อคิดขงจื๊อที่ว่า 3x8 = 23

โดย...นิธิพันธ์ วิประวิทย์

หลายคนคงเคยได้ยินข้อคิดขงจื๊อที่ว่า “3x8 = 23” กันมาบ้าง และเชื่อว่าอีกหลายคนคงจะได้ยินต่อไป

ไหนๆ ก็ไหนๆ คงต้องเล่าซ้ำ….

วันหนึ่งเอี้ยนหุยศิษย์เอกของขงจื๊อเห็นจีนมุงในตลาด เขาเข้าสังเกตการณ์จึงได้รู้ว่า ต่างพากันมุงดูพ่อค้าและลูกค้าที่ทะเลาะกันเรื่องราคาค่าผ้า

“ก็ 3x8 ได้ 23 ทำไมเจ้าข้าจะต้องจ่ายเจ้า 24 ตำลึง!”

เอี้ยนหุยคิดเลขเป็นจึงออกหน้าบอกไปว่า “เรื่องง่ายๆ แค่นี้ไม่ต้องเรียนคุมองก็ยังรู้ 3x8 ได้ 24 สิ ท่านจ่ายเขาไปเถอะ”

ชายคนนั้นดื้อดึง และบอกว่าจะให้ท่านขงจื๊อผู้ทรงปัญญามาตัดสิน... แถมเดิมพันด้วยว่า “ถ้าข้าผิดเด็ดหัวข้าไปได้เลย! แต่เอี้ยนหุยเอ๋ย ถ้าข้าเป็นฝ่ายถูกเจ้าจะเดิมพันด้วยสิ่งใด!”

“ข้ายอมยกหมวกที่อยู่บนหัวข้าให้กับท่าน”

“ได้! ข้าตกลง” ชายหนุ่มยังยืนยันในตัวเลข 23 อย่างมั่นใจ แล้วทั้งคู่ก็ไปให้ขงจื๊อตัดสิน

ขงจื๊อทราบเรื่องราวทั้งหมด และตัดสินอย่างเรียบง่ายว่า “ชายคนนี้เป็นฝ่ายถูก 3x8 เท่ากับ 23 นั่นแหละ” ด้วยเคารพอาจารย์เอี้ยนหุยจึงไม่โต้แย้ง ยอมถอดหมวกให้ชายผู้นั้นไป แต่เขารู้สึกขุ่นข้องหมองใจ และคิดว่าอาจารย์ช่างเลอะเลือน

พอดีที่บ้านเอี้ยนหุยเกิดเรื่อง เขาจำต้องลาอาจารย์ขงจื๊อกลับบ้าน ขงจื๊อจึงฝากฝังเอี้ยนหุยไว้ว่า “ขอให้เจ้าอย่าแฝงเร้นกายใต้ต้นไม้ใหญ่ อย่าฆ่าผู้ใดหากไม่ชัดแจ้ง” เอี้ยนหุยรับปากอย่างงงๆ

แล้วระหว่างทางกลับบ้านก็เกิดฝนตกหนัก เอี้ยนหุยจะไปหลบฝนใต้ต้นไม้ แต่นึกคำอาจารย์ขึ้นมาได้จึงไปหลบฝนที่อื่น แล้วสายฟ้าก็ฟาดลงมาที่ต้นไม้ใหญ่ต้นนั้น เอี้ยนหุยรอดตายปาฏิหาริย์ จากการเชื่อฟังคำพูดวรรคแรกของขงจื๊อ

และเนื่องจากติดฝน กว่าเอี้ยนหุยจะกลับถึงบ้านก็ค่ำแล้ว เขามีนิสัยสุภาพเรียบร้อยไม่คิดส่งเสียงดังรบกวนใคร จึงค่อยๆ เปิดประตูเข้าห้องนอนไปหาภรรยา ปรากฏว่าในห้องนอนนั้นเขาเห็นเงาภรรยานอนอยู่กับใครไม่รู้อีกคน

เอี้ยนหุยโกรธมาก แต่นึกถึงคำพูดขงจื๊อขึ้นมา “ว่าอย่าฆ่าใครโดยไม่รู้สาเหตุ” จึงจุดตะเกียงขึ้นก่อน ปรากฏว่าอีกคนที่นอนอยู่คือน้องสาวของภรรยานี่เอง (เรื่องราวในห้องนอนต่อจากระหว่างเอี้ยนหุย ภรรยา และน้องภรรยานี้ไม่มีใครเล่าไว้ ผมจึงขอข้ามไปเช่นกัน)

เอี้ยนหุยกลับไปหาขงจื๊อด้วยความทึ่ง ทุกสิ่งที่ขงจื๊อเตือนไว้เป็นจริง นอกจากอาจารย์ไม่ได้เลอะเลือนแล้วยังปราดเปรื่องเรื่องชีวิต เพราะฉะนั้นเรื่อง 3x8 = 23 ต้องลึกซึ้งแน่นอน

ขงจื๊อบอกถูกต้องแล้ว ถ้าวันนั้นตัดสินไปว่า 3x8 = 24 ชายผู้นั้นต้องตาย แต่ถ้า 3x8 = 23 อย่างมากเขาก็แค่เสียหมวกไป “เจ้าคิดว่าหมวกหรือชีวิตสำคัญกว่ากันล่ะ”

เอี้ยนหุยกระจ่างในฉับพลัน อาจารย์ยึดถือคุณธรรม ไม่เห็นแก่การถกเถียงถูกผิดเล็กน้อย...

เรื่องนี้ให้แง่คิดว่าการเอาชนะที่สร้างความเสียหายให้กับชีวิตจะมีคุณค่าอันใด ผู้อ่านต่างซาบซึ้งใจจึงแชร์และแปลออกมาหลากหลายภาษา

สำหรับคนที่คุ้นเคยกับประวัติขงจื๊อคงจะตงิดใจ ว่านี่คงเป็นเรื่องแต่งใหม่ที่ยัดใส่ปากขงจื๊อและเอี้ยนหุย แต่ยุคนี้ประวัติศาสตร์ตามกระแสมักนับกันที่ยอดแชร์ เรื่องราวจึงถูกอ้างจริงจังมากขึ้นไปเรื่อยๆ

ซึ่งพอสืบไปแล้วจะพบว่าอันที่จริงมีเรื่องราวคล้ายกันนี้ที่เป็นที่รู้จักและแชร์กันบ้างในหมู่ชาวจีนก่อนหน้า เพียงแต่มีตัวละครหลักเป็นหลวงจีนและลูกศิษย์ มิใช่ขงจื๊อกับเอี้ยนหุยแต่อย่างใด

นิทานนี้ไม่ใช่เรื่องจริง แต่แต่งขึ้นมาเพื่อสร้างแรงบันดาลใจ ซึ่งคนจีนจัดเรื่องดีๆ สร้างแรงบันดาลใจแบบนี้ไว้ในหมวด “ซุปไก่บำรุงจิตวิญญาณ” (Chicken Soup of The Soul - &>4515;&>8789;&*0481;&>7748;)

คำว่า Chicken Soup of The Soul มาจากฝรั่งตะวันตก เริ่มมาจากชื่อซีรี่ส์หนังสือที่รวบรวมเรื่องราวสร้างแรงบันดาลใจและพลังแห่งการใช้ชีวิต โดยนักเขียนที่ชื่อ มาร์ก วิกเตอร์ แฮนเซน และ แจ๊ค แคนฟิลด์

หนังสือซีรี่ส์นี้ถูกแปลเป็นภาษาไทยในชื่อว่า “พลังแห่งชีวิต”

แม้ มาร์ก วิกเตอร์ แฮนเซน และ แจ๊ค แคนฟิลด์ ไม่ได้แต่งเรื่อง 8x3 = 23 แน่นอน แต่ชาวจีนเหมาเรียกเรื่องราวแบบนี้ว่าคือเรื่องประเภท “ซุปไก่บำรุงจิตวิญญาณ” เพราะมีจุดร่วมกันตรงที่เป็นเรื่องราวที่อ่านแล้วโลกสวยงามในระยะเวลาอันสั้น แม้ยังไม่ลงมือทำตามนั้นแต่ก็ทำให้เกิดประกายตาแวววาวและพลังใจ เรื่องราวไหนเป็นเช่นนี้ จะถูกเหมารวมไว้ไหนประเภท “ซุปไก่” หมด

พูดอย่างเป็นกลางก็ต้องยอมรับว่าเรื่องหมวด “ซุปไก่” หลายเรื่องคือเรื่องที่แต่งขึ้น หรือไม่ก็เป็นเรื่องจริงที่ถูกตกแต่งประดับประดา ก็ในเมื่อจุดประสงค์คือการสร้างแรงบันดาลใจ จะผิดตรงไหนที่จะประดับประดาให้คนรู้สึก...ดีต่อใจ

แต่เอาเข้าจริงๆ เรื่องตัวเลข 3x8 = 23 ไม่ได้เกิดขึ้นอย่างเลื่อนลอยเสียทีเดียว ซึ่งต้นตอก็มาจากจีนเองนี่แหละ

ตัวเลข 3x8 = 23 เกิดขึ้นครั้งแรกในหนังสือ “&>0154;&>7665;&>5991;&>3398; (เหรินหมินเหวินเสวีย - วรรณกรรมประชาชน)” ตีพิมพ์ในปี 1981 มีช่วงหนึ่งของนิทานที่เขียนโดยนักเขียนชื่อ หลัวสือเสียน เขียนว่า

“ณ บึงน้ำแห่งหนึ่งมีคนงานที่คอยจับปลารีดไข่ผสมพันธุ์ แล้วนำไปขายบนภูเขาลูกหนึ่งชื่อเขาเถาฮวา ซึ่งคนบนเขาเถาฮวามักขุดบ่อเลี้ยงปลาไว้ในครอบครัว ผู้คนบนนั้นมักซื้อไข่ปลาไปฟักเป็นตัวเพื่อเลี้ยงไว้เป็นอาหาร

วันหนึ่งหนุ่มน้อยหาบไข่ปลาที่เพิ่งหามาใหม่ไปขาย เมื่อเดินไปถึงตีนเขากลับล้มสะดุดท้องนาจนไข่ปลาหกกระจาย

ไข่ปลาถังหนึ่งขายได้เงินไม่น้อย จะกลับไปเจอหน้าเถ้าแก่ได้อย่างไรล่ะทีนี้ ไอ้หนุ่มจึงได้แต่นั่งร้องไห้หนักมากอยู่ตรงนั้น

ทันใดนั้นเขาก็สังเกตเห็นสิ่งหนึ่งในร่องนาลอยล่องเป็นแพหน้าตาคล้ายไข่ปลา ซึ่งนั่นก็คือไข่กบนั่นเอง ไอ้หนุ่มน้อยคิดแผนเจ้าเล่ห์ จากคิ้วขมวดร้องไห้กลายเป็นกระหยิ่มยิ้มย่อง แล้วค่อยๆ ตักเอาไข่กบเข้ากะละมัง

ไอ้หนุ่มนั่นนำไข่กบไปเร่ขายบนภูเขา ราคาก็ใช้ราคาเท่ากับที่เคยขาย ไข่ปลา 1 ชาม ราคา 3 พวงเงิน มีครอบครัวหนึ่งขอซื้อไข่ปลาจากเขาถึง 8 ชาม

เมื่อตอนเจ้าของบ้านจะจ่ายเงิน ไอ้หนุ่มเจ้าเล่ห์ยังมีความรู้สึกผิดชอบชั่วดี ไม่อยากค้ากำไรเกินงาม จึงคืนเงินให้เจ้าของบ้าน 1 พวง

เจ้าของบ้านจึงบอกว่า “สามแปดยี่สิบสี่ ก็นี่ยี่สิบสี่พวง จะคืนมาให้อั๊วหนึ่งพวงทำไม”

ไอ้หนุ่มว่า “สามแปดยี่สิบสามอาเฮียให้ผมเกินมาหนึ่งพวง”

เจ้าของบ้านยังคงยืนยันว่า 3x8 = 24 ส่วนเจ้าหนุ่มก็ยืนกรานกลับว่า 3x8 = 23 สุดท้ายเจ้าของบ้านบ่นว่า “แกนี่จริงๆ เลย โง่รึเปล่า” ว่าแล้วเจ้าของบ้านก็ยอมรับเงินพวงนั้นคืน

ไอ้หนุ่มคนนั้นเดินจากออกมา ปากก็บ่นพึมพำว่า

“สามแปดยี่สิบสาม อั๊วไม่โง่แต่ลื้อต่างหากที่โง่ รอถึงเทศกาลบ๊ะจ่างเมื่อไหร่ ลูกปลาทั้งหมดจะหดหางกระโดดขึ้นเขาไปหมดโว้ย..”

เป็น 3x8 = 23 ที่ต่างกับ “ซุปไก่” แบบเรื่องขงจื๊อกับเอี้ยนหุยลิบลับเสียนี่กระไร แรงบันดาลใจของเรื่องราวบันดาลใจช่างแตกต่างกันไกลโข

ซุปไก่ (สกัด) 1 ขวดที่โฆษณาทั่วไป นักวิจัยมักชอบออกมาเปิดเผยข้อมูลว่ามีคุณค่าเท่ากับไข่ไก่เพียง 1 ฟอง

แต่เอาล่ะ ถึงคุณค่าเพียงไข่ไก่ 1 ฟอง ก็ปฏิเสธไม่ได้ว่ามีคุณค่าอยู่ไม่น้อย ไข่ไก่ 1 ฟอง ก็เป็นอาหารโภชนาการสูงอยู่เช่นกัน เพียงแต่สำหรับซุปไก่นั้น มักทำให้เรารู้สึกดีและเรียกร้องความสนใจด้วยการประดิดประดอยคุณประโยชน์ง่ายๆ ด้วยคำโฆษณาและพรีเซนเตอร์ที่เลิศเลอไปหน่อยเท่านั้นเอง