โลกสีรุ้ง ในภูมิภาคอาเซียน

โดย...โจนาสเตเชีย-ตุลย์ จตุรภัทร ภาพ : กิจจา อภิชนรจเรข/เสกสรร โรจนเมธากุล

ปลายปีนี้แล้ว “ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน” (ASEAN Economic Community) หรือ “เออีซี” (AEC) จะรวมเป็นหนึ่ง แต่กว่าจะถึงวันนั้นโลกสีรุ้งในภูมิภาคนี้เป็นอย่างไรบ้างหนอ ลองไปสำรวจคร่าวๆ กันดีมั้ย 

เริ่มด้วยสื่อสิ่งพิมพ์ขอโฟกัสที่นิตยสารเกย์ ณ ตอนนี้ประเทศไทยคือชาติเดียวที่มี “แอตติจูด ไทยแลนด์” อิมพอร์ตจากประเทศอังกฤษ

เมื่อราว 3 ปีที่แล้ว ประเทศเวียดนามเคยมี “แอตติจูด เวียดนาม” ท้ายที่สุดก็ต้องปิดตัวลง ขณะที่ประเทศอื่นยังไม่มีปรากฏการณ์นี้ การจะได้อ่านหรือเจอนิตยสารเกย์ในประเทศอาเซียนจึงเท่ากับ “ศูนย์”

 

กรณีการปิดตัวแอตติจูดเวียดนาม “ธวัชชัย ดีพัฒนา” บรรณาธิการแอตติจูดไทยแลนด์ ไม่เรียกว่าเป็นความล้มเหลวของสื่อเกย์ในภูมิภาคอาเซียน แต่เพราะเกย์ในประเทศเวียดนามยังไม่ให้การต้อนรับเท่าที่ควร อีกทั้งการเปิดตัวต่อที่สาธารณะสำหรับคนที่เป็นเกย์อาจไม่กว้างขวางเหมือนประเทศไทย ความนิยมในนิตยสารก็เลยลดน้อยและจำต้องปิดตัวลง

“ทั้งๆ ที่ประเทศนี้มีเกย์มหาศาล แต่รู้กันเฉพาะกลุ่มในที่ทางของตัวเอง ฉะนั้นการจะเดินไปซื้อนิตยสารเกย์แบบโจ๋งครึ่ม น่าจะทำให้ชาวเกย์กระอักกระอ่วนใจไม่น้อย ต่างจากบ้านเราที่เดินถือได้สวยๆ ไม่ต้องแคร์สายตาใคร ส่วนหนึ่งก็มาจากเรื่องโฆษณาที่ไม่สนับสนุนเลย นั่นเป็นปัจจัยที่ทำให้นิตยสารหนึ่งเล่มอยู่ไม่ได้เทียบกับของเรา ด้านโฆษณาแม้จะไม่ได้รับการสนับสนุนมากนัก แต่ยอดขายปลีกยังได้รับการสนับสนุนจากผู้ซื้อจำนวนเยอะอยู่ เราเลยดิ้นรนมาได้ถึงทุกวันนี้

 

เท่าที่ได้คุยกับคนชาติอื่นๆ สิ่งเดียวที่เขาอิจฉาเรา เพราะเราเป็นประเทศเดียวที่มีพื้นที่ให้กลุ่ม LGBT อย่างเปิดเผยตัวตนและชัดเจน การมีนิตยสารที่ขายบนแผงถูกต้องตามกฎหมาย ถือว่าประเทศไทยเปิดกว้างเรื่องเสรีภาพมาก ส่วนในประเทศอื่นๆ มีนิตยสารแนวนี้หรือไม่ ก็มีนะ แต่ต้องพิจารณาเป็นกรณีๆ ไป หลายเล่มใช้คำว่า Men’s Magazine บ้าง Metro-Men บ้าง แต่เนื้อหาด้านในอย่าให้เอ่ยเลย ก็รู้ๆ กันอยู่”

สื่อสิ่งพิมพ์ชาวสีม่วงในประเทศไทยยังรวมถึงนิตยสารทอม “แอท ทอม แอค” นำเสนอเรื่องราวและไลฟ์สไตล์ของสาวหล่อให้พวกเขาสง่างามกับการมีพื้นที่แสดงความคิดความอ่าน

 

“พอมีนิตยสารเล่มนี้มันก็เหมือนเป็นการเปิดพื้นที่ให้คนกลุ่มนี้ได้แสดงออก ได้แสดงตัวตน ได้โชว์ความสามารถ เพื่อชี้ให้เห็นว่าการเป็นเพศทางเลือกไม่ใช่สิ่งผิดปกติ หรือแปลกประหลาด สำหรับคนทำงานมันยิ่งใหญ่และหวังว่ามันจะไม่ใช่แค่ในบ้านเรา” บรรณาธิการบริหาร “ลภัสรินทร์ เจริญพันธ์” บอก

ภาพยนตร์หลายประเทศส่งสัญญาณผ่านสื่อชนิดนี้มากขึ้น ล่าสุดผู้กำกับเวียดนาม “ถงดีฟาน” ส่งผลงาน Big Father, Small Father and Other Stories ร่วมเทศกาลภาพยนตร์นานาชาติกรุงเบอร์ลิน ครั้งที่ 65 ประเทศเยอรมนี เป็นหนึ่งเดียวจากอาเซียนที่ชิงรางวัลหมีทองคำ

 

เทศกาลเดียวกัน ภาพยนตร์ไทย “อนธการ” โดย “อนุชา บุญยวรรธนะ” และ “พี่ชาย My Hero” โดย “จอช คิม” ที่คว้าตั๋วเป็นตัวแทนไทยชิงออสการ์สาขาภาษาต่างประเทศ ก็ได้รับเลือกฉายโชว์สาย Panorama

ขณะที่ในประเทศไทยเอง ภาพยนตร์ที่สื่อถึงชีวิตเพศที่สามไม่ว่าจะแง่ลึก หรือบางตื้น ขบขัน หรือดราม่า แค่ปีนี้ปีเดียวก็มีหลั่งไหลออกมาไม่ขาด กลายเป็นสวรรค์ของผู้ชมและแสดงถึงความรุดหน้าของวงการภาพยนตร์ไม่มากก็น้อย

แม้แต่เทศกาลภาพยนตร์นานาชาติ เพื่อสิทธิความหลากหลายทางเพศจัดขึ้นในประเทศไทย เดือน มิ.ย.ที่ผ่านมา ก็ได้รับความสนใจและถูกพูดถึงไม่ต่างกับสารคดีเรื่องหนึ่ง เล่าความฝันการมาแปลงเพศของกะเทยเวียดนาม Finding Phong ก็ให้แง่มุมน่าค้นหา

 

ว่ากันตามจริงยังมีหลายประเทศที่เคลื่อนไหวผ่านภาพยนตร์ เพียงแต่อาจไม่เปิดเผยตัวตนชัดแจ้ง ต้องซ่อนเร้นเป็นวาระสำคัญ ไม่ว่าภาพยนตร์อินดี้ ก็ภาพยนตร์ใต้ดิน ตัวอย่างคือประเทศฟิลิปปินส์ ปีๆ หนึ่งมีผลงานว่าด้วยเกย์ หรือเข้าไปข้องแวะเกี่ยวกับชาวเราปรากฏจำนวนมาก นั่นคงเป็นสัญญาณลับๆ ต่อความหลากหลายในโลกสีรุ้ง

“ฟิลิปปินส์เป็นประเทศที่น่าลงไปทำวิจัยและวิเคราะห์เรื่องนี้ นักแสดงใจถึง กล้าถอดกล้าแสดง แต่ในสภาพสังคมทั่วไปกลับไม่ใช่ คนฟิลิปปินส์เป็นคริสเตียนเคร่งศาสนามาก คนรุ่นเก่าที่เป็นเกย์จะปิดสนิท ส่วนคนรุ่นใหม่จะอาศัยโซเชียลมีเดียนัดกันตามสถานที่ต่างๆ เช่น วันนี้เจอกันที่ร้านกาแฟสีเขียวนะจ๊ะ พอถึงเวลานัด ไปดูได้เลย เต็มไปด้วยเกย์ เงื่อนไขทางสังคมเขาเป็นแบบนี้” บรรณาธิการแอตติจูดไทยแลนด์ ให้ความเห็น

การประกวดนางงามยังป๊อปในหมู่เกย์ ทั้งเข้าประกวดเอง หรือตามลุ้นตามเชียร์ แน่นอนเวทีใหญ่และก้าวสู่อินเตอร์คงต้องยกให้ “มิสอินเตอร์เนชั่นแนลควีน” ที่ต่อยอดมาจาก “มิสทิฟฟานี่ยูนิเวิร์ส” รวมทั้งอีกหลายเวทีย่อย

 

“เพลินพิศ คิดถึงคุณ” ผู้จัดการประกวดเวทีย่อย ยอมรับทุกครั้งที่จัดการประชันโฉม มักมีเกย์อาเซียน เช่น เมียนมา กัมพูชา และลาว เข้าร่วมด้วย บางคนประกวดมากกว่า 5 ครั้ง บางเวทีมาชิงมงกุฎแบบยกทีม

“คนเราต้องการมีอิสระ ไม่เว้นกระทั่งเกย์เออีซี ดิฉันคิดว่าพวกเขาเหล่านี้สมควรจะได้รับอิสระเสรีในการเป็นตัวของตัวเอง หรืออยากทำในสิ่งที่ตัวเองชอบ หรือสนใจ เท่าที่ดิฉันได้พูดคุยกับน้องๆ ผู้เข้าประกวด ทำให้รู้ว่าชีวิตพวกเขาน่าสงสารกว่าเกย์ไทยมาก ประเทศเขายังไม่เปิดกว้างเรื่องนี้ บางคนได้รางวัล ตอนกลับประเทศก็ต้องซุกซ่อนถ้วยรางวัลไว้ ไม่กล้าบอกใครว่ามาประกวด แต่เขาก็ภูมิใจนะคะที่ได้ทำในสิ่งที่ตัวเองอยากทำ ยิ่งได้รางวัลกลับบ้านด้วย มันยิ่งภาคภูมิใจ เขาเหมือนดาราในหมู่เกย์ กลุ่มเกย์ในประเทศเขาก็ให้ความสนใจเมื่อรู้ว่าได้รางวัล ในฐานะคนจัดงาน ดิฉันก็ภาคภูมิใจตามไปด้วย”

 

เสียงสะท้อนผู้เข้าประกวด “ทู” เกย์จากประเทศเมียนมาที่มาทำงานในประเทศไทย เธอว่าแม้ตอนนี้ประเทศเธอจะเปิดสู่ชาวโลก แต่เนื้อแท้สังคมกลับไม่เปิดรับคนเป็นเกย์มากนัก ยังต้องใช้ชีวิตแบบปกปิด บางครอบครัวรับได้ บางครอบครัวรับไม่ได้ เพราะมีความเชื่อว่าเมื่อเกย์แต่งงานกับผู้หญิง มีลูก สร้างครอบครัว ความเป็นเกย์จะหายไป

อีกราย “เรเรเอา” ชาวย่างกุ้ง เล่าความในใจ โชคดีที่สื่อออนไลน์เริ่มได้รับความนิยมในบ้านเกิดเธอ ทำให้เกย์ชาวเมียนมามีโอกาสได้พบเจอกันผ่านโลกออนไลน์ ถ้าถูกใจกันก็นัดเดทกันตามโรงภาพยนตร์หรือไม่ก็ร้านกาแฟ แต่ทั้งนี้ทั้งนั้นทุกอย่างต้องไม่โฉ่งฉ่าง อย่างหอมแก้ม หรือจับไม้จับมือ ยิ่งต้องระวัง ส่วนผับบาร์เฉพาะชาวเรานั้น ก็ยังไม่มีเหมือนประเทศไทย

 

ขณะที่แฟนนางงามที่เดินทางมาจากมัณฑะเลย์ “ซาร่า” อัพเดทความเคลื่อนไหวเพศที่สามได้น่าสนใจระหว่างเกย์กับสาวประเภทสอง เธอว่าคนบ้านเธอยอมรับสาวประเภทสองได้มากกว่า เพราะดูเหมือนผู้หญิงจริงๆ ส่วนภาพยนตร์ หรือละคร ที่เมียนมาก็มีพูดเรื่องเกย์ หรือสาวประเภทสองเหมือนกัน แต่ส่วนใหญ่ตอนจบมักนำเสนอให้คนกลุ่มนี้เปลี่ยนแปลงมาเป็นผู้ชาย

“มันน่าอึดอัดใจมากนะ ที่ผู้สร้างละครพยายามทำให้คนดูรู้ว่าการเป็นเกย์หรือสาวประเภทสองเป็นสิ่งผิดบาป ไม่ควรเป็นโดยเด็ดขาด หรือถ้าเป็นก็กลับตัวกลับใจซะ ทุกคนสามารถกลับตัวกลับใจได้ ทั้งที่ความจริงแล้ว คนมันจะเป็น มันก็เป็น”

หลังจากประเทศอาเซียนหลอมรวมเป็นหนึ่ง โลกสีรุ้งในภูมิภาคนี้จะก้าวหน้าไปแค่ไหน คงต้องจับตากันดูยาวๆ