สิ่งเล็กๆ ที่เรียกว่า ...สมุนไพรเรือนแสน

โดย...วันพรรษา อภิรัฐนานนท์/ ภาพ ทวีชัย ธวัชปกรณ์

ไม่ว่าจะมีคลิปหรือไม่มีคลิป (ฮา) สิ่งเล็กๆ ที่มีราคาแพงแสนแพงอย่างถั่งเช่า สมุนไพรจีนที่กำลังเลื่องชื่อลือกระฉ่อน เคยมีราคาแพงระยิบมาอย่างไร ก็แพงระยับอยู่อย่างนั้น ความแพงที่ว่านี้ เก็บตกตัวเลขจากถนนเยาวราช ย่านขายยาจีนและสมุนไพรจีนที่คนไทยคนจีนรู้จักดี

สมุนไพรจีนเติบโตคู่บ้านเมืองไทย สมัยคนจีนเดินทางเข้ามาพึ่งพระบรมโพธิสมภารเมื่อกาลนานก่อน ชะรอยสมุนไพรจีนก็เดินทางเข้ามาพร้อมๆ กัน ตัวที่แพงมาตั้งแต่ไหนมีหลายตัวเหมือนกัน ไม่ว่าจะเป็นโสม กระเพาะปลา รังนก และที่ถือเป็นแถวหน้าของสมุนไพรจีนเรือนแสนอีกตัวหนึ่งก็คือ ถั่งเช่า หรือตังถั่งเช่า บางคนเรียกหญ้าหนอน หรือบางตำราว่าหนอนตายอยากก็เรียก

สิ่งเล็กๆ แลไปคล้ายตัวหนอนอันกระจิ๋ว ไม่น่าเชื่อถึงความแพงลิบ แต่ถั่งเช่าถูกอ้างอิงในงานวิจัยจากทั่วโลก รับรองสรรพคุณในทางบำรุงร่างกาย บำรุงหลอดเลือด ว่ากันในทางราคา เถ้าแก่ร้านยาจีนย่านเยาวราชบอกตรงกันว่า ราคาถั่งเช่า แพงถึงใจ แต่ก็มีคนกล้าซื้อกล้ากินเสมอมา

“กิโลกรัมละ 2.5 แสนบาท อันนี้อย่างเกรดล่างหรือเกรดทั่วๆ ไป แต่ถ้าเป็นถั่งเช่าเกรดดี จะมีราคาตั้งแต่กิโลกรัมละ 2.5 ล้านบาทขึ้นไป คิดเป็นตำลึงก็ไม่ต่ำกว่าตำลึงละ 7,000 บาท”

เหมือนหุ้นในตลาดหลักทรัพย์ ที่ราคาบัดเดี๋ยวขึ้นบัดเดี๋ยวลง ถั่งเช่าไม่ได้แพงติดเพดานตลอดเวลา ผู้รู้ระบุว่า ขึ้นอยู่กับฤดูกาลหรือหน้าของถั่งเช่า หน้าไหนมีของน้อย ราคาก็แพง หน้าไหนเป็นหน้าถั่งเช่า ราคาก็ถูก แต่ถึงจะถูกอย่างไร ก็ไม่หนีราคามาตรฐานไปเท่าไหร่ สำหรับช่วงนี้มีข่าวเรื่องคลิปเสียงลึกลับ ดัชนีราคาถั่งเช่าบนถนนเยาวราชปรับตัวขึ้นอย่างเห็นได้ชัด ทั้งยังมีบางกระแสบอกว่า ถั่งเช่าแท้ๆ นั้นหาแทบไม่ได้แล้ว เพราะฉะนั้นระวังโดนหลอก

สำหรับสมุนไพรจีนที่แพงจนต้องซี้ดปากอีกตัวหนึ่งก็คือ โสม คนไทยคนจีนคุ้นเคยกับโสมดี ในฐานะของสมุนไพรบำรุงร่างกาย ปัจจุบันมีโสมจากสองแหล่งที่ขายกันอยู่ คือโสมจากแหล่งตะวันออก แหล่งใหญ่มาจากจีนและเกาหลี เรียกว่าโสมแดง สรรพคุณใช้บำรุงเลือด ส่วนอีกแหล่งหนึ่งเป็นโสมมาจากฟาร์มเพาะของสหรัฐอเมริกา เรียกรู้ในหมู่นักกินโสมว่า โสมขาว สรรพคุณใช้บำรุงสมอง

“ในช่วงที่โสมฮิตๆ ราคาวิ่งขึ้นไปกิโลละเป็นแสน” เถ้าแก่หมายถึงราคาโสมช่วงหนึ่งที่เคยแพงมาก ทำให้เวลาเข้ายา ตกตำลึงละ 3 หมื่นบาทขึ้น ปัจจุบันโสมมีราคาถูกลง เนื่องจากส่วนหนึ่งทำการเพาะผลิตขึ้นเองได้ อย่างไรก็ตาม โสมก็เหมือนถั่งเช่า คือมีหลายเกรด หลายราคา โดยโสมเกรดมาตรฐานทั่วไป ปัจจุบันตกตำลึงละ 5,0006,000 บาท

ส่วนชิ้นส่วนจากสัตว์อย่างรังนกกระเพาะปลา ที่เป็นหนึ่งในส่วนประกอบของยาบำรุงตามหลักแพทย์แผนจีนก็เป็นของแพง รังนก ทำมาจากน้ำลายของนกนางแอ่นหรือนกอีแอ่น ซึ่งสำรอกออกมาแล้วจับตัวแข็งมีรูปร่างคล้ายกับรังนก น้ำลายของนกนางแอ่นที่สำรอกออกมาครั้งแรกจะมีสีขาวบริสุทธิ์ ซึ่งเรียกกันว่า รังนกขาว จัดว่าเป็นรังนกที่มีคุณภาพดีที่สุดและแพงที่สุด สรรพคุณว่าดีในทางบำรุงปอด รักษาโรคระบบทางเดินหายใจและม้าม

“ราคารังนกทั่วไปวิ่งอยู่ที่ 1.21.65 หมื่นบาทต่อกิโลกรัม ถ้าเกรดสูงอยู่ที่ 33.5 หมื่นบาท คนจีนถือรังนกเป็นอาหารชั้นสูงเทียบชั้นกับโสมและปลิงทะเล ส่วนหื่อโต้วหรือกระเพาะปลา มีตั้งแต่กิโลกรัมละ 2006,000 บาท และอาจมีแพงกว่านี้ได้อีก ถ้าเป็นกระเพาะปลาทะเลตัวใหญ่ๆ ลักษณะดี คือ แห้ง บาง เหนียว และยังมีหาง ที่เกรดดีๆ หายากๆ ขายกันเป็นขีด ขีดละ 1,000 บาท”

แหล่งข่าวจากคลินิกไทยจีน โรงพยาบาลหัวเฉียว ระบุว่า ราคาสมุนไพรจีน ขึ้นอยู่กับแหล่งผลิต เช่น โสมและถั่งเช่า ถ้ามาจากมณฑลนี้หรือแถบนี้ ก็จะมีสารประกอบสำคัญมาก ประกอบกับช่วงฤดูกาลของสมุนไพร ถ้าเป็นช่วงนอกฤดูกาล ก็ทำให้มีราคาแพง ปัจจุบันรัฐบาลจีนพยายามคุมพื้นที่แหล่งต้นกำเนิดสมุนไพรบางตัว ไม่ให้อุตสาหกรรมรุกล้ำเข้าไปมาก ถ้าไม่คุมเข้มคงได้เห็นราคาสมุนไพรปรับตัวสูงขึ้นอีก

“นี่ก็เป็นหลักอุปสงค์อุปทานธรรมดา ที่อธิบายว่าทำไมสมุนไพรอันเท่าตัวหนอนเล็กๆ ถึงมีราคาตัวละ 1,0002,000 บาท” แหล่งข่าวเปิดเผย

สำหรับความสมราคาของสมุนไพรเรือนหมื่นเรือนแสนอย่างถั่งเช่านั้น แพทย์แผนจีนใช้บำรุงปอด บำรุงไต ใช้ห้ามเลือด ละลายเสมหะ ส่วนเรื่องสมรรถภาพทางเพศก็ถือว่าใช้ได้ เนื่องจากไต ในทัศนะแพทย์แผนตะวันออก คุมอวัยวะสืบพันธุ์ ส่วนโสมใช้บำรุงปอดและม้าม ฟื้นฟูระบบย่อยอาหาร

“เหตุผลด้านราคาของสมุนไพร เป็นเงื่อนไขในการสั่งยาเหมือนกัน โสมและถั่งเช่าโดยทั่วไปนั้น เราไม่ใช้เป็นตัวเลือกอันดับแรก โดยถ้าต้องบำรุงร่างกาย ก็สั่งจ่ายสมุนไพรที่ราคาถูกกว่า ยกเว้นว่าเป็นกรณีที่โรคหนักจริงๆ อ่อนแอจริงๆ ต้องการยาแรงจริงๆ เราถึงจะสั่งจ่ายยาแพง” ผู้สันทัดกรณีกล่าว

ยาบำรุงมีหลายตัว แบ่งเป็นบำรุงอย่างอ่อน อย่างกลาง และอย่างแรง โสมและถั่งเช่าจัดเป็นยาแรง ในทางสรรพคุณแล้ว ถ้าร่างกายไม่อ่อนเพลียมาก สมุนไพรตัวอื่นก็แทนได้ แต่อาจใช้เวลานานกว่า ใช้แทนโสม เช่น บั๊กคี้ หวงฉี ส่วนถั่งเช่ามีตัวเต็กสี่ที่ใช้แทนกันได้ ของแพงคือของดี ซึ่งไม่จำเป็น ใช้ของที่เหมาะกับร่างกายเราดีกว่า ถั่งเช่าเป็นยาแรง ที่ต้องให้แพทย์สั่งและอยู่ในความดูแลของแพทย์เท่านั้น

“หลายคนกินถั่งเช่าเพราะอยากหลีกเลี่ยงผลข้างเคียงของไวอะกร้า ซึ่งใช้งานแล้วไม่ยอมหด กินถั่งเช่าดีกว่า เพราะใช้งานแล้วก็แล้วกัน อันนี้ไม่เป็นความจริง ถั่งเช่ามีผลต่อคนสูงวัยที่มีภาวะความดันสูง หรือเป็นโรคเบาหวาน หากใช้เยอะไป ความร้อนขึ้น ความดันก็ขึ้น อาจทำให้โรคประจำตัวรุนแรงขึ้นได้”

นพ.กฤษดา ศิรามพุช ผู้อำนวยการศูนย์เวชศาสตร์อายุรวัฒน์นานาชาติ เล่าว่า ในทางเวชศาสตร์อายุวัฒน์ คอร์ดีเซ็พส์ ไซเนนซีส (Cordyceps sinensis) ในถั่งเช่า จะช่วยต้านไม่ให้เกิดไขมันแข็งตัวจากการถูกออกซิไดซ์โดยอนุมูลอิสระ และป้องกันไขมันแอลดีแอลไม่ให้เกาะหลอดเลือด นอกจากนี้ยังเพิ่มประสิทธิภาพของไต

“มีการศึกษาพบว่าผลของถั่งเช่าต่อผู้เป็นโรคไตวายเรื้อรัง ช่วยให้ดีขึ้นถึง 51% หลังจากรักษาด้วยถั่งเช่าเพียง 1 เดือน”

งานวิจัยยังระบุว่า ถั่งเช่าช่วยให้ร่างกายผู้ป่วยเบาหวานไวต่ออินซูลินขึ้น จัดการน้ำตาลในร่างกายดีขึ้น และในนักกีฬาช่วยให้สมรรถนะของนักวิ่งดีขึ้น ส่วนผลในการเสริมสมรรถภาพทางเพศยังไม่มีงานวิจัยรองรับมากนัก เว้นแต่เป็นสมรรถภาพทางเพศที่ดีขึ้นในสัตว์ทดลอง คือหมูป่าเท่านั้น

ทำไมบางคนถึงยอมจ่ายเงินซื้อภาพเขียนหรือโบราณวัตถุราคาหลายล้าน เรื่องของถั่งเช่าและสมุนไพรราคาแพงก็อาจเป็นเรื่องที่อธิบายได้ด้วยสาเหตุดุจเดียวกัน นั่นคือความชอบและความเชื่อส่วนบุคคล อันนี้ก็ต้องใช้วิจารณญาณกันเอาเอง