posttoday

วันที่ยังมี ‘มนุษย์’ ศิลปะจัดวางไม่ธรรมดา

15 สิงหาคม 2555

ใครผ่านไปผ่านมาแถวๆ ศูนย์วัฒนธรรมของธนาคารแห่งบราซิล หรือซีซีบีบีในเมืองรีโอเดจาเนโรตอนนี้

โดย...อฐิณป ลภณวุษ

ใครผ่านไปผ่านมาแถวๆ ศูนย์วัฒนธรรมของธนาคารแห่งบราซิล หรือซีซีบีบีในเมืองรีโอเดจาเนโรตอนนี้ จะเห็นคล้ายเป็นเงาดำๆ ของกลุ่มคน นอนบ้าง นั่งบ้าง ยืนบ้าง เต็มไปหมด

โดยเฉพาะบริเวณล็อบบี้ อันเป็นที่จัดวางผลงานดัง Event Horizon อันเป็นศิลปะจัดวาง (Insallation) ที่มีกลุ่มคนนอนเกลื่อนกราดอยู่กลางฟลอร์ อันเป็น 1 ใน 4 ชิ้นงานประติมากรรม/ศิลปะจัดวาง ของ อันโตนี กอร์มลีย์ ประติมากรชาวอังกฤษผู้มาใช้ชีวิตอยู่ ณ ประเทศบราซิล

“Corpos Presentes – Still Being” เริ่มต้นจัดแสดงที่ซีซีบีบี ตั้งแต่วันที่ 8 ส.ค.ที่ผ่านมา ไปจนถึงวันที่ 23 ก.ย.นี้ และจะไปจัดแสดงที่ศูนย์ซีซีบีบี กรุงบราซีเลียต่อไป โดยก่อนหน้านี้ Event Horizon และผลงานอีก 3 ชิ้น คือ Amazonian Field, Critical Mass แล้วก็ Breathing Room ที่เคยจัดแสดงไปในกรุงนิวยอร์ก ตั้งแต่ปี 2010 แบบอลังการงานสร้าง ด้วยผลงานประติมากรรมขนาดเท่ามนุษย์จริงๆ ในอากัปกิริยาท่าทางต่างๆ กว่า 31 ชิ้น

นอกจาก 4 ชิ้นที่ซีซีบีบีแล้ว ประติมากรรมรูปร่างเหมือน/เท่ามนุษย์ ซึ่งทำจากเหล็กและไฟเบอร์กลาส ยังจัดแสดงเอาไว้ทั่วรีโอเดจาเนโร ทั้งบนหลังคาอาคารบ้านเรือน จัตุรัสน้อยใหญ่ รวมทั้งที่ฟุตปาทริมถนน ฯลฯ โดยศิลปินต้องการให้เรือนร่างของประติมากรรมเหล่านี้ดูเป็นส่วนหนึ่งของเมืองดังในบราซิล

วันที่ยังมี ‘มนุษย์’ ศิลปะจัดวางไม่ธรรมดา

ไม่ว่าจะเป็น Loss ซึ่งทำจากบล็อกสเตนเลสเล็กๆ หลายๆ อันรวมกันเป็นรูปร่างคน หรือ Mother’s Pride ที่อันโตนีนำร่างของตัวเองไปเจาะอยู่ท่ามกลางขนมปังที่ถูกสไลซ์เป็นแผ่นๆ และแปะอยู่บนกำแพง

สำหรับ Breathing Room ศิลปินมีเจตนาจะถ่ายทอดความคิดเรื่องสิ่งแวดล้อมของเขา ด้วยการนำหุ่นรูปร่างมนุษย์ไปใส่ไว้ท่ามกลางกรอบเฟรมเรืองแสงสีฟ้า ราวกับอยู่ในห้วงอวกาศ “ผมเล่นกับการรับรู้ทางสายตา ซึ่งได้ผลมากในการสื่อสารความคิดทางศิลปะ คนที่เดินมาเห็นจะสามารถเดินอยู่รอบๆ เฟรมเรืองแสงนับสิบที่รายรอบตัวหุ่นอยู่เท่านั้น ผมหวังให้เขาได้รับสารว่า รอบๆ กายเราเต็มไปด้วยอันตรายจริงๆ” อันโตนี ให้อรรถาธิบายเอาไว้

บราซิลสร้างแรงบันดาลใจให้ประติมากรชาวอังกฤษมากมาย ตั้งแต่เมื่อ 20 ปีก่อน เขาสร้างสรรค์ชิ้นงาน Amazonian Field ด้วยความช่วยเหลือของชาวหมู่บ้าน ปอร์โต เวลโฮ ในรอนดิเนียกว่าร้อยคนมาช่วยปั้นตุ๊กตาดินเผาเล็กๆ กว่า 2.4 หมื่นตัว (ได้แรงบันดาลใจจากตุ๊กตาดินเผาทหารจิ๋นซีในจีน) ทั้งยังให้พื้นที่ในการจัดแสดงงานทั้งหมู่บ้าน

อันโตนีเคยหอบหิ้ว Amazonian Field ทั้ง 2.4 หมื่นตัวไปจัดแสดงมาแล้วกว่า 4 ทวีป ไม่ว่าจะเป็นที่ออสเตรเลีย เม็กซิโก สหรัฐอเมริกา สหราชอาณาจักร สวีเดน ยุโรปกลาง รวมทั้งจีนและญี่ปุ่น

ณ โถงกลางของศูนย์วัฒนธรรมของธนาคารแห่งบราซิล จัดแสดงผลงานชิ้นเอก Critical Mass II ประกอบด้วยประติมากรรมรูปคนทำจากเหล็ก 60 ตัว แต่ละตัวหนัก 630 กิโลกรัม อยู่ในอากัปกิริยาและตำแหน่งที่แตกต่าง หากที่เหมือนกันคือลักษณะอันห้อยต่องแต่ง บางตัวเป็นท่ากำลังร่วงจากที่สูง ส่วนที่ทำเหมือนพุ่งลงมาอย่างเต็มใจก็มี

วันที่ยังมี ‘มนุษย์’ ศิลปะจัดวางไม่ธรรมดา

อันโตนี กอร์มลีย์ หรือ อันโตนี มาร์ก เดวิด กอร์มลีย์ ประติมากรชาวอังกฤษ เริ่มมีชื่อเสียงมาตั้งแต่สร้างสรรค์ผลงาน Angel of the North ทางตอนเหนือของอังกฤษ โดยได้รับการว่าจ้างในปี 1994 แต่กว่าจะเป็นประติมากรรมรูปคนที่ยืนกางแขนลักษณะเหมือนปีกเครื่องบินโบราณจะเสร็จ และตั้งขึ้นเป็นอนุสาวรีย์บนเขา ก็ปาเข้าไปในปี 1998

ประติมากรรมชื่อดังอีกชิ้นของเขา เป็นรูปคนเหม่อมองไปในทะเล ชื่อว่า Another Place อยู่ที่ชายหาดครอสบี บีช ใกล้ๆ เมืองลิเวอร์พูล ประเทศอังกฤษ ขณะที่ Event Horizon สร้างชื่อให้ตั้งแต่การจัดแสดงครั้งแรกที่กรุงลอนดอน ในปี 2007 ทางกรุงนิวยอร์กต้องขอไปจัดแสดงบ้าง ณ เมดิสัน สแควร์ ในปี 2010 ตามด้วยเซาเปาโล ปี 2012 ก่อนจะมาจัดแสดงที่ซีซีบีบี เมืองรีโอเดจาเนโร นี้

อันโตนีเป็นบุตรคนสุดท้องของพี่น้องทั้งหมด 7 คน พ่อของเขาเป็นชาวไอริช ส่วนแม่เป็นชาวเยอรมัน เขาเติบโตมาในครอบครัวคาทอลิกสุดมั่งคั่งที่ยอร์กเชอร์ตะวันตก

หลังจบการศึกษาด้านประวัติศาสตร์ศิลป์ จากตรินิตี คอลเลจ เมืองเคมบริดจ์ (ระหว่าง 19681971) อันโตนีเดินทางไปหาประสบการณ์ยังอินเดียและศรีลังกา พร้อมทั้งศึกษาเพิ่มเติมเกี่ยวกับศาสนาพุทธ (1971-1974) ก่อนจะกลับมาศึกษาต่อทางด้านศิลปะ ที่วิทยาลัยศิลปะและการออกแบบ เซ็นทรัล เซนต์มาร์ติน ในที่สุดก็จบด้านจิตรกรรม เอกประติมากรรม ที่โรงเรียนศิลปะสเลด แห่งมหาวิทยาลัยลอนดอน (1974-1979)

นับตั้งแต่เริ่มแสดงผลงานเดี่ยวครั้งแรก ที่แกลเลอรีไวต์แชเปล กรุงลอนดอน ในปี 1981 เขาก็อาศัยประติมากรรมร่างมนุษย์เป็นชิ้นหลักในผลงานมาโดยตลอด โดยส่วนใหญ่จะสร้างด้วยเหล็กหรือวัสดุอื่นที่ใกล้เคียง ด้วยหวังจะนำเสนอเรื่องราวที่ใกล้ตัวและศึกษาสิ่งลึกๆ ภายในตัวคนเรานั่นเอง