มนุษย์และการสื่อสารภายในตัวบุคคล

โดย...ธนะโรจน์ สิทธาธีระวัฒน์

 ว่ากันว่า วิธีการสื่อสารระดับพื้นฐานของมนุษย์ นั่นก็คือ "การสื่อสารภายในตัวบุคคล" (Intrapersonal Communication) ซึ่งมันคือการสื่อสารที่เรา ในฐานะที่เป็นมนุษย์คนหนึ่ง ได้รำพึงรำพันกับตัวเราเอง เมื่อเราคิดถึงสิ่งใดสิ่งหนึ่ง เราก็จะพูดกับตัวเอง การฝันละเมอ การร้องเพลงฟังคนเดียว การเขียนอีเมลแล้วอ่านตรวจ ทานก่อนส่ง ก็ถือเป็นการสื่อสารภายในตัวบุคคล ที่เกิดขึ้นในระบบประสาทและความนึกคิดของตัวเราเอง

 ทำไมเราถึงต้องหันมาสนใจเรื่องของการสื่อสารภายในตัวบุคคล หรือพูดง่ายๆ ก็คือการได้พูดคุยกับตัวเราเอง นั่นเป็นเพราะตามทัศนะของนักสังคมวิทยา จอร์จ เฮอร์เบิร์ต มี้ด (George Herbert Mead) ในปี 1934 นั้น การสื่อสารภายในตัวบุคคลเป็นเสมือนสะพานเชื่อมระหว่างพฤติกรรมของบุคคลและสิ่งแวดล้อม บุคคลจะไม่สามารถเรียนรู้และเข้าใจทัศนคติของบุคคลอื่นหรือส่วนรวม จนกว่าเขาจะสามารถพิจารณาและเข้าใจตัวเอง และสามารถตอบสนองต่อการกระทำของตัวเอง เหมือนเช่นที่เขาคาดหวังจะได้รับการสนองตอบจากคนอื่น (จากหนังสือทฤษฎีการสื่อสาร โดย รศ.ศุภรัศมิ์ ฐิติกุลเจริญ จัดพิมพ์โดย สนพ.มหาวิทยาลัยรามคำแหง)

 ด้วยเหตุนี้ การสื่อสารภายในตัวบุคคลจึงเป็นการสื่อสารที่สำคัญมาก ที่หากบกพร่องไปแล้ว มันจะทำให้การสื่อสารระหว่างบุคคล (Interpersonal Communication) ลุกลามไปจนถึงการสื่อสารกลุ่มใหญ่ (Large Group Communication) การสื่อสารในองค์การ (Organizational Communication) และการสื่อสารมวลชน (Mass Communication) บกพร่องตามไปด้วย

 บกพร่องอย่างไร?

 ลองนึกภาพตาม หากเรา (ที่ทำงานในตำแหน่งนักประชาสัมพันธ์ ที่ต้องทำงานด้านสื่อสารภายในองค์กร) อยากให้เพื่อนร่วมงานของเรา หรือผู้หลักผู้ใหญ่ในองค์กรหรือบริษัทของเรา ได้เข้าร่วมทำกิจกรรมประจำปี เช่น งานสัมมนาประจำปี หรืองาน CSR (Corporate Social Responsibility) อย่างพร้อมเพรียง แต่ผลตอบรับคือ คนส่วนใหญ่อ้างว่ามีงานล้นมือ ไม่ว่าง ติดธุระ หรือไม่ก็บ่ายเบี่ยง เลี่ยงหลบ หรือหาเรื่องไม่เข้าร่วมงานโดยไม่มีสาเหตุ จนเกิดผลกระทบกับตัวเราและการประเมินผลงานของเรา ซึ่งเป็นการประเมินที่มุ่งตรงสู่การบรรลุซึ่งวิสัยทัศน์และพันธกิจ หรือความสำเร็จขององค์กรหรือบริษัท หรือที่เราเรียกกันว่า Performance Agreement (PA) นั่นเอง

 ในกรณีนี้ หากเราไม่สื่อสารกับตัวเราเอง ในแง่ของคุณค่าและประโยชน์ที่จะได้รับจากการเข้าร่วมงานเหล่านี้อย่างดีพอ เราจะไม่สามารถสื่อสารคุณค่าและประโยชน์นี้ไปยังบุคคลอื่น จนทำให้พวกเขาอยากเข้ามาร่วมกิจกรรมดีๆ ที่เราได้เป็นคนรังสรรค์มันขึ้นมา

 หากเราได้สื่อสารกับตัวเราเองในเชิงบวก เราจะค้นพบว่า การคิดและบอกกับตัวเองในเชิงบวกนี้ มันช่วยทำให้เราสามารถปรับตัวเองเพื่อให้คงอยู่ในสภาพที่สมดุล แม้ว่าเราจะต้องเปลี่ยนพฤติกรรมหรือปรับความนึกคิดใหม่ก็ตาม

 สภาพที่สมดุล จะช่วยทำให้เรามีสุขกับการทำงาน หรือกับการใช้ชีวิตมากขึ้น ทำให้เรามีความทุกข์ ความ เครียด หรือความกังวลใจน้อยลง ส่งผลให้การสื่อสารกับตัวเราเองมีประสิทธิภาพและประสิทธิผล จนขยายไปสู่การสื่อสารประเภทอื่นๆ ที่ทำให้มีประสิทธิภาพและประสิทธิผลตามไปด้วย

 หากนี่เรียกขานว่า Power of Communication มันก็คือ Power of Communication ที่ทรงพลัง และทำให้มนุษย์อยู่ร่วมกันในสังคมได้อย่างมีความสุข

ธนะโรจน์ สิทธาธีระวัฒน์