เมื่อคนไอทีรุ่นใหม่ของจีนเหนื่อยล้ากับ “996” การประท้วงออนไลน์จึงเกิดขึ้น

การทำงานหนักกำลังพรากชีวิตส่วนตัวคนรุ่นใหม่

ตอนที่กิจการสตาร์ทอัพและเทคโนโลยีของจีนกำลังบูมในช่วงปี 2000 หลายบริษัทมองหาพนักงานที่พร้อมจะทำงานได้ตลอดเวลา ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญหนุนส่งให้บางบริษัท โดยเฉพาะอย่างยิ่งบริษัทด้านเทคโนโลยี ขยับขึ้นมาอยู่แถวหน้าของประเทศ

บริษัทเทคโนโลยีเหล่านั้น ที่บัดนี้กลายเป็นนายจ้างรายใหญ่ของประเทศ คือองค์กรกลุ่มแรกๆ ที่ตั้งกฎไม่จ่ายค่าล่วงเวลา เป็นตัวอย่างให้บริษัทด้านอื่นๆ เริ่มหันมาตั้งกฎให้พนักงานทำงานยาวนานขึ้นเพื่อให้ประสบความสำเร็จเช่นบริษัทเทคโนโลยียักษ์ใหญ่ที่เคยใช้โมเดลนี้  

วัฒนธรรมการทำงานล่วงเวลาโดยไม่ได้ค่าตอบแทนจึงเป็นที่มาของคำว่า 996 หมายถึง ทำงานกันตั้งแต่ 9 โมงเช้าไปจนถึง 3 ทุ่ม 6 วันต่อสัปดาห์ ส่งผลให้มีชาวจีนโดยเฉพาะคนรุ่นใหม่เสียชีวิตจาการทำงานหามรุ่งหามค่ำถึง 600,000 คนในปี 2016 ทั้งที่ตามกฎหมายแรงงานของจีนนั้น นายจ้างจะให้ลูกจ้างทำงานล่วงเวลาได้ไม่เกิน 3 ชั่วโมงต่อวัน แต่รวมกันแล้วต้องไม่เกิน 36 ชั่วโมงต่อเดือนเท่านั้น

เมื่อเดือนที่แล้ว นักพัฒนาซอฟท์แวร์ที่เป็นกลุ่มคนรุ่นใหม่ ได้รวมตัวกันประท้วงชั่วโมงการทำงานที่ยาวนานของพนักงานในบริษัทเทคโนโลยีของจีนผ่านช่องทางทางออนไลน์ในชื่อโครงการ 996.icu ซึ่งเป็นการประชดประชันว่า หากทำงานกันตั้งแต่ 9 โมงเช้าจนถึง 3 ทุ่ม ในที่สุดพวกเขาก็จะต้องไปนอนอยู่ในห้องไอซียู เพื่อให้นายจ้างเคารพสิทธิ์และผลประโยชน์ของลูกจ้างบ้าง

ตอนนี้การประท้วงนี้กำลังเป็นไวรัลในจีนจนกลายเป็นโปรเจคท์ที่ถูกบุ๊คมาร์กเป็นอันดับ 2  นอกจากนี้ในเว่ยปั๋วยังมีการถกเถียงถึงประเด็นนี้กันอย่างดุเดือด โพสต์เดียวมีคนเข้าไปดูถึงครึ่งล้าน

และดูเหมือนว่าหนังสือพิมพ์ China Youth Daily ของรัฐบาลจีน จะสนับสนุนเสียงเรียกร้องจากกลุ่มคนรุ่นใหม่เสียด้วย ในบทบรรณาธิการบอกไว้ว่ากลุ่มคนรุ่นใหม่ในบริษัทเทคโนโลยีกำลังถูกวัฒนธรรม 996 โอบล้อม และปัญหานี้ยังลามไปยังบริษัทด้านอื่นๆ ด้วย นอกจากนี้บทบรรณาธิการยังกระตุ้นเตือนอีกว่าถึงเวลาที่ผู้ที่เกี่ยวข้องต้องลงมือทำอะไรสักอย่างแล้ว

ทว่า แจ็ก หม่า ผู้ก่อตั้งเว็บไซต์อาลีบาบา มองในมุมต่าง หม่าเผยในงานภายในของบริษัทว่า การทำงานแบบ 996 คือความโชคดีที่บริษัทอื่นหรือพนักงานคนอื่นไม่มีโอกาสได้ทำ “ถ้าเราไม่ทำงานแบบ 996 กันตั้งแต่อายุยังน้อยๆ แล้วจะเริ่มทำเมื่อไร คิดว่าการไม่ต้องทำงานแบบ 996 คือเรื่องน่าภาคภูมิใจอย่างนั้นหรือ”

หม่ายังบอกอีกว่าการทำงานแบบ996 นี่แหละที่ช่วยให้บริษัทเทคโนโลยียักษ์ใหญ่ของจีนอย่างอาลีบาบาและเท็นเซนต์ยิ่งใหญ่อย่างที่เป็นอยู่ทุกวันนี้ โดยยกการทำงานหนักของตัวเองเป็นตัวอย่าง และยังขอให้พนักงานอุทิศตัวทำงานตามวัฒนธรรมขององค์กร “ถ้าคุณเข้ามาทำงานกับอาลีบาบา คุณต้องพร้อมที่จะทำงาน 12 ชั่วโมงต่อวัน เราไม่ต้องการคนที่ทำงานสบายๆ แค่ 8 ชั่วโมงต่อวัน”

แม้จะมีผลการศึกษาจาก CB Insights บอกว่า “ความเหนื่อยล้า” คือสาเหตุหลักที่ทำให้บริษัทสตาร์ทอัพล้มเหลว แต่หม่ามีความเชื่อของตัวเองว่า “ถ้าคุณไม่จ่ายค่าตอบแทนออกไปก่อน แล้วจะได้ผลลัพธ์กลับมาได้อย่างไร”