ทบทวนข้อจำกัดในอดีตแล้วมองไปข้างหน้าของการเข้าถึงสินเชื่อ

โดย...สุรพล โอภาสเสถียร ผู้จัดการใหญ่ เครดิตบูโร

บทความของผู้เขียนในวันนี้มีภาพประกอบจากเอกสารงานวิชาการของศูนย์วิจัยเศรษฐกิจ?กสิกรไทยที่ได้เคยนำเสนอในงานประชุมวิชาการประจำปีธนาคารแห่งประเทศไทยปี? 2557 ผมได้ไปเจอเอกสารนี้อีกครั้งด้วยเหตุสองประการ? ประการแรก? คือต้องย้ายสถานที่ทำงานทำเลใหม่ ประการที่สองได้มีคำถามจากผู้คนในแวดวงสถาบันการส่งเสริม? สนับสนุน? SME ให้มีขีดความสามารถเพิ่มขึ้น?

ต้องขอเรียนว่าหัวข้อพวกนี้เรื่องการกู้ไม่ได้? คนให้กู้ไม่รู้จักคนขอกู้? มีข้อมูลน้อยเกินไป? ข้อมูลไม่ชัวร์? ฟากฝั่งคนขอกู้ก็มองว่าสถาบันการเงินไม่ฉลาด? หาลูกค้าไม่เป็น? ดีๆ อยู่ตรงนี้ไม่เอา? พยายามไปหาไอ้ที่จะกลายเป็นหนี้เสีย? จนมีคำพูดประชดประชันว่า?

"ธนาคารคือสถาบันการเงินคนให้กู้ที่พยายามยัดเยียดเงินกู้ให้กับคนที่ไม่ต้องการ (คงหมายถึงรายใหญ่ๆ)? แต่จะปฏิเสธการขอกู้จากคนที่เขามีความต้องการเงินกู้ (คงหมายถึงรายเล็กๆ? SME?)" คำถามคือทำไมมันเป็นอย่างนั้น? ผมลองเอาข้อมูลปี 2557 มานำเสนอนะครับ? ขอท่านผู้อ่านดูรูปแล้วพิจารณาประกอบกันไป?

ท่านผู้อ่านจะเห็นว่า? ปัจจัยสำคัญคือสิ่งที่อยู่ด้านซ้ายของภาพที่ระบุว่า?

1. การแข่งขันไม่เพียงพอหรือไม่

2. ลูกค้าคนขอสินเชื่อได้รับเงื่อนไขที่ดีหรือยัง? หากเราพิจารณาสองข้อนี้ในปัจจุบันจะเห็นว่ามันน่าจะเป็นประเด็นได้? ในระบบเรายังขาดผู้เล่นพวก? Non? bank, Fintech,? TechFin, Platform ที่จะเข้ามาแข่งขันการให้สินเชื่อ?กับคนตัวเล็กหรือ? SME? ทุกวันนี้ก็เอาสินเชื่อเพื่อการบริโภคแบบดอกเบี้ยแพงมาหมุน? เรื่องของ? P2P Lending ก็ไม่เห็นเด่นชัดว่าจะไปได้ดี? ในต่างประเทศเขาอนุญาตให้สถาบันตัวกลางเหล่านี้ส่งข้อมูลเข้าเครดิตบูโรและสามารถใช้ข้อมูลจากเครดิตบูโร? ใช้? Credit? Score มาช่วยในการให้สินเชื่อ? และกระบวนการสินเชื่อจะเป็นแบบ? Digital? Lending

เรื่องต่อมาคือปัจจัยด้านขวาของรูปในประเด็นการสร้างกติกาให้เกิดความสมดุลในการตั้งสำรองหนี้สูญหรือหนี้สงสัยจะสูญ? การเพิ่มโอกาสการเข้าถึงสินเชื่อของลูกค้า? SME ภายใต้ภาวะเศรษฐกิจชะลอตัวลงและต้องการการผ่อนผันกฎเกณฑ์ที่เห็นได้ว่าเข้มงวดเกินไปในขณะนี้? จนส่งผลให้สถาบันการเงินไม่มีทางเลือกที่ต้องดำเนินการไปตามทิศทางนั้นเช่น? การที่ไปกำหนดเกณฑ์ว่าหากสัญญาเงินกู้กำหนดให้มีการชำระต้นเงินและดอกเบี้ย เช่น? การผ่อนบ้าน? การผ่อนรถยนต์? การผ่อนสินเชื่อธุรกิจ ที่จะมีการกำหนดต้นและดอกไว้ในเงินงวด? ซึ่งหากลูกค้าประสบปัญหาบางช่วงที่จะสามารถจ่ายได้แค่ดอกเบี้ย?แล้ว? กฎได้ระบุว่าต้องจัดชั้นสินเชื่อรายนั้น? ผลคือธนาคารก็ต้องสำรองเพิ่ม?ทันที? ซึ่งเป็นค่าใช้จ่ายที่สูง? หากธนาคารไม่ต้องการกันสำรองรายการนั้น? ธนาคารก็จะให้ลูกค้าปรับโครงสร้างหนี้? อาจด้วยการปรับตารางการชำระหนี้? หรือพักชำระหนี้ช่วงเวลาสั้นๆ?

แต่พอลูกค้าต้องปรับโครงสร้างหนี้ด้วยความสมัครใจ? และไม่ใช่เป็นปัญหาความสามารถในการชำระหนี้ที่แท้จริง? แต่เป็นการขาดสภาพคล่องชั่วคราว เช่น? ลูกหนี้การค้าชำระหนี้ล่าช้า เป็นต้น? กลับเป็นว่าเมื่อมีการปรับโครงสร้างหนี้? ผู้ที่กำกับดูแลก็อาจจะถือเอาว่าเป็นลูกค้ากลุ่มอ่อนแอ? หากใครจะให้สินเชื่อเพิ่มเพื่อแก้ไขการขาดสภาพคล่องชั่วคราว? ก็จะถูกสั่งสำรองเพิ่ม? ซึ่งก็ทำให้ธนาคารไม่อยากให้สินเชื่อกลุ่มนี้? และกลายเป็นต้องให้ลูกค้ากลุ่มนี้รอดูใจ? รอดูการชำระหนี้เดิมออกไป? 12-24 เดือน จึงจะพิจารณาสินเชื่อใหม่? ข้อเท็จจริงนี้หากคลาดเคลื่อนไปก็ขอให้ท่านผู้รู้หรือบรรดากูรู? กูรู้ทั้งหลายทั้งปวงได้โปรดออกมาชี้แจงแถลงไขด้วยนะครับ

การกำหนดกติกาป้องกันและบริหารความเสี่ยงโดยคนที่ไม่เคยปล่อยสินเชื่อ? เคยแต่วิจารณ์?หลังการปล่อยสินเชื่อไปแล้ว? มันเหมือนคนเชียร์มวยข้างเวที? ตัวเองไม่ได้ชกแต่ไปคิดว่าเพื่อให้ไม่เจ็บต้องหลบหลีกแบบนี้? เวลามองก็เห็นแต่สิ่งที่อยู่ตรงหน้า? ไม่เห็นด้านหลัง? และถ้ายิ่งมีความคิดว่าเพื่อให้งานของตัวเองไม่เสี่ยง? ไม่เสี่ยงที่จะถูกตั้งประเด็น? ก็เลยจัดเต็ม? ทั้งที่มันไม่ควรจะไปไกลขนาดนั้นไหม ในภาวะเศรษฐกิจที่ต้องเกื้อหนุน? เกื้อกูลกัน? อยากเห็นปัญหาว่า? สินเชื่อ? SME ปล่อยง่ายเกินไป? มีแหล่งเงินกู้เพียบ? แข่งขันจนดอกที่จะคิดเตี้ยติดดิน? แทบไม่มีกำไร? เจ้าหน้าที่ที่ดูแลลูกค้าแทบจะกราบกรานให้? SME มาใช้บริการ? ภาพพวกนี้เราคงจะไม่เห็น? ไม่มีโอกาสเห็น? และแทบจะไม่เห็น? ถ้าเราเป็นคนในยุคเทคโนโลยีที่ดีที่สุดในการส่งเอกสารคือ? Fax ขณะที่มีความคิดในยุคนั้นเรากลับมาพยายามเอาเทคโนโลยีระดับนั้น? ที่ดีที่สุดในอดีตเวลานั้นมากำกับดูแลในยุคนี้? ยุคที่การส่งเอกสารคือใช้? Line Application อาการแบบนี้ก็ไม่รู้เหมือนกันครับว่าจะหลุดออกมาได้อย่างไรนอกจากเข้าโครงการเกษียณก่อนกำหนด?

คล้ายๆ กับว่าคนขอกู้เข้าห้องฉุกเฉิน (ER)?และคนที่พิจารณาเงินให้กู้? คนกำกับดูแลก็เข้าโครงการ? ER ด้วยเช่นกัน.... ขอบคุณครับที่ติดตาม