ทำความรู้จักกับ KYC (Know Your Customer) และ CDD (Customer Due Diligence)

โดย...ธเนศ นวะบุศย์ รองผู้อำนวยการ ฝ่ายพัฒนาการให้คำปรึกษาลูกค้า ธนาคารกสิกรไทย

ในมุมธนาคารพาณิชย์ หลายคนอาจเคยได้ยินคำศัพท์ KYC (Know Your Customer) อยู่บ่อยครั้ง ซึ่งหมายถึง กระบวนการรู้จักลูกค้าที่สามารถระบุตัวตน (Identification) และพิสูจน์ตัวตน (Verification) ได้อย่างถูกต้อง เรื่องนี้จริง ๆ แล้วไม่ใช่เรื่องใหม่ เพราะลำพังแค่การเปิดบัญชีธนาคารหรือการทำธุรกรรมต่าง ๆ ผู้ใช้บริการยังต้องเปิดเผยข้อมูลและผ่านการตรวจสอบข้อเท็จจริงในข้อมูลของลูกค้า (Customer Due Diligence) เพื่อเป็นการยืนยันและป้องกันความเสี่ยงที่จะเกิดขึ้นจากการโจรกรรม

โดยปกติธนาคารพาณิชย์ต่างๆ จะกำหนดนโยบายเครดิตให้สอดคล้องตามพระราชบัญญัติป้องกันและปราบปรามการฟอกเงินและกฏกระทรวงต่างๆที่เกี่ยวข้อง โดยกำหนดเป็นระเบียบปฏิบัติเกี่ยวกับการป้องกันการฟอกเงินและการสนับสนุนทางการเงินแก่การก่อการร้าย และการกำหนดนโยบายเครดิตให้สอดคล้องกับระเบียบของธนาคารดังกล่าวก็เพื่อให้ผู้ปฏิบัติงานมีแนวทางในการทำงานด้านเครดิต และป้องกันไม่ให้ธนาคารถูกใช้เป็นตัวกลางในการฟอกเงินและการสนับสนุนทางการเงินแก่การก่อการร้าย ซึ่งจะมีผลกระทบต่อธนาคารทั้งความเสี่ยงด้านเครดิตในการไม่ได้รับคืนเงินกู้จากลูกค้าและในด้านชื่อเสียงของธนาคารเรื่องการไม่กระทำตามกฎข้อบังคับของทางราชการ

ทั้งนี้ธนาคารพาณิชย์จะกำหนดให้ผู้ปฏิบัติงานด้านเครดิตต้องดำเนินการเพื่อให้เป็นไปตามกฎหมายดังกล่าวดังนี้

1. การรู้จักลูกค้า (Know Your Customer - KYC) การรู้จักลูกค้า หมายถึง การทำความรู้จักตัวตนของลูกค้า เพื่อทราบข้อมูลลูกค้าในการใช้เครดิตกับธนาคารก่อนที่ธนาคารจะให้สินเชื่อ โดยเป็นการจัดให้ลูกค้าแสดงตนเป็นขั้นตอนแรกของการรู้จักลูกค้า ทั้งนี้ผู้ปฏิบัติงานต้องใช้ความพยายามอย่างมีเหตุผลในการตรวจสอบหลักฐานการรู้จักลูกค้า (KYC) เพื่อทราบข้อมูลของลูกค้าที่มาใช้บริการกับธนาคาร

2. การตรวจสอบเพื่อทราบข้อเท็จจริงเกี่ยวกับลูกค้า (Customer Due Diligence - CDD) การตรวจสอบเพื่อทราบข้อเท็จจริงเกี่ยวกับลูกค้า หมายถึง การตรวจสอบตัวตนที่แท้จริงของลูกค้า และตรวจสอบข้อมูลแสดงตนที่ลูกค้าให้ไว้กับธนาคาร เพื่อทราบถึงวัตถุประสงค์ ความสัมพันธ์ทางธุรกิจ และธุรกรรมที่กำลังดำเนินการอยู่ ให้มีความสอดคล้องกับกิจการของลูกค้า ลูกค้าทุกรายที่ติดต่อทำธุรกรรมกับธนาคาร ซึ่งทำการรู้จักลูกค้าแล้ว ต้องทำ CDD ด้วย ทั้งนี้ การทำ CDD ประกอบด้วย

2.1 ทำการประเมินและจัดระดับความเสี่ยงในการฟอกเงินของลูกค้า ซึ่งอาจแบ่งความเสี่ยงในการฟอกเงินเป็นระดับต่ำ , ระดับปานกลาง หรือ ระดังสูง เป็นต้น โดยธนาคารใช้กฎเกณฑ์ในการประเมินความเสี่ยงในการฟอกเงินของลูกค้าให้เป็นไปตามหลักเกณฑ์ที่สมาคมธนาคารไทยกำหนด ซึ่งผู้ปฏิบัติงานจะต้องมีข้อมูล เช่น อาชีพ ประเภทธุรกิจของลุกค้า ที่อยู่ หรือที่ตั้งกิจการ และในกรณีที่ลูกค้ารายดังกล่าวเป็นนิติบุคคลธนาคารต้องมีข้อมูลเพื่อประเมินความเสี่ยงของผู้ที่เกี่ยวข้องกับนิติบุคคลรายนั้นดัวย

2.2 การทบทวนข้อมูลการรู้จักลูกค้าและปรับปรุงระดับความเสี่ยงในการฟอกเงินของลูกค้า ซึ่งต้องคอยทำให้เป็นปัจจุบันอยู่เสมอ ทั้งนี้อาจมีกำหนดระยะเวลาในการทบทวนข้อมูลการรู้จักลูกค้าและปรับระดับความเสี่ยงในการฟอกเงิน เช่น ถ้าลูกค้าระดับ 1 ให้ทบทวนข้อมูลการรู้จักลูกค้าทุก 5 ปี หรือ ถ้าลูกค้าระดับ 2 ให้ทบทวนข้อมูลการรู้จักลูกค้าทุก 2 ปี หรือถ้าลูกค้าระดับ 3 ให้ทบทวนข้อมูลการรู้จักลูกค้าทุก 1 ปี เป็นต้น

2.3 การตรวจสอบ Sanction List ธนาคารต้องตรวจสอบว่าลูกค้ารายดังกล่าวไม่เป็นบุคคลที่เกี่ยวข้องกับการกระทำความผิดฐานฟอกเงิน หรือ การกระทำความผิดที่เกี่ยวกับการฟอกเงิน หรือ การกระทำความผิดฐานสนับสนุนทางการเงินแก่การก่อการร้าย หรือ อยู่ในกลุ่มบัญชีรายชื่อเฝ้าระวังจากทางการและ ปปง. (Sanction List ทั้งรายชื่อในปัจจุบัน และรายชื่อที่จะเกิดใหม่ในอนาคต) ก่อนที่ธนาคารจะเริ่มความสัมพันธ์กับลูกค้ารายหนึ่ง กรณีลูกค้าเป็นนิติบุคคลให้ตรวจสอบ Sanction List ผู้ที่เกี่ยวข้องด้วย

2.4 การรายงานธุรกรรมทีมีเหตุอันควรสงสัย ธนาคารจำเป็นต้องรู้ว่าลักษณะของธุรกรรมแบบใดในแต่ละผลิตภัณฑ์ของธนาคารที่เห็นว่าเป็นธุรกรรมที่มีเหตุอันควรสงสัยว่าจะมีการฟอกเงิน ซึ่งธนาคารจำเป็นต้องรายงานให้ ปปง.ทราบ

การทำ KYC และ CDD ถือเป็นเรื่องที่สำคัญในบ้านเรา เกณฑ์นี้ทางราชการกำหนดให้ธนาคารต้องดำเนินการ ดังนั้น จำเป็นที่ผู้ปฏิบัติงานต้องยึดถือปฏิบัติในการทำงานให้ถูกต้องและจำเป็นต้องคอยหมั่นศึกษาจากคู่นโยบายในการปฏิบัติงานอย่างละเอียดถี่ถ้วน