ซีไรต์ 2557 รอบสุดท้ายสูสีคู่คี่

โดย...Magz ออนไลน์
 
 คณะกรรมการคัดเลือกรางวัลวรรณกรรมสร้างสรรค์ยอดเยี่ยมแห่งอาเซียน (ซีไรต์) ประจำปี 2557 ได้พิจารณาเรื่องสั้นที่ส่งประกวดจำนวน 77 เล่ม และมีมติเอกฉันท์เสนอรวมเรื่องสั้นจำนวน 6 เล่ม ให้คณะกรรมการตัดสินรางวัลซีไรต์ พิจารณาหนังสือที่จะได้รับรางวัลต่อไป

 โดยผลงานทั้ง 6 เล่ม ที่ผ่านเข้ารอบสุดท้ายซีไรต์ ได้แก่

 1.มะละกาไม่มีทะเล โดย จเด็จ กำจรเดช

 2.เรื่อง-ผม-เล่า โดย จำลอง ฝั่งชลจิตร

 3.สามานย์สามัญ โดย อุทิศ เหมะมูล

 4.เสือกินคน โดย สาคร พูลสุข

 5.หญิงเสา และเรื่องราวอื่น โดย กล้า สมุทวณิช

 6.อสรพิษ และเรื่องอื่นๆ โดย แดนอรัญ แสงทอง

 สำหรับคณะกรรมการรอบคัดเลือกประกอบด้วย จรูญพร ปรปักษ์ประลัย เป็นประธานกรรมการ รวมกับคณะกรรมการอีก 6 คน คือ พรธาดา สุวัธนวนิช, บูรพา อารัมภีร, สรตี ปรีชาปัญญากุล, ปนัดดา เลิศล้ำอำไพ, ธีระ แก้วประจันทร์ และ ขจรฤทธิ์ รักษา

 โดยการประกวดรางวัลซีไรต์ดำเนินมาอย่างต่อเนื่องเป็นปีที่ 36 นับกันเฉพาะงานเขียนประเภทรวมเรื่องสั้นก็เป็นครั้งที่ 12 แล้ว มีนักเขียนจากทุกภูมิภาคของประเทศ มีทั้งผลงานของนักเขียนที่เคยได้รับรางวัลนี้มาแล้ว นักเขียนที่เคยมีผลงานเข้ารอบ นักเขียนที่สร้างสรรค์งานมานานปี นักเขียนอาวุโส และนักเขียนหนุ่มสาว การจัดพิมพ์ผลงาน มีทั้งที่ผ่านระบบบรรณาธิการสำนักพิมพ์ และที่นักเขียนจัดพิมพ์เอง แสดงให้เห็นว่า วรรณกรรมประเภทเรื่องสั้นยังคงเป็นสิ่งที่นักเขียนไทยยังให้ความสนใจกันอย่างจริงจัง     
   
 ภาพรวมของการประกวดในปีนี้ คณะกรรมการได้แถลงว่า จากจำนวนเรื่องสั้นหลายร้อยเรื่องที่อยู่ในผลงานเหล่านี้ เป็นเสมือนกระจกที่สะท้อนสภาพสังคมในมุมต่างๆ เมื่อนำมาประกอบเข้าด้วยกันก็ทำให้เห็นภาพรวมของสังคมไทย ซึ่งเต็มไปด้วยความสลับซับซ้อน มีปัญหาใหม่ๆ เกิดขึ้นมากมาย ในขณะที่ปัญหาเก่ายังคงค้างคาสะสม
 
 น่าสังเกตว่า ในขณะที่สังคมขับเคลื่อนไป เนื้อหาในเรื่องสั้นส่วนใหญ่ก็เคลื่อนตาม ปัญหาความขัดแย้งแบบแบ่งข้างต่างสีปรากฏให้เห็นในรวมเรื่องสั้นหลายชุด อาทิ หญิงเสา และเรื่องราวอื่น, สามานย์ สามัญ, การเมือง ความรัก และศรัทธา ฯลฯ เช่นเดียวกับปัญหาความรุนแรงในสามจังหวัดภาคใต้ที่เด่นชัดในผลงานอย่าง ชายแปลกหน้าในถ้อยคำนึง, ชายผู้อ้างตัวว่าเป็นเซ็ง ท่าน้ำ ฯลฯ
 
 ขณะเดียวกัน นักเขียนจำนวนมากก็ยังสนใจปัญหาที่เกิดขึ้นอยู่ทุกเมื่อเชื่อวันบนพื้นที่ของตนเอง รวมเรื่องสั้นอย่าง ภายหลังความพ่ายแพ้, เงาเหงาผ่านหลังกรอบแว่น, ฟาติมะห์ หญิงสาวผู้มองเห็นลม, พ่อใหญ่ปุ่ย, แผ่นดินเดียวกัน, ท่ามกลางความขัดแย้ง, เหนือกาลเวลา, เมื่อพายุมาถึง ฯลฯ เป็นส่วนหนึ่งของรวมเรื่องสั้นที่ยืนยันถึงปัญหาต่างๆ ที่ฝังรากลึกอยู่บนผืนแผ่นดินไทย
 
 บ้างก็บอกเล่าถึงปัญหาที่มาจากประสบการณ์เฉพาะตัว เช่น ความตายในหมอฟัน ซึ่งสะท้อนปัญหาจรรยาแพทย์ที่บกพร่อง, ผู้อยู่เหนืออาบัติ และ พอไปวัดไปวา ซึ่งถ่ายทอดเรื่องราวของคนอยู่วัด, ปรากฏการณ์เกิดใหม่ในดินแดนสาบสูญ ซึ่งเป็นเรื่องของชนชายขอบ คนกลุ่มน้อยในสังคมไทยที่มีวิถีเป็นของตัวเอง, กล้องเก่า ซึ่งฉายภาพมุมมองความคิดห้วงอารมณ์ของผู้สูงวัย เป็นต้น
 
 ปัญหาที่มาจากความขัดแย้งภายในตนเองก็เป็นอีกสิ่งที่นักเขียนให้ความสนใจ เราจะเห็นได้จากในผลงานอย่าง นัยในนัยน์, อรุณสวัสดิ์สนธยา, ความทรงจำบางอย่างช่างลางเลือน, จะหลับตาลงได้อย่างไร, เรื่องธรรมดาร่วมสมัย, เราต่างเป็นคนแปลกหน้าของกันและกัน, สมิงพระราหู, คนรักของนักเขียน ฯลฯ รวมไปถึง รำเพยพิลาป, วิปลาสสามัญ, ก่อนความหมายจะหายลับ, โลกเล่าละคร ฯลฯ ที่สะท้อนด้านมืดอันน่าสะพรึงกลัวในจิตใจคนเรา
 
 และมีไม่น้อยที่บอกเล่าภาวะของคนหนุ่มสาวร่วมสมัย ทั้งความปรารถนา ความเปลี่ยวเหงา ความงุนงงสงสัย ความแปลกแยก และปมปัญหาอื่นๆ บนโลกปัจจุบันที่ประกอบสร้างขึ้นอย่างซับซ้อนสับสน  มีทั้งที่เก่า-ใหม่ จริง-เสมือนจริง แก่น – เปลือก ถูก – ผิด ฯลฯ อาทิ ช่องว่างระหว่างเรื่องราวของเขา, ความรักและแสงสีขาว, เงาแรกและแสงสุดท้าย, เสียงสะท้อนจากฝ่าเท้า, สสารไม่มีวันสูญหาย, เพลงที่เธอให้แปลยังไม่เสร็จ, กล้วยน้ำว้า, ต้นฉบับนักเขียนใหม่ ฯลฯ
 
 ในการถ่ายทอดประเด็นต่างๆ นักเขียนทุกคนพยายามที่จะไปให้สุดในทางของตัวเอง มีทั้งการลดทอนอย่าง เรื่อง-ผม-เล่า ซึ่งบอกเล่าเรื่องราวผ่านมุมมองและเสียงเล่าของบุรุษที่หนึ่งแบบตรงไปตรงมา ทว่าขณะเดียวกันก็ได้ซ่อนความหมายให้ผู้อ่านได้ขบคิด, แผนพัฒนาความฉลาด ของคนเมืองโง่ ซึ่งใช้รูปของของเรื่องสั้น-สั้น ในการถ่ายทอดความเป็นจริงหลากหลายด้านในสังคม ฯลฯ และมีที่ใช้ความซับซ้อนในการถ่ายทอดเรื่องราว ด้วยโครงสร้างเรื่องอันเต็มไปด้วยรายละเอียด อาทิ ปลวก, ออกไปข้างใน, นักเดินเรือสู่ทุ่งหญ้า, ยูโทเปียชำรุด ฯลฯ 
 
 บ้างก็นำเสนอแบบสมจริงเน้นความสะเทือนใจ มุ่งไปที่ห้วงอารมณ์ภายในของตัวละคร เมื่อต้องเผชิญหน้ากับความจริงบางอย่างของชีวิต อาทิ มหรสพยังไม่ลาโรง, ละครที่ไม่จำกัดเวทีแสดง, เสือกินคน ฯลฯ บ้างก็เล่นกับความเหนือจริงและสัญลักษณ์ ที่ขับเน้นให้ความจริงลอยเด่นออกมามากขึ้น อาทิ โปรดอยู่ในความดัดจริต, พันธุ์อุดมการณ์ ฯลฯ
 
 บ้างก็พาเราไปสู่อนาคตกาลอันเป็นผลสืบเนื่องมาจากปัจจุบัน อาทิ อนาคด, มะละกาไม่มีทะเล ฯลฯ ในขณะที่บางผลงานกลับนำเอาเรื่องเล่าจากอดีตมาเชื่อมโยงเข้ากับปัจจุบัน เพื่อให้เห็นถึงคุณค่าของเรื่องเล่าเหล่านั้น พร้อมใช้เป็นเครื่องมือในการอธิบายปรากฏการณ์ร่วมสมัยทางสังคม อาทิ อสรพิษ และเรื่องอื่นๆ,  ชายผู้มีเทวดาประจำตัว, ในดินแดนวิชาธรและเรื่องสั้นอื่นๆ ฯลฯ
 
 บ้างก็ใช้ลีลาภาษาที่เรียบง่ายแต่ได้อารมณ์สะเทือนใจ อย่าง การพลัดหลงของเมล็ดพันธุ์, ลายกริช, หัวหิน, พระกับเสือ, โลกคู่ขนาน หลังประตูบานนั้น, ภาพเขียนของแม่, วัฏจักรไร้สำนึก, จรวดกระดาษกลางสายฝน, สมมติว่าเป็นเรื่องจริง ฯลฯ บ้างก็เล่นกับภาษาอันเต็มไปด้วยจริตร่วมสมัย ซึ่งก่อให้เกิดน้ำเสียงใหม่ๆ ในงานเขียน อาทิ ฝนเอยทำไมจึงตก, กรุณาอย่าเล่าเรื่องนี้ให้ใครฟัง ฯลฯ
 
 รวมเรื่องสั้นหลายเล่มมีคุณลักษณะผสมผสาน หลากหลายมากกว่าที่ได้ชี้ให้เห็นใน “คณะกรรมการบันทึก” นี้ ซึ่งถ้าจะวิเคราะห์กันอย่างละเอียดคงต้องดูกันเป็นรายเล่มไป ทั้งหมดที่สรุปมาอย่างคร่าวๆ เพียงเพื่อให้เห็นภาพรวม และขอบเขตอันกว้างใหญ่ของเรื่องสั้นไทย ทั้งในแง่เรื่องราวและการเสนอ ตลอดหลายปีที่ผ่านมา แน่นอนที่สุด นี่ไม่ใช่พัฒนาการที่แตกกอออกไปจากเดิมอย่างสิ้นเชิง หากเป็นการต่อยอดจากสิ่งที่นักเขียนไทยได้สร้างสรรค์กันมาอย่างต่อเนื่องยาวนานนั่นเอง
 
 ในศตวรรษที่ 21 วรรณกรรมประเภทเรื่องสั้นซึ่งเป็นดั่งเมล็ดพันธุ์จากตะวันตก ได้ขยายออกไปทั่วทุกพื้นที่ของประเทศไทย กลมกลืนกลายเป็นสายพันธุ์ประจำถิ่นที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว ไม่เพียงเท่านั้น เมื่อเมล็ดพันธุ์เรื่องสั้นบ่มเพาะลงไปบนผืนดินของนักเขียนแต่ละคน แร่ธาตุในดิน ปริมาณน้ำ แสงแดด ที่แตกต่างกันไป ก็ทำให้เกิดต้นพืชที่ผิดแผกกัน ให้ผลิตผลมากน้อยไปตามแต่เหตุและปัจจัยของคนเขียนแต่ละคน
 
 ในสายตาของคณะกรรมการฯ นี่คือความงอกงามแห่งสวนอักษร ซึ่งน่าปลาบปลื้มยินดีเป็นอย่างยิ่ง ขอชื่นชมในการสร้างสรรค์ของนักเขียนทุกท่าน และหวังอย่างยิ่งที่จะได้เห็นความงามสะพรั่งของวรรณกรรมไทย เหมือนเช่นที่เกิดขึ้นนี้อีกในการประกวดครั้งต่อๆ ไป   

 ซีไรต์ปี 2557 จะมีการประกาศผลเล่มที่ได้รางวัลประมาณปลายเดือนสิงหาคมนี้