posttoday

ทำไมบอลโลกดูฟรี

22 มิถุนายน 2561

ช่วงนี้เป็นช่วงที่มีการถ่ายทอดสดฟุตบอลโลกรอบสุดท้ายจากประเทศรัสเซีย

โดย...พสุ ศรีหิรัญ ผู้อำนวยการสำนักนโยบายและวิชาการกระจายเสียงและโทรทัศน์ สำนักงาน กสทช.

ช่วงนี้เป็นช่วงที่มีการถ่ายทอดสดฟุตบอลโลกรอบสุดท้ายจากประเทศรัสเซีย โดยคนไทยจะได้รับชมการถ่ายทอดสดผ่านทางฟรีทีวีทุกคู่เหมือนเช่นทุกครั้งที่ผ่านมา ในครั้งนี้จะมีการถ่ายทอดสดผ่าน 3 ช่องฟรีทีวี ได้แก่ ช่องหมายเลข 1 ททบ.5 ช่องหมายเลข 24 ทรูโฟร์ยู และช่องหมายเลข 34 อมรินทร์ทีวี

การถ่ายทอดสดฟุตบอลโลกรอบสุดท้ายผ่านฟรีทีวีได้มีมาตั้งแต่ปี 2513 จากประเทศเม็กซิโก ซึ่งการถ่ายทอดสดครั้งนั้นเป็นการถ่ายสดเฉพาะในคู่ชิงชนะเลิศ หลังจากนั้นก็มีการถ่ายทอดสดฟุตบอลโลกรอบสุดท้ายผ่านทางฟรีทีวีมาตลอด และตั้งแต่ปี 2533 ถึงปี 2557 จึงเริ่มเป็นการถ่ายทอดสดผ่านฟรีทีวีทุกคู่

ถึงแม้ว่าคนไทยจะได้ดูฟรีมาโดยตลอด แต่ในช่วงหลังเริ่มมีสัญญาณความเปลี่ยนแปลงจากรูปแบบการถ่ายทอดสดผ่านฟรีทีวีมาเป็นการถ่ายทอดสดผ่านระบบบอกรับสมาชิก ซึ่งหมายความว่าหากคนไทยต้องการจะดูการถ่ายทอดสดจะต้องมีภาระค่าใช้จ่าย ไม่ว่าจะเป็นค่าสมาชิกหรือค่าอุปกรณ์ในการเข้าดู

ปรากฏการณ์นี้เป็นแนวโน้มที่เกิดขึ้นทั่วโลก เมื่อความนิยมในการรับชมการถ่ายทอดสดรายการกีฬามีความนิยมมากขึ้นก็ทำให้มูลค่าของลิขสิทธิ์สูงขึ้นตามกลไกตลาด เจ้าของลิขสิทธิ์รายการกีฬาก็ต้องการที่จะขายลิขสิทธิ์ในราคาที่สูงขึ้น ผู้ประกอบการทีวีก็ต้องการลิขสิทธิ์รายการมาถ่ายทอดผ่านช่องรายการของตนเอง จึงทำให้เกิดการแข่งขันเพื่อแย่งชิงสิทธิการถ่ายทอดสดอย่างรุนแรง ทำให้รายได้จากการโฆษณาผ่านทางฟรีทีวีอาจจะไม่เพียงพอต่อค่าลิขสิทธิ์ ผู้ประกอบการจึงจำเป็นต้องนำมาออกอากาศในระบบบอกรับสมาชิกเพื่อชดเชยกับค่าลิขสิทธิ์ที่สูงขึ้น ซึ่งทำให้อาจจะมีค่าใช้จ่ายเพิ่มเติมสำหรับคนดู

ประเทศอังกฤษและประเทศเบลเยียมต่างกังวลว่าลิขสิทธิ์การถ่ายทอดสดฟุตบอลโลกรอบสุดท้ายจะถูกนำไปออกอากาศผ่านระบบบอกรับสมาชิกซึ่งจะทำให้ประชาชนจะต้องเสียเงินเพื่อรับชม จึงออกประกาศให้รายการกีฬาบางประเภทซึ่งรวมถึงฟุตบอลโลกรอบสุดท้าย เป็นรายการที่จะต้องออกผ่านทางฟรีทีวีเท่านั้น ซึ่งประกาศนี้ก็ได้ถูกเจ้าของลิขสิทธิ์ฟุตบอลโลกรอบสุดท้าย (FIFA) ร้องสู่ศาลยุโรปว่ามีลักษณะที่ขัดกับหลักการแข่งขันเสรี ซึ่งท้ายสุดศาลยุโรปก็ได้ตัดสินว่ารัฐบาลอังกฤษและเบลเยียมมีสิทธิที่จะออกประกาศลักษณะนี้ เพื่อเป็นการคุ้มครองสิทธิเสรีภาพของประชาชนในการเข้าถึงรายการกีฬาสำคัญ

สำหรับประเทศไทยเราก็มีประกาศ กสทช. เรื่อง หลักเกณฑ์รายการโทรทัศน์สำคัญที่ให้เผยแพร่ได้เฉพาะในบริการโทรทัศน์ที่เป็นการทั่วไป พ.ศ. 2555 (Must Have) เพื่อรับประกันว่าการถ่ายทอดสดรายการสำคัญ 7 รายการ รวมถึงฟุตบอลโลกรอบสุดท้ายจะต้องออกอากาศผ่านฟรีทีวีเท่านั้น เพื่อให้คนไทยสามารถรับชมได้โดยไม่มีค่าใช้จ่ายเพิ่มเติม

แน่นอนว่าประกาศลักษณะนี้เป็นการเข้าไปแทรกแซงกลไกตลาดการซื้อขายลิขสิทธิ์ เพราะเท่ากับเป็นการกำหนดว่ารายได้จากการถ่ายทอดสดนั้นจะต้องมาจากค่าโฆษณาอย่างเดียวเท่านั้น ดังนั้นราคาค่าลิขสิทธิ์ก็จะแปรผันตามมูลค่าตลาดโฆษณาโดยปริยาย หลายคนอาจจะกังวลว่าด้วยประกาศฯนี้ จะทำให้คนไทยไม่ได้ดูการถ่ายทอดสดเพราะจะไม่มีคนซื้อลิขสิทธิ์มา แต่อย่าลืมว่าเมื่อถึงเวลาการถ่ายทอดสดแล้วในมุมของเจ้าของลิขสิทธิ์การขายได้เท่ากับมูลค่าที่สะท้อนกับมูลค่าตลาดโฆษณาย่อมดีกว่าขายไม่ได้เลย เพราะเมื่อผ่านช่วงเวลาการแข่งขันไปแล้วมูลค่าของรายการจะไม่ใช่มูลค่าของการถ่ายทอดสด แต่เป็นเพียงมูลค่าของรายการย้อนหลังทันที