ช้อปปิ้งออนไลน์ เสี่ยงเพียงปลายนิ้ว

โดย..เบญจมาศ เลิศไพบูลย์ / ชลลดา อิงศรีสว่าง

การช้อปปิ้งออนไลน์ ได้รับความนิยมถล่มทลายจากบรรดานักช้อปทั้งหลาย เดี๋ยวนี้มีให้สินค้าให้เลือกซื้อได้ทุกอย่าง แม้กระทั่งสินค้าในซุปเปอร์มาร์เก็ต แค่คลิกซื้อ คลิกชำระเงิน เท่านั้นก็นั่งรอรับสินค้าได้เลย

เสน่ห์ของการช้อปปิ้งออนไลน์ คือ ความสะดวกสบายที่ไม่ต้องเสียเวลาเดินทาง และสินค้าบางชนิดที่มีขาย โดยเฉพาะสินค้าที่ แม่ค้าออนไลน์นำมาเสนอขาย บางรายหิ้วมาเองจากต่างประเทศ ราคาจะถูกกว่าไปซื้อในห้างสรรพสินค้า บางอย่างเป็นสินค้าหายากที่มีขายเฉพาะกลุ่มเท่านั้น

สินค้าที่มีขายออนไลน์มีตั้งแต่ราคาไม่กี่บาทไปจนถึงหลักหมื่นบาทกันเลยทีเดียว

ก่อนหน้าที่จะมีเฟซบุ๊กเกิดขึ้น ร้านค้าออนไลน์จะไปผุดตามเวปโฮสติ้งต่างๆ ที่เปิดให้เช่าพื้นที่ทำหน้าร้านขึ้นมาขายสินค้า แต่ปัจจุบันร้านค้าออนไลน์ก็ย้ายตามลูกค้าเข้ามาในโซเชียลมีเดียยอดนิยมอย่างเฟซบุ๊ก ซึ่งมีทั้งมือสมัครเล่นหัดขายก็จะตั้งเพจขึ้นมาเพื่อขายสินค้า ส่วนบริษัทห้างร้านต่างๆ ก็สามารถเช่าพื้นที่บนเฟซบุ๊กขายสินค้าและโฆษณาอย่างสะดวกสบาย

ยาซูฮิโกะ คอนโดะ กรรมการผู้จัดการ บริษัทอิออน ธนสินทรัพย์ (ไทยแลนด์) กล่าวว่า การเติบโตของธุรกิจอีคอมเมิร์สในประเทศไทยมีการขยายตัวเป็นอย่างมาก ในปีนี้คาดว่าจะมีมูลค่าตลาดรวมมากกว่า 40,000 ล้านบาท

ตัวเลขการค้าขายบนเครือข่ายอินเทอร์เน็ตนั้น แม้จะเริ่มจากปริมาณน้อยแต่ก็มีแนวโน้มขยายตัวสูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง และสัมพันธ์ไปกับ การทำธุรกรรมการเงินทางอินเตอร์เน็ต ทั้ง โมบายแบงก์กิ้ง และ อินเทอร์เน็ตแบงก์กิ้ง

ธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.) ระบุว่า ธุรรมการเงินผ่านบริการการเงินทางโทรศัพท์มือถือ (โมบาย แบงกิ้ง) ณ. เดือนก.บ. 2555 บัญชีลูกค้าสะสมที่ทำสัญญาขอใช้บริการในธุรกรรมการชำระเงินผ่านโมบาย แบงกิ้ง มี 818,000 บัญชี ทำธุรกรรมมากถึง 3.34 ล้านรายการ มีมูลค่า 41,000 ล้านบาท

ด้านธุรกรรมการชำระเงินผ่านอินเตอร์เน็ต แบงกิ้งมีลูกค้าที่ใช้บริการ 6.38 ล้านบัญชี มีปริมาณธุรกรรม 10.78 ล้านรายการ มีมูลค่า 1.18 ล้านล้านบาท

อัตราการเติบโตของการใช้บริการการเงินออนไลน์ จะเพิ่มขึ้นต่อเนื่องสัมพันธ์ไปกับการเติบโตของธุรกิจอีคอมเมิร์ส

แต่การร้องเรียน และแจ้งความดำเนินคดีกับ ร้านค้าออนไลน์ที่ฉ้อโกง ก็สูงขึ้นตามไปด้วยเช่นเดียวกัน จากสถิติการฉ้อโกงผ่านร้านค้าออนไลน์ที่มีมูลค่าสูงที่สุด คือ กรณีการหลอกลวงให้ซื้อตุ๊กตาเฟอร์บี้ ที่เป็นคดีความใหญ่โตเมื่อเดือนมี.ค. 2556 มีมูลค่าความเสียหาย 5.1 ล้านบาท

แม้การช้อปปิ้งออนไลน์จะมีข้อดีมากมาย แต่ข้อเสียก็มีเช่นเดียวกัน ทั้งทางฝั่งผู้ซื้อ และ ฝั่งผู้ขาย

ความเสียหายที่เกิดขึ้นส่วนใหญ่จะเกิดขึ้นกับผู้ซื้อ เช่น ไม่ได้สินค้าตรงตามกับที่สั่งซื้อ ภาพสินค้าที่ลงโฆษณาดูดีเกินกว่าสินค้าจริง สินค้าแตกหักเสียหายระหว่างการส่ง และหนักที่สุดคือไม่ได้รับสินค้า

ทั้งกลุ่มผู้ซื้อและผู้ขายรู้หรือไม่ว่า การตัดสินใจซื้อสินค้าออนไลน์ที่ใช้ “อารมณ์” มากกว่า “เหตุผล” ทั้งจากภาพสินค้าที่จูงใจให้ซื้อ และซื้อด้วยความเชื่อใจ “เพราะเขาก็ซื้อกัน” โดยไม่ศึกษาหน้าร้าน และประวัติผู้ขายให้ดีเสียก่อนก็อาจสูญเงินได้ฟรี ๆ

 

พงษ์สิทธิ์ ชัยฉัตรพรสุข ผู้ช่วยผู้จัดการใหญ่ ธนาคารไทยพาณิชย์ แนะนำลูกค้าที่นิยมซื้อสินค้าออนไลน์ควรตรวจสอบร้านค้าโดยดูว่าเว็บไซต์ร้านมีมาตรฐานน่าเชื่อถือหรือไม่ อย่าซื้อเพราะเขาบอกมาแบบปากต่อปาก เพราะหากเป็นเว็บไซต์ร้านค้าที่มีมาตรฐานส่วนใหญ่จะรับชำระค่าสินค้าโดยตัดผ่านบัตรเครดิต ซึ่งร้านค้านั้นจะต้องเป็นลูกค้าธนาคารผ่านฝ่ายบริการร้านค้าสมาชิก เท่ากับร้านค้าจะได้รับการตรวจสอบความน่าเชื่อถือจากธนาคารมาแล้วขั้นหนึ่ง

ในทางกลับกันหากเป็นการทำหน้าร้านจากการสร้างเพจในเฟซบุ๊ค การซื้อสินค้าต้องโอนเงินผ่านธนาคาร ไม่ต้องใช้บัตรเครดิต จึงไม่ต้องเป็นร้านค้าสมาชิกของธนาคาร ลูกค้าก็ต้องใช้ดุลพินิจ “คิดก่อนซื้อ” ให้มาก

อย่างไรก็ดีการซื้อขายผ่านสินค้าโดยตัดผ่านบัตรเครดิตก็ใช่ว่าจะไม่เกิดปัญหา กรณีหากลูกค้าหัวใสบางรายใช้วิธีจ่ายค่าสินค้าผ่านบัตรเครดิต แต่โทรไปยกเลิกการซื้อสินค้าโดยอ้างกับเจ้าหน้าที่ธนาคารว่า ถูกหลอกให้ซื้อ หรือได้สินค้าไม่มีคุณภาพ เพราะรู้ว่าบัตรเครดิตยังไม่ตัดยอด กรณีนี้ผู้ขายก็อาจเป็นฝ่ายโดนต้มเสียเอง

พงษ์สิทธิ์ ย้ำว่า หากคิดจะใช้ลูกเล่นขี้โกงแบบนี้ ต่อให้โทรศัพท์ไปขออายัดรายการที่ตัดบัตรเครดิตไปแล้ว ธนาคารก็ใช่ว่าจะเชื่อในทันที จะต้องตรวจสอบอย่างละเอียดเสียก่อน หากเป็นร้านค้าสมาชิกกับธนาคาร ทางธนาคารก็จะมีการติดต่อสอบถามไปยังร้านค้า แต่หากกรณีลูกค้าเจอร้านค้าหลอกขายสินค้า หรือถูกทุจริตจริง ลูกค้าจะต้องรีบแจ้งความเสียก่อน ธนาคารไม่มีสิทธิ์อายัดการทำรายการนั้นได้ในทันที เพราะธนาคารได้ชำระค่าสินค้านั้นให้ร้านค้าไปแล้วแม้ยังไม่ถึงรอบบิลเรียกเก็บค่าใช้จ่าย

“แม้จะเป็นการตัดผ่านบัตรเครดิต แต่ธนาคารก็ได้จ่ายค่าสินค้าให้กับร้านค้าในวันรุ่งขึ้น เพราะนี่คือเครดิตระหว่างธนาคารกับร้านค้า กระบวนการโอนเงินจะเกิดวันรุ่งขึ้นทันที หากสืบแล้วให้อายัดอีก 2 วัน ก็คงไม่ได้เงินคืนอยู่แล้ว ฉะนั้นลูกค้าต้องคิดก่อนซื้อ” พงษ์สิทธิ์ ย้ำเตือน

สอดคล้องกับ ปิยศักดิ์ เตชะเสน รองประธานเจ้าหน้าที่บริหารอาวุโส กลุ่มผลิตภัณฑ์และช่องทางจัดจำหน่าย บริษัท บัตรกรุงไทย (เคทีซี) แนะนำไม่ให้ซื้อสินค้าที่มีมูลค่าราคาสูงผ่านช่องทางออนไลน์ เพราะมีความเสี่ยงมากกว่าสินค้าที่จับต้องได้ผ่านการซื้อหน้าร้าน

หรือกรณีที่เป็นสินค้าหายากหากต้องการซื้อผ่านออนไลน์จริง ก็ควรดูเว็บที่น่าเชื่อถือ เพื่อป้องกันความเสี่ยงได้ในชั้นหนึ่ง

ส่วนลูกค้าที่หวังจะยกเลิกรายการสินค้าทั้งที่ตัดเงินผ่านบัตรเครดิตไปแล้วนั้น เป็นเรื่องยาก เพราะต้องมีการพิสูจน์หลักฐาน หากลูกค้าโกหกไม่ใสซื่อก็เข้าขั้นโทษอาญาอาจไม่คุ้มกัน จึงเชื่อว่าลูกค้าที่มีพฤติกรรมอย่างนี้คงไม่ถึง 1%

ยกเว้นกรณีลูกค้าทำบัตรเครดิตหาย แล้วมีผู้เก็บบัตรได้นำไปซื้อสินค้า เมื่อสถาบันการเงินเห็นความผิดปกติ เช่น ซื้อของราคาแพงทั้งที่ลูกค้าไม่เคยมีพฤติกรรมเหล่านี้มาก่อน ก็อาจอายัดได้ทันทีแต่จะมีการโทรศัพท์แจ้งลูกค้าก่อน ซึ่งตอนนี้เคทีซีก็มีการเก็บข้อมูลพื้นที่เสี่ยงต่อการนำบัตรเครดิตผู้อื่นไปใช้โดยที่เจ้าตัวไม่รู้เรื่อง เช่น พันธุ์ทิพย์พลาซ่า แหล่งรวมสินค้าไอทีราคาแพง

“ผมยอมรับว่าตอนนี้ธุรกรรมออนไลน์เยอะขึ้น ทำให้เราต้องติดตามพฤติกรรมลูกค้ามากขึ้น อย่างที่เจอลูกค้าซื้อแอพพลิเคชั่นไอโฟนผ่านบัตรเครดิต แต่รายการไม่ขึ้นว่าทำในไทย ไปขึ้นว่าทำรายการที่ลักเซมเบิร์กอย่างนี้ก็มี ซึ่งเจ้าตัวก็ดาวน์โหลดซื้อแอพพลิเคชั่นในไทยนี่แหล่ะ ทำให้สถาบันการเงินต้องวิเคราะห์ข้อมูลลูกค้าให้รอบคอบมากขึ้น สถาบันการเงินก็ต้องระมัดระวัง ลูกค้าเองก็ต้องระมัดระวัง รูปแบบซื้อขายสินค้าออนไลน์หลายอย่างเปลี่ยนไป” ปิยศักดิ์ ยกตัวอย่าง

การซื้อขายสินค้าบนโลกไซเบอร์ อาจดูเป็นเรื่องง่าย แต่ความง่ายบางอย่างหากทำจนเป็นเรื่องธรรมดา ไม่ระแวดระวังตรวจสอบข้อมูลให้ดี โอกาสที่จะเสียหายก็เกิดขึ้นได้ตลอดเวลา