สิ่งท้าทายความมั่นใจ

ผู้เสนอตัวเป็นผู้นำเข้ามาบริหารประเทศ จะต้องตอบคำถามสำคัญในเรื่องปัญหาความสัมพันธ์ไทย-กัมพูชา...

โดย...อภิวัจ สุปรีชาวุฒิพงศ์

สังคมไทยกำลังจดจ่อกับการเลือกตั้ง แน่นอนว่าอนาคตประเทศหลังการเลือกตั้งเป็นเดิมพันของทุกผู้คน เรื่องสำคัญเช่นนี้จึงต้องสนใจให้ความสำคัญกันเป็นอย่างยิ่ง แต่ขณะเดียวกัน อีกไม่กี่วันนับจากนี้ ประเทศไทยก็กำลังจะเผชิญความท้าทายสำคัญ คือการขึ้นศาลโลก ซึ่งกัมพูชาขอให้ตีความคำตัดสินคดีปราสาทพระวิหารเมื่อเกือบ 50 ปีก่อน คำตัดสินซึ่งทำให้เกิดปัญหา ทั้งไทยและกัมพูชาตกลงกันไม่ได้ในพื้นที่โดยรอบตัวปราสาท ซึ่งทั้งสองประเทศอ้างสิทธิ และผลพวงของปัญหาทำให้เกิดความสูญเสียตามมาอีกคณานับ

การขึ้นศาลโลกในช่วงปลายเดือนนี้ แม้จะเป็นการชี้แจงโต้แย้งคำร้องของกัมพูชาด้วยวาจา ไม่ใช่การตัดสินชี้ขาด แต่ก็เป็นยกแรกในการปกป้องสิทธิอธิปไตยของชาติ แต่ช่วงเวลาตัดสินก็ใช่ว่าจะยาวนาน จากนี้ไปอีกแค่ไม่กี่เดือน ช่วงต้นปีหน้าก็จะรู้ผล

การที่กัมพูชายื่นคำร้องต่อศาลโลกไม่ใช่เรื่องที่เหนือความคาดหมาย และหน่วยงานที่เกี่ยวข้องอย่างกระทรวงการต่างประเทศ ก็เตรียมการรับมือมาก่อนหน้านี้แล้วและประกาศยืนยันมั่นใจ

สังคมไทยอาจต้องการความมั่นใจ และฝากความหวังไว้กับผู้ที่ต้องทำหน้าที่ เพียงแต่เรื่องที่มีความสำคัญต่อชาติเพียงนี้ ไม่ใช่สิ่งที่จะมาฝากความหวัง หรือตั้งความหวังเอาไว้อย่างมั่นใจว่าจะได้รับชัยชนะ และจะไม่เสียสิทธิอธิปไตย

ในยามเผชิญวิกฤต การถูกบีบให้จำเป็นต้องต่อสู้ ช่วงเวลาเช่นนี้ ความกล้าหาญที่จะเผชิญและต่อสู้จนถึงที่สุดอย่างเต็มกำลังความสามารถ อาจสำคัญยิ่งกว่าความมั่นใจ

50 ปีก่อน รัฐบาลไทยและคณะต่อสู้คดีในศาลโลกของเราก็มั่นใจว่าเราจะไม่แพ้ ก่อนหน้านี้ไม่กี่ปี ในช่วงที่รัฐบาลไทยออกแถลงการณ์สนับสนุนให้กัมพูชาขึ้นทะเบียนปราสาทพระวิหารเป็นมรดกโลก ทุกฝ่ายที่มีหน้าที่เกี่ยวข้องก็แสดงความมั่นใจว่าเราจะไม่เสียดินแดน ครั้นพอถึงที่สุด สิ่งที่เคยมั่นใจก็ก่อความผิดพลาด ความมั่นใจทำให้เราประมาท

หลายปีก่อน เมื่อเกิดเหตุการณ์ความไม่สงบชายแดนภาคใต้ขึ้น แม่ทัพนายกอง ผู้บริหารประเทศมั่นใจว่าจะแก้ปัญหาได้ภายในช่วงเวลาอันสั้น จวบจนการสูญเสียทบทวีมากขึ้นๆ ความฮึกเหิมมั่นใจค่อยๆ ลดทอนลง อย่าแปลกใจที่วันนี้จะมีการรื้อฟื้นโรงเรียนการเมืองเพื่อเสริมสร้างความรู้ความเข้าใจแก่เจ้าหน้าที่ทุกฝ่ายที่จะปฏิบัติงานในพื้นที่ชายแดนภาคใต้ เมื่อความมั่นใจถูกลดทอน เราจึงอ่อนน้อมต่อความไม่รู้ และเริ่มแสวงหาความรู้

สภาพแวดล้อม ธรรมชาติที่ปรวนแปร ทำให้เราเผชิญกับภัยพิบัติที่เหนือความคาดหมาย ซึ่งคร่าชีวิตผู้คนไปเป็นจำนวนมาก เราลงทุนมหาศาลวางระบบรองรับสถานการณ์ฉุกเฉิน แต่เพียงแค่ปัญหาน้ำท่วมกลางเมืองหาดใหญ่เมื่อปลายปีก่อน เพียงแค่หญิงท้องแก่เจ็บท้องใกล้คลอด ก็ต้องใช้เวลากว่า 10 ชั่วโมงเพื่อฝ่าสายน้ำเชี่ยวเข้าไปช่วยเหลือนำเธอส่งโรงพยาบาล ทั้งที่ควรทำได้ในช่วงเวลาเพียงแค่ไม่เกิน 2 ชั่วโมง

หากมั่นใจว่าความรู้นั้นสำเร็จรูป ตอบคำถามทุกอย่างได้หมด เราก็จะถูกท้าทาย และถูกบีบให้ต้องต่อสู้กับสิ่งที่เราไม่รู้อีกครั้ง แล้วเหตุใดเราไม่ท้าทายต่อความรู้เสียก่อนที่วิกฤตการณ์จริงจะเข้ามาท้าทาย เราอาจกังวลถึงรัฐบาลใหม่หลังการเลือกตั้ง เพราะเกี่ยวพันถึงอนาคตของประเทศ แต่ปัญหาเขาพระวิหารในศาลโลกก็หนักหนาถึงขั้นล้มรัฐบาลได้เช่นกัน

ปัญหาชายแดนไทย-กัมพูชา จะดำเนินมานานหลายปีแล้ว แต่สังคมไทยก็ไม่ได้เรียนรู้อะไรมากมายกับสิ่งที่เกิดขึ้น ใครมีหน้าที่แก้ปัญหาก็ว่ากันไปตามแนวทางที่ตัวเองคิดว่ารู้แล้ว ใช่แล้ว มั่นใจแล้ว ใครไม่เห็นด้วยก็คัดค้าน ผู้รู้ก็เก็บตัว สงวนถ้อยคำ เพียงเพราะเกรงว่าจะถูกฝ่ายหนึ่งฝ่ายใดตัดทอนความรู้เพียงบางส่วนบางตอนไปใช้ประโยชน์ ไม่แปลกที่สภาพเช่นนี้จะทำให้สังคมไทยถามหาถึงความมั่นใจ แค่ฟังผู้มีหน้าที่บอกให้มั่นใจ โดยไม่ใส่ใจว่า ที่มั่นใจนั้นมั่นใจได้อย่างไร

50 ปีก่อน เมื่อความมั่นใจถูกทำลายด้วยผลคำตัดสินของศาลโลก คนไทยรวมตัวกันชุมนุมแสดงความไม่พอใจ เพียงแต่ขณะนั้นเรามีผู้นำที่ประกาศพร้อมจะรับผิดชอบแต่เพียงผู้เดียว ความเข้มแข็งของผู้นำและความแข็งแกร่งของรัฐบาลในขณะนั้น ช่วยทำให้กระแสความไม่พอใจสลายไปได้

ณ ปัจจุบันนี้ หากถึงที่สุดแล้ว ภายใต้ความพยายามอย่างสุดความสามารถ และประวัติศาสตร์ซ้ำรอยอดีต เรามั่นใจได้หรือว่า รัฐบาลใหม่ของเรา ผู้นำคนใหม่ของเราในยุคนี้ จะเข้มแข็งเท่าผู้นำและรัฐบาลเมื่อครึ่งศตวรรษก่อน ในช่วงเวลาเช่นนี้ ความรู้ ความเข้าใจ อาจมีประโยชน์มากกว่าความมั่นใจ

และที่สำคัญ ผู้เสนอตัวเป็นผู้นำเข้ามาบริหารประเทศ จะต้องตอบคำถามสำคัญในเรื่องปัญหาความสัมพันธ์ไทย-กัมพูชา ซึ่งไม่เพียงแต่แนวทางดำเนินการเท่านั้น ยังต้องขยายไปถึงวิธีการประสานความรู้จากทุกภาคส่วน เพื่อร่วมกันสร้างความรู้ ความเข้าใจต่อการแก้ปัญหาที่ดีที่สุดสำหรับประเทศไทย