posttoday

"อโคจร"สถานที่ห้ามพระสงฆ์เข้าไปแต่ทำไมลามถึงฆารวาส

17 เมษายน 2564

โดย สมาน สุดโต

**********************

คำว่า"อโคจร"เป็นคำพระที่คุ้นหูชาวบ้านมากคำหนึ่งในยุคที่โรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา Covid-19 ระบาดในไทยอยู่ในปัจจุบัน เพราะผู้คนที่ติดเชื้อไวรัสโควิด-19 ส่วนมากเข้าไปในที่สื่อมวลชนเรียกว่า อโคจรทั้งสิ้น เริ่มตั้งแต่สนามมวย จนถึงผับ บาร์ และไนท์คลับ โดยเฉพาะที่นักการเมือง หรือไฮโซเข้าไปหาความสำราญ เช่น ผับ บาร์ ย่านซอยทองหล่อ จนกลายเป็นคลัสเตอร์ในการระบาดของไวรัสวายร้ายตัวนี้ กลายเป็นที่โจทย์ขานไปทั่วเมือง ว่า เป็นนักการเมืองไม่ควรไปที่อโคจรที่ว่านั้น

อโคจร ในความหมายแบบไทยๆ คือสถานที่ที่ไม่ควรเข้าไป เพราะจะก่อให้เกิดความเสียหาย เป็นข้อห้ามพระสงฆ์ ที่มีในพระวินัยและประกาศของคณะสงฆ์ วารสารบาฬีศึกษาพุทธโฆสปริทรรศน์ ปีที่ 4 ฉบับที่ 2 กรกฎาคม-ธันวาคม พ.ศ.2561 ตีพิมพ์งานวิจัยเรื่อง อโคจรในพระวินัยปิฎกกับสังคมในปัจจุบัน โดยนวลวรรณ พูนวสุพลฉัตร ที่อธิบายความหมาย อโคจร ว่า หมายถึงสถานที่ที่พระภิกษุไม่ควรเข้าไป และตัวบุคคลที่ภิกษุไม่ควรเข้าไปคบหา สมาคม และคลุกคลีด้วย เช่น ซ่องโสเภณี บ่อนการพนัน สถานบันเทิงยามราตรี ร้านขายสุรา แหล่งมั่ววสุมยาเสพติด ตลอดจนโรงแรม ห้างสรรพสินค้า และย่านตลาด เป็นต้น ประเภทอโคจร มี 6 เมื่อเข้าไปมีโทษทางวินัยเรียกว่า โลกวัชชะ คือชาวโลกติเตียน เป็นขี้ปากชาวบ้านว่างั้นเถอะ

ทั้ง 6 ประเภทนั้นได้แก่ 1.หญิงแพศยา หมายถึง โสเภณี ที่หากินในทางกามคุณทุกชนิด จะเปิดเผย หรือไม่ก็ตามแต่มิได้ห้ามเด็ดขาด หากสงฆ์รับนิมนต์ทำกิจศาสนาได้ แต้ต้องสำรวม ระวังตนให้ดี 2.หญิงหม้าย ไม่ว่าผัวตาย ผัวทิ้ง หรือ ทิ้งผัวล้วนแต่น่ากลัวต่อพรหมจรรย์ 3.สาวเทื้อ ที่ครองตัวเป็นโสด ถ้าจะคบต้องระมัดระวังตัว ประพฤติตนให้เหมาะสม 4.ภิกษุณี ที่ห้ามเพราะภิกษุณี ถือว่าครองตนเป็นโสดจะคบหาก็ต้องดูความพอเหมาะพอควร มีบทบัญญัติมากทีเดียวว่า ภิกษุจะต้องวางตัวอย่างไรในการคบหา ภิกษุณีหากละเมิดถูกปรับอาบัติตามลำดับความผิด 5 บัณเฑาะก์ หมายถึงกะเทย บุรุษที่ถูกตอน มักมีความต้องการทางกามกับบุรุษเพศ 6.ร้านขายสุรา ยาเสพติด รวมถึงสถานบันเทิงเริงรมย์ต่างๆ ภิกษุเข้าไป ในที่ที่กล่าวนี้ย่อมเป็นที่รังเกียจของผู้พบเห็น

นอกจาก 6 ข้อ ดังกล่าวยังมีประกาศและคำสั่งคณะสงฆ์อีกจำนวนหนึ่ง ที่เกี่ยวกับอโคจร

1.ประกาศห้ามไม่ให้ภิกษุประกอบการกิน นอกธรรมเนียมของสมณะ พ.ศ.2456

2.ห้ามภิกษุทำเสน่ห์ยาแฝด อาถรรพณ์ พ.ศ.2467

3.ประกาศห้ามเกี่ยวข้องเรื่องราชการ พ.ศ.2476

4.ห้ามเป็นสมาชิกสมาคม หรือสโมสรคฤหัสถ์ พ.ศ.2476

5.ห้ามไปจดเลขสลากกินแบ่งและซื้อ หรือมีสลากกินแบ่งไว้เป็นของตัว พ.ศ.?2480

6 ห้ามเรียกเงินค่าเวทมนตร์คาถา และห้ามทดลองของขลัง พ.ศ.2495

7.ห้ามเที่ยวที่ตากอากาศ พ.ศ. 2497

8.ห้ามแสดงตนเป็นอาจารย์บอกเลขสลากกินแบ่งรัฐบาล หรือสลากกินรวบ พ.ศ.2498

9.ห้ามพักแรมในสถานที่ที่เป็นที่รังเกียจทางพระวินัย พ.ศ.2501

10.ให้เจ้าอาวาสเตือนพระเณรไม่ให้ไปตลาดนัดท้องสนามหลวง และยืนดูขบวนเสด็จ พ.ศ.2501

11.ห้ามถือกล้องถ่ายรูป กล้องส่องทางไกล พ.ศ.2503

อย่างไรดก็ตาม สังคมปัจจุบันอนุโลมได้บางกรณีคือ 1.โรงแรมที่พักในต่างประเทศ 2.ที่ท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ 3.ห้างสรรพสินค้าและร้านค้า ที่ไม่ได้เดินชอปปิ้ง 4.ที่จำหน่ายสลาก 5.ที่จำหน่ายสินค้ามือ2

ปัจจุบันทัศนคติเกี่ยวกับอโคจรบางแห่งเปลี่ยนไป เช่น เข้าโรงแรมได้ เมื่อร่วมสัมมนาทางวิชาการ หรือเดินทางไปต่างประเทศ ต้องพักในโรงแรม ที่อโคจรนอกจากที่กล่าวแล้ว ปัจจุบันจัดเป็นอโคจรด้วย เช่น ตลาดนัดจตุจักร ห้ามไปเดินเลือกซื้อสินค้า หรือที่จำหน่ายสินค้าผิดกฎหมาย หรือสื่อลามกอนาจาร เพราะไปที่ดังกล่าว จะตกเป็นโลกวัชชะ สำหรับภิกษุ และสามเณร ทั้งสิ้น

ส่วนฆราวาสที่เป็นบุคคลสาธารณะ ก็ต้องระมัดระวังยิ่งขึ้น มิเช่นนั้นก็จะกลายขี้ปากชาวบ้านและสื่อดังเช่น อโคจร ย่านซอยทองหล่อ นั่นแล