“จักรกริศษ์”ผู้ปิดทองหลังพระผูกสัมพันธ์มิตรภาพไทย-ลาวผ่านหัตถศิลป์“ช่อไม้จันทน์”

การลงรักประดับมุก งานประณีตศิลป์ เป็นหนึ่งในงานเครื่องรักของไทย ที่แสดงออกถึงความ ประณีตอ่อนช้อยในงานศิลปหัตถกรรม ด้วยความประณีต ของช่างฝีมือไทยตั้งแต่สมัยโบราณที่บ่มเพาะภูมิปัญญา อันหลากหลายทั้งการผูกลาย การถมลาย และการฉลุลาย ซึ่งต้องใช้ความพิถีพิถัน ละเอียดอ่อน ในทุกขั้น ตอน ตามประเพณีนิยมงานประดับมุกมักใช้กับงานที่เกี่ยวเนื่องกับสถาบันพระมหากษัตริย์ และศาสนาเป็นส่วนใหญ่ ปรากฏอยู่บนเครื่องราชูปโภค เครื่องใช้ไม้สอย ตลอดจน ภาชนะที่ใช้ในพระราชพิธี และภาชนะบรรจุอาหารถวาย พระสงฆ์ ในพระอารามหลวงซึ่งสมัย โบราณถือเป็นของสูงศักดิ์ นับเป็นงานหัตถศิลป์ทรงคุณค่าที่ ใกล้สูญหายมีช่างผู้เชี่ยวชาญ และหาผู้มีใจรักสืบทอดความรู้ ทางการช่างสาขานี้ได้น้อยในปัจจุบัน

นายจักรกริศษ์ สุขสวัสดิ์ หรือครู “นายจักรกริศษ์” ครูภูมิปัญญาไทย ด้าน ศิลปกรรม รุ่นที่ 4 ที่ได้รับการเชิดชูเกียรติจาก สํานักงาน เลขาธิการสภาการศึกษา ปี พ.ศ. 2548 เป็นผู้มีทักษะ ความสามารถ และทรงภูมิปัญญาด้านงานประดับมุก เริ่มฝึกฝน เรียนรู้ และสร้างสรรค์งานศิลปะไทยโบราณ แขนงงานประดับ มุก จนถึงปัจจุบันเป็นผู้อนุรักษ์ สืบสาน และ สร้างสรรค์ งานประณีตศิลป์ชั้นสูง มีความสามารถด้านการเขียน ลายต้นแบบเพื่อใช้ในงานประดับมุก การประกอบขึ้นรูปหุ่นหวาย และมีทักษะความเชี่ยวชาญด้านการประดับมุก บนชิ้นงานหลาย รูปแบบที่เป็นสิ่งของเครื่องใช้ในพระพุทธศาสนา

นายจักรกริศษ์ เล่าว่า “ผมสนใจศึกษางานด้านเครื่องมุก เป็นพิเศษ และได้ใช้พื้นฐานทางด้านศิลปะจากสถานศึกษาที่ เคยศึกษามา ฝึกฝน พัฒนาจนเกิดทักษะมีความรู้ ความเข้า ผนวกกับใจรัก และชื่นชอบงานด้านหัตถศิลป์ไทยโบราณเป็น พิเศษ ซึ่งครูได้เล่าว่า ผมมีโอกาสเดินทางไปยังสถาน ที่ต่างๆ เช่น พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ วัดหลวง พระอารามหลวง ผลงานโบราณอันวิจิตรเหล่านี้ ให้ผมเกิดความประทับใจ   โดยเฉพาะงานประเภทเครื่องประดับมุก มองคร้ังใด ก็ทำให้รู้สึกว่าเป็นงานอันทรงคุณค่า ที่สำคัญผมมองว่างานลงรักประดับมุก เป็นงานที่บ่งบอกถึงเอกลักษณ์ของชาติ ไทยท่ีมีมาแต่โบราณจัดเป็นงานประณีต ศิลป์ชั้นสูงที่หาประเทศใดในโลกเทียบไม่ได้ โดยเฉพาะกระบวนการทำที่มีขั้นตอนซับซ้อนผู้รับการถ่ายทอดจึงต้องมีใจรัก ต้องมีความมานะอดทนอย่างสูงจึงจะทำประเภทน้ีได้สำเร็จ”

จากการรังสรรค์งานหัตศิลป์อย่างหลากลายทำให้ในปี พ.ศ.2558 เชาได้รับการเชิดชูเกียรติ เป็นครูช่างศิลปหัตถกรรม ด้านการลงรัก ประดับมุก จากศูนย์ส่งเสริมศิลปาชีพระหว่างประเทศ (องค์การ มหาชน)  หรือ SACICT ซึ่งปัจจุบัน “ครูจักรกริศษ์” ยังคงทำงานหัตถศิลป์ การลงรักประดับมุก ซึ่งยังคงอนุรักษ์ สืบทอด งานช่างศิลป์แขนงนี้ อย่างสม่ำเสมอ เช่น เจียด ลุ้ง พาน โต๊ะหมู่บูชา เป็นต้น

ผลงานของ “ครูจักรกริศษ์” มีมากมายซึ่ง ครูได้สร้างสรรค์ผลงานอันทรงคุณค่าไว้หลายอย่าง งานหัตถศิลป์ล่าสุดที่ได้ประดิษฐ์นั่นก็คือ ออกแบบ “ช่อไม้จันทน์” เพื่อใช้ในงาน ประชุมเพลิง ภริยาของ "พล.ท.จูมมะลี ไซยะสอน" อดีตประธานสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว ที่เมื่อต้นเดือนเมษายนที่ผ่านมาเกิดโศกนาฏกรรมเรือนำเที่ยวคณะครอบครัว พล.ท.จูมมะลี ไซยะสอน เจอพายุล่มกลางอ่างน้ำงึม ทำให้มีผู้เสียชีวิต 8 ศพ ในจำนวนนี้รวมไปถึงนางแก้วสายใจ ไซยะสอน วัย 62 ปี ภริยาและบุตรชายของท่านจูมมาลีด้วย

สำหรับการประดิษฐ์ “ช่อไม้จันทน์” ครูจักรกริศษ์ อธิบายว่า จะใช้ในงาน ประชุมเพลิง หรือถวายเพลิงสรีระสังขาร พระสงฆ์เถระชั้นผู้ใหญ่ และชนชั้นสูงในคณะรัฐบาล ของสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว (สปป.ลาว)  โดย “ช่อไม้จันทน์” ในพิธีดังกล่าว ครูได้แรงบันดาลใจมาจาก ดอกสุมนทา ดอกไม้ที่ปรากฎอยู่ใน ภาพจิตรกรรม โบสถ วิหาร ศิลปะล้านช้าง หรือสปป.ลาว ในปัจจุบัน เป็นดอกไม้ตามคติธรรมศิลปะล้านช้าง หมายถึงดอกไม้ในแดนนิพพาน เทคนิคที่ครูใช้คือนำแบบลายเส้นที่ได้มาเป็นแบบในการฉลุ โดยใช้ไม้จันทน์หอมที่ส่งตรงมาจากหลวงพระบาง ที่มีความหนา 3 มิลลิเมตร และ 4 มิลลิเมตร มาฉลุลาย(ด้วยโครงเลื่อยฉลุ )ซ้อนลาย หรือที่เรียกว่าลายซ้อนไม้ ผสมการขัดตกแต่งด้วยกระดาษทราย โดยขัดตกแต่ล กลีบ ก้าน ช่อดอก ใบ จากนั้นจึงนำมาประกอบเป็นช่อลาย

“ในอดีตที่ผ่านมาครูออกแบบ ช่อดอกไม้จันทร์ เพื่อใช้ในงานพิธี ถวายเพลิงพระอริยสงฆ์ของไทยซึ่งจะถูกเผาไปพร้อมสรีระสังขาร หมดแล้ว ในส่วนงานที่สสป.ลาวในครั้งนี้ ครูทำไป 2 ช่อ ครูตั้งใจทำจากหัวใจ สร้างงานหัตถศิลป์จากฝีมือคนไทยให้บ้านพี่เมืองน้องฝั่งลาวให้เห็นและชื่นชม ซึ่งครูไม่ได้คิดเงินค่าประดิษฐ์ใดๆ ครูถือว่าเป็นการปิดทองหลังพระจากแรงศรัทธา เพื่อสร้างความสัมพันธ์อันดีผ่านงานหัตถศิลป์โดยช่างชาวไทยครับ” ครูจักรกริศษ์ กล่าวอย่างภาคภูมิใจ