วัดแม่นางปลื้มที่สมเด็จพระนเรศวรทรงสร้าง

โดย สมาน สุดโต

บรรดาวัดในเกาะเมืองอยุธยาที่สร้างในสมัยสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ที่ยังคงสภาพงดงาม เป็นวัดที่มีพระสงฆ์สาวกปฏิบัติศาสนกิจสม่ำเสมอ  ต้องนับวัดแม่นางปลื้มอยู่ในระดับต้นๆ

วัดนี้ สมเด็จพระนเรศวรมหาราช ทรงสร้างเพื่ออุทิศให้นางปลื้ม ซึ่งเป็นผู้ให้ที่พัก และจงรักภักดีต่อพะมหากษัตริย์ เคร่งครัดในพระพุทศาสนา  ผมได้ทราบเรื่องนี้จากการที่กรมศิลปากร เชิญร่วมโครงการเผยแพร่มรดกศิลปวัฒนธรรมของชาติประจำปี 2562 เรื่องตำนานวังหน้า จากอดีตถึงปัจจุบัน ณ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา วันที่ 17 สิงหาคม 2562

หลังจากชมพระราชวังจันทร์เกษม วัเสนาสนาราม วัดนก ก็เข้าชมวัดแม่นางปลื้ม ผมได้ยินชื่อวัดนี้มานาน แต่ไม่เคยเข้าไปชม เพราะคิดผิดว่า เป็นวัดธรรมดาๆจากการฟังแค่ชื่อ แต่เมื่อทราบประวัติ พร้อมทั้งเกร็ดประวัติศาสตร์รู้สึกทึ่งมหัศจรรย์ พร้อมทั้งสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ที่มิใช่เป็นพระมหากษัตริย์วีรบุรุษ แต่ทรงเป็นพระมหากษัตริย์ยอดกตัญญูอีกด้วย แม้ว่าคนให้ที่พักช่วงที่พระองค์เปียกฝนยามค่ำคืนนั้น จะเป็นแค่คนธรรมดาสามัญก็ตาม

ตามเกร็ดประติศาตร์ที่นักโบราณคดีกรมศิลปากร  และแผ่นป้ายเล่าเรื่องวัดแม่นางปลื้มมีความสอดคล้องกัน วัดแม่นางปลื้ม สร้างเมื่อ พ.ศ. 1920 สมัยอยุธยาตอนต้น เคยเป็นวัดร้าง แต่สมเด็จพระนเรศวรมหาราช ทรงบูรณะใหม่ทรงอุทิศให้แม่ปลื้ม ซึ่งเป็นชาวบ้านธรรมดาที่มีบ้านอยู่ริมแม่น้ำชานเมืองพระนครอาศัยอยู่ผู้เดียวเพราะไม่มีลูกหลาน

วันหนึ่งสมเด็จพระนเรศวรมหาราช เสด็จพายเรือมาแต่พระองค์เดียวท่ามกลางสายฝน ทรงเห็นกระท่อมหลังน้อยมีแสงตะเกียง จึงเสด็จขึ้นที่กระท่อมนั้น แม่ปลื้มเจ้าของบ้านหรือกระท่อมเห็นชายฉกรรจ์เสื้อผ้าเปียกจึงกล่าวเชื้อเชิญ ต้อนรับด้วยความมีน้ำใจ

สมเด็จพระนเรศวรมหาราชมีพระสุรเสียงดังตามบุคลิกนักรบ แม่ปลื้มกล่าวเตือนว่า ลูกเอ๋ยเจ้าอย่าเสียงดังนักเลย เวลานี้ค่ำมากแล้ว เดี๋ยวพระเจ้าแผ่นดินได้ยินจะโกรธเอา พระองค์กลับตรัสเสียงดังว่า อยากดื่มน้ำจันทร์ ข้าเปียกฝน ข้าหนาว อยากได้น้ำจันทร์ให้ร่างกายอบอุ่น ยิ่งทำให้แม่ปลื้มตกใจมากขึ้น เพราะวันนั้นเป็นวันพระ จึงกล่าวว่า ถ้าเจ้าจะดื่มจริงๆ ต้องสัญญาว่า ไม่ให้เรื่องนี้แพร่งพราย เดี๋ยวพระเจ้าแผ่นดินรู้จะเป็นอันตราย

พระเจ้าอยู่หัวทรงรับปาก แม่ปลื้มจึงจัดน้ำจันทร์ถวาย และทรงประทับค้างคืนที่กระท่อมนั้น เมื่อเสด็จกลับวัง ทรงให้จัดขบวนมารับแม่ปลื้มไปเลี้ยงในวัง ด้วยความที่แม่ปลื้มเป็นคนมีเมตตา จงรักภักดีต่อพระมหากษัตริย์

หลังจากแม่ปลื้มเสียชีวิต ทรงจัดงานศพให้อย่างสมเกียรติ และทรงบูรณะวัดร้างเพื่ออุทิศให้แม่ปลื้มให้ชื่อว่า วัดแม่นางปลื้ม นับแต่นั้นมา

ถาวรวัตถุในวัดได้รับการบูรณะ ถึงปัจจุบันโดยมีธนาคารออมสินเป็นเจ้าภาพหลักพระเจดีย์ใหญ่หลังวิหาร มีรูปปั้นสิงห์โตประดับโดยรอบเหมือนเจดีย์วัดธรรมิกราช  ส่วนพระอุโบสถ และวิหารใหญ่ที่มีหลวงพ่อขาวเป็นพระประธาน ยังความงดงาม เป็นที่พระสงฆ์ในวัดประกอบสังฆกรรม สวดมนต์ไหว้พระ ทั้งเวลาเช้าและเย็น แม้จะมีพระสงฆ์ในวัดเพียง 5 รูปก็ตาม

ใครอยากมาไว้หลวงพ่อขาวในวัดแม่นางปลื้ม วัดที่มีประวัติศาสตร์อย่างยากนานคู่ประวัติศาสตร์ไทย เชิญมาได้ อาจมีโชดเหมือนคนอืนๆที่นำเสื้อผ้าสวยๆ งามๆมาแก้บนก็ได้