ชมตึกมหาราช และตึกราชินี ที่อ่างศิลา

โดย....ส.สต

จากวัดอ่างศิลา ได้ชมตึกมหาราชและตึกราชินี ที่อยู่ชายทะเล เป็นตึกที่สร้างมาแต่สมัยรัชกาลที่ 5 ได้รับการบูรณะและซ่อมแซมให้ดำรงคงอยู่ ภายในจัดแสดงภาพเก่า หายาก ที่บอกตำนานอ่างศิลา และตำนานการทำครกหินอ่างศิลาด้วย

กรมศิลป์ให้ข้อมูลการสร้างตึกทั้งสองโดยอ้างพระราชพงศาวดารว่า สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ (ช่วง บุนนาค) เมื่อครั้งยังดำรงตำแหน่งเจ้าพระยาศรีสุริยวงศ์ สมุหกลาโหม ได้ก่อสร้างตึกขนาดใหญ่ขึ้นหลังหนึ่ง เพื่อไว้เป็นที่พักฟื้นของคนป่วย และเจ้าพระยาทิพากรวงศ์ (เจ้าคุณกรมท่า) ได้ก่อสร้างอาคารก่ออิฐถือปูนขึ้นมาอีกหลังหนึ่งซึ่งมีขนาดเล็กกว่าของเจ้าพระยาศรีสุริยวงศ์ อาคารทั้งสองหลังนี้ชาวต่างประเทศได้ไปพักอาศัยอยู่เสมอ ในสมัยนั้นจะเรียกกันว่า “อาศรัยสถาน” ในปี พ.ศ. 2440 สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินี ในระหว่างที่ทรงเป็นผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จประพาสยุโรป ได้ทรงบริจาคพระราชทรัพย์ส่วนพระองค์พระราชทานซ่อมแซมอาคารทั้งสองหลัง และสร้างเครื่องเรือนประจำอาคารดังกล่าว เพื่อถวายเป็นพระราชกุศลเฉลิมพระชนมพรรษาพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ในปี พ.ศ. 2400 เมื่อพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จนิวัตพระนครแล้ว ทรงอนุโมทนาในกุศลเจตนาของสมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินี และพระราชทานนามอาศรัยสถานทั้งสองหลัง โดยโปรดเกล้าฯ ให้เรียกอาคารหลังใหญ่ว่า “ตึกมหาราช” อาคารหลังเล็กว่า “ตึกราชินี” ผู้ใดประสงค์จะเข้าพักรักษาตัว เมื่อได้รับอนุญาตจากเสนาบดีมหาดไทยแล้วก็ไปพักอาศัยได้โดยไม่ต้องเสียค่าเช่าแต่อย่างใด แต่ถ้าใครเต็มใจจะสนับสนุนค่าใช้จ่ายในการดูแลรักษาอาศรัยสถานทั้งสองหลังก็แล้วแต่จะศรัทธา

ตึกมหาราช ลักษณะเป็นอาคารก่ออิฐถือปูนสูง 2 ชั้น สีขาว อิทธิพลรูปแบบสถาปัตยกรรมตะวันตก แบบโคโลเนียล หันหน้าออกทะเล หลังคาทรงปั้นหยายกจั่วเครื่องไม้มุงกระเบื้อง ด้านหน้าอาคารยกพื้นสูงมีระเบียงเป็นลานโล่ง ตัวอาคารด้านหน้ามีมุขยื่นออกมามีบันไดขึ้น-ลงทางด้านข้างมุขทั้งสองด้าน ชั้นล่างก่ออิฐถือปูนห้องตรงมุขมีประตูรูปโค้ง 3 บาน บานประตูโค้งตามกรอบประตูส่วนบนเป็นกระจก ส่วนล่างเป็นบานลูกฟัก ห้องด้านข้างทั้งสองด้านมีช่องหน้าต่างสี่เหลี่ยมส่วนบนเป็นกระจกช่องแสง ชั้นบนมีระเบียงโปร่งสำหรับรับลมทะเล ลูกกรงระเบียงเป็นปูนปั้น อาคารด้านในเป็นห้องพัก มีหน้าต่างสี่เหลี่ยมขนาดใหญ่สำหรับเปิดรับลม ทางด้านหน้ามีบันไดขึ้น-ลงชั้นบนตรงกึ่งกลางอาคาร

ตึกราชินี ลักษณะเป็นอาคารก่ออิฐถือปูน 2 ชั้น ทาสีแดง มีขนาดเล็กกว่าตึกมหาราช อิทธิพลรูปแบบสถาปัตยกรรมตะวันตกแบบโคโลเนียล หลังคาทรงปั้นหยายกจั่วทางด้านหน้าเครื่องไม้มุงกระเบื้อง ชายคาเสมอกับผนัง หันหน้าเข้าหาทะเล ตัวอาคารด้านหน้ายกพื้นสูงเป็นลานโล่ง ด้านหน้ามีมุขยื่นออกมามีบันไดขึ้น-ลงมีชานพักทางด้านข้างมุขทั้งสองด้าน ชั้นล่างก่ออิฐถือปูน ห้องด้านล่างส่วนที่ตรงกับมุขมีซุ้มโค้ง 2 ช่อง ชั้นบนมีระเบียงโปร่ง ภายในอาคารแบ่งออกเป็นห้องพักมีช่องหน้าต่างสี่เหลี่ยมโดยรอบ บานหน้าต่างไม้มีกระจกช่องแสงด้านบนทางด้านหน้าอาคารมีบันไดขึ้น-ลงชั้นบนอยู่ตรงกึ่งกลางด้าน

ตึกราชินี