ถีรธรรมนำชีวิตจากบทธรรม ‘ธาตุวิภังค์’ (ตอน ๑)

โดย...พระอาจารย์อารยะวังโส

ปุจฉา : กราบนมัสการท่านพระอาจารย์อารยะวังโสที่เคารพอย่างสูง

โยมได้อ่านพระสูตร “วิภังคสูตร” เมื่อหลายปีมาแล้ว อ่านด้วยความรู้สึกนอบน้อมบูชาคุณพระรัตนตรัยที่เป็นสรณะสูงสุดในชีวิต และอ่านด้วยความซาบซึ้งใจในกัลยาณธรรมที่กัลยาณมิตรมีให้แก่กัน จัดสรรของขวัญอันประเสริฐแสนล้ำค่าเพื่อมอบแด่มิตรที่ไม่เคยพบหน้า ดังที่พระเจ้าพิมพิสารจัดเป็นบรรณาการถวายแด่พระเจ้าปุกกุสาติ ซึ่งบรรณาการนั้นก็คือ “พระรัตนตรัย” โยมอ่านทบทวนพระสูตรนี้เป็นประจำตลอดหลายปีที่ผ่านมา คอยส่งให้ญาติมิตรเพื่อนฝูงอ่านด้วยเสมอ

ลูกสาวของโยมจะแต่งงานเจ้าค่ะ ด้วยความยินดี อำนวยพรของพ่อแม่ญาติพี่น้อง ของขวัญที่คิดว่าควรค่ากับการเริ่มต้นชีวิตครอบครัวของลูกนั้นได้ตระเตรียมจัดสรรเอาไว้พร้อม ถึงกระนั้นโยมยังคิดว่าน่าจะได้จัดหาสิ่งที่มีค่ามากเกินมากกว่าทรัพย์ภายนอกให้กับลูก จึงกราบขอท่านพระอาจารย์ได้โปรดเมตตาให้ “พระธรรมรัตนะ” เป็นธรรมะเพื่อการครองเรือนและดำเนินชีวิตในวิถีธรรม เพื่อความเป็นสิริมงคลในวาระสำคัญในชีวิตของลูก

กราบนมัสการมาด้วยความเคารพอย่างที่สุด

ศิษย์ “ธรรมส่องโลก”

วิสัชนา : พึงตั้งใจพิจารณา เป็นปุจฉาของโยมเกศนี เนื่องในโอกาสที่ลูกสาวจะแต่งงานหรือมีครอบครัว ก็เป็นความสำนึกที่ดียิ่งที่อยากจะหาอะไรที่ประเสริฐให้เป็นของขวัญกับลูกสาว และคณะก็ได้กัลยาณมิตรที่ดี คือ มีแม่เป็นเพื่อนที่ดี เพื่อนที่ดีคือผู้ให้ธรรมะ กัลยาณมิตรผู้ชี้ทางที่ถูกต้อง คือ ทรัพย์สมบัติพัสถานทั้งหลาย ก็มีอะไรมากมายที่อาจจะเป็นเครื่องชี้แสดงว่ามีความประเสริฐมีคุณ แต่ก็เป็นคุณเชิงของวัตถุ อาจจะให้คุณในชั่วขณะหนึ่งที่มีความจำเป็นต่อกัน เช่น เงินทองสมบัติ เสื้อผ้า บ้านเรือน หรืออาชีพใดๆ แต่สิ่งที่สำคัญก็คือ ความสืบเนื่องทางความรู้สึก หรืออำนาจธรรมในจิต สิ่งเหล่านี้เป็นสิ่งที่จะเกื้อกูลสืบเนื่องไปตั้งแต่บัดนี้จนถึงเบื้องหน้า เป็นความจริงที่ควรมองว่า คนเราเกิดมาครั้งหนึ่งในชีวิตที่เป็นมนุษย์ หรือสืบเนื่องความเป็นสัตว์มามากมาย แท้จริงแล้วเราผ่านกระบวนการของการเกิด การมีภพมีภูมิ การตั้งอยู่ในฐานะต่างๆ เชื่อว่าคงเป็นการครบทุกฐานะ ทั้งที่ประเสริฐ หรือทั้งที่ต่ำไม่ประเสริฐ ทั้งที่มีคุณลักษณะที่ถูก หรือทั้งที่ไม่ถูกต้องตามคุณลักษณะ หรือเป็นทรลักษณ์ทั้งหลาย หรือเป็นคนดี คนชั่ว บัณฑิต คนพาล สัตว์ มนุษย์ เทวดาอีก ๖ ชั้น พรหมอีก ๒๐ ชั้น ทั้งรูปพรหม อรูปพรหมทั้งหลาย ก็คงโคจรกันมามากมาย คงพบกับสมบัติด้วยความยากจนยากไร้ ความทุกข์โศกสาหัส หรือความเกื้อกูลในความมั่งมีเชิงสามิสสุข ความสุขทางวัตถุทั้งหลาย สิ่งนี้คงมีกันมามากมาย

แม้ปัจจุบันก็เช่นเดียวกัน คิดว่าครอบครัวของเกศนีก็คงมีความพร้อมที่จะให้ความสุขแบบแอบอิงวัตถุทั้งหลายที่เรียก สามิสสุข แต่สุขที่อิงวัตถุทั้งหลายทั้งปวงนั้น มันชั่วขณะที่เรามีความต้องการด้วย ต้องการสิ่งนี้ สิ่งเกิดขึ้นก็มีความชอบใจถูกใจ ค่าความชอบใจถูกใจเป็นเรื่องของความสุข นำมาสู่ความยินดีและความสุข แต่เป็นสุขที่เกิดจากความปรุงแต่ง เกิดจากวัตถุ เกิดจากอิงอำนาจของอามิสภายนอก เรียกว่า สามิสสุข สุขนี้อิงอามิสทั้งหลาย ชั่วขณะหนึ่งประสงค์ที่จิตมีความอยากหรือต้องการประสงค์อย่างนั้นอย่างนี้ มันถูกใจของชิ้นเดียวกัน อย่าว่าแต่ว่าเราไม่มีของเลย ให้เรามีความพร้อม มีสิ่งของ มีสิ่งเหล่านั้นถูกต้องทั้งหมดที่ให้ความสุขเราได้วันนี้ ของสิ่งนี้ที่มีคุณ พอวันพรุ่งนี้อาจจะไม่มีคุณก็ได้ วันพรุ่งนี้สิ่งเหล่านี้อาจไม่ได้ทำให้เราถูกใจก็ได้ ทั้งที่เมื่อวานเราถูกใจ หรือเราคบกับใครสักคนหนึ่ง วันนี้เราถูกใจ ชอบใจ รักกันยินดีกัน พอพรุ่งนี้เงื่อนไขเปลี่ยนไป มีอะไรเปลี่ยนแปลงไปมากมาย คนเดียวกัน สิ่งเดียวกันนั้นที่เราชอบใจ ถูกใจ ให้ความสุข กลับให้โทษทุกข์ภัยก็ได้

อ่านต่อฉบับวันจันทร์