ศรัทธาประชาชนคือ"เกราะสุดท้าย" ตำรวจต้องยืนบนอุดมคติ

ข้อเสนอจากประชาชน: เส้นทางที่พาตำรวจกลับสู่ศรัทธา

ในยุคที่อิทธิพลทุนเทากัดกร่อนความเชื่อมั่นของสังคมต่อองค์กรรัฐ เสียงสะท้อนจากประชาชนชี้ตรงไปยังสถาบันตำรวจ—องค์กรที่ควรเป็นกำแพงหน้าในการปกป้องสังคม แต่กลับกลายเป็นผู้ถูกตั้งคำถามหนักที่สุดเรื่องความโปร่งใสและความเกี่ยวพันกับอาชญากรรมเชิงโครงสร้าง

แนวทางที่ประชาชนเสนออาจไม่ใช่สูตรสำเร็จ แต่เป็นเข็มทิศพื้นฐานที่ “ตำรวจไทยเคยมีและควรกลับไปยึดถือ” นั่นคือ อุดมคติตำรวจ 9 ข้อ และ คำปฏิญาณตน 6 ข้อ ซึ่งถูกวางรากฐานไว้ตั้งแต่ปี 2499 โดยสมเด็จพระสังฆราช จวน อุฏฐายีมหาเถร

แต่ละข้อไม่ใช่เพียงถ้อยคำเชิงศีลธรรม หากเป็น “กรอบการปฏิบัติงาน” ที่สามารถสร้างระเบียบ คุณธรรม และความไว้วางใจให้สถาบันตำรวจได้อย่างยั่งยืน หากนำมาปฏิบัติจริงจัง สะท้อนภาพที่สังคมอยากเห็นจากตำรวจมากกว่ายุทธวิธีหรืออาวุธใดๆ

อุดมคติตำรวจ 9 ประการ — เสาหลักที่กำหนดความเป็น “ผู้พิทักษ์"

อุดมคติตำรวจที่นิพนธ์ไว้ตั้งแต่ปี 2499 มิใช่เพียงถ้อยคำเชิงกวี หากเป็น “รหัสคุณธรรม” ที่กำหนดตัวตนของตำรวจไทยว่าใครควรยืนอยู่ตรงไหน และเพื่อใคร โดยแก่นหลักของทั้ง 9 ข้อ มุ่งวางรากฐานของความเป็นตำรวจที่สังคมคาดหวังสูงสุด คือซื่อสัตย์ เที่ยงธรรม และอุทิศตน

1) เคารพเอื้อเฟื้อต่อหน้าที่

หน้าที่ตำรวจไม่ใช่งานบริการธรรมดา แต่เป็นพันธกิจที่มีผลต่อความปลอดภัยของสังคม การ “เคารพหน้าที่” คือการเห็นความสำคัญในทุกภารกิจ ไม่เลือกทำ–ไม่ละทิ้ง และมีเมตตาต่อภาระที่รับผิดชอบ

2) กรุณาปรานีต่อประชาชน

หน้าที่ตำรวจคือปกป้องผู้ที่อ่อนแอกว่า ไม่ใช่ใช้อำนาจเหนือประชาชน ความกรุณาคือการตัดสินใจที่ตั้งอยู่บนความเข้าใจมนุษย์ ไม่มองประชาชนเป็นคู่กรณี แต่เป็น “ผู้ถูกพิทักษ์”

3) อดทนต่อความเจ็บใจ

ตำรวจกระทบอารมณ์ง่าย—ด่าทอ ตำหนิ หรือแม้แต่การยั่วยุ การ “อดทนต่อความเจ็บใจ” คือวุฒิภาวะที่ทำให้ตำรวจเหนือกว่าอารมณ์และไม่ใช้อำนาจตอบโต้

4) ไม่หวั่นไหวต่อความยากลำบาก

อาชีพที่ต้องลุยทั้งกลางวันกลางคืน การคงมาตรฐานการทำงานแม้ในสภาวะยากลำบากคือเครื่องพิสูจน์ความเป็นมืออาชีพอย่างแท้จริง

5) ไม่มักมากในลาภผล

หัวใจสำคัญที่สังคมเฝ้ามอง “ตำรวจไม่ควรแสวงหาผลประโยชน์จากอำนาจรัฐ” การไม่มักมาก คือการทำงานโดยไม่ยอมให้ผลประโยชน์ส่วนตัวบดบังความยุติธรรม

6) มุ่งบำเพ็ญตนให้เป็นประโยชน์แก่ประชาชน*

ทุกภารกิจต้องตอบคำถามเดียว—ประชาชนได้ประโยชน์อะไร การบำเพ็ญตนคือการยึดประชาชนเป็นศูนย์กลาง ไม่ใช่ระบบ ไม่ใช่ผู้บังคับบัญชา แต่เป็น “คนธรรมดาที่หวังพึ่งตำรวจ”

7) ดำรงตนในยุติธรรม

ไม่เลือกปฏิบัติ ไม่ละเมิดสิทธิ ไม่ใช้กฎหมายเป็นเครื่องมือให้ใคร ยุติธรรมคือเส้นแบ่งบาง ๆ ระหว่าง “ตำรวจที่ประชาชนเคารพ” กับ “ตำรวจที่ประชาชนกลัว”

8) กระทำการด้วยปัญญา

ใช้ข้อมูล สติ และหลักกฎหมายก่อนใช้อาวุธ ความรอบคอบคือสิ่งที่ทำให้ตำรวจแก้ปัญหาได้โดยไม่ทำร้ายใครเกินจำเป็น

9) รักษาความไม่ประมาทเสมอชีวิต

งานตำรวจคือความเสี่ยง ความประมาทเพียงเสี้ยววินาทีอาจหมายถึงชีวิต ทั้งของตำรวจเองและประชาชน ดังนั้น “ไม่ประมาท” คือคำเตือนที่ต้องอยู่ในใจทุกลมหายใจของผู้ปฏิบัติหน้าที่

คำปฏิญาณตนของตำรวจ 6 ข้อ — สัญญาที่ให้ต่อประชาชนและหลักแผ่นดิน

คำปฏิญาณตนมิใช่พิธีกรรมในวันรับเครื่องแบบเท่านั้น แต่เป็นคำสัญญาที่ตำรวจทุกคน “ให้ไว้ต่อสาธารณะ” และควรยึดถือไปตลอดทั้งชีวิตราชการ เป็นหลักการกำกับพฤติกรรมที่หากทำได้ครบ ความไว้วางใจของประชาชนย่อมกลับคืน

1) จงรักภักดีต่อชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ และรัฐธรรมนูญ

คำสาบานนี้คือรากฐานที่ผูกตำรวจไว้กับเสาหลักของประเทศ ไม่ให้ใคร—แม้แต่ผู้มีอิทธิพล การเมือง หรือทุนสีเทา—มากำหนดความซื่อสัตย์ของตำรวจได้

2) ยอมเสียสละทุกอย่างเพื่อระงับทุกข์และบำรุงสุขประชาชน

ความเสียสละคือจิตวิญญาณของผู้พิทักษ์สันติราษฎร์ ความปลอดภัยของประชาชนต้องมาก่อนความสะดวกของตนเองเสมอ

3) ปฏิบัติหน้าที่ด้วยความซื่อสัตย์สุจริตและยึดศีลธรรมเป็นหลักใจ

ไม่โกง ไม่รับส่วย ไม่เล่นพรรคเล่นพวก และกล้าปฏิเสธคำสั่งที่ผิดกฎหมาย นี่คือหัวใจที่สังคมต้องการเห็นมากที่สุด

4) ยึดมั่นในวินัยและรักษาระเบียบแบบแผนของสำนักงานตำรวจแห่งชาติ

วินัยสร้างมาตรฐานและลดความเสี่ยงของการใช้อำนาจโดยพลการ หากวินัยอ่อนแอ องค์กรทั้งหมดก็อ่อนแอตาม

5) เชื่อฟังผู้บังคับบัญชา และปกครองผู้ใต้บังคับบัญชาด้วยความเที่ยงธรรม

โครงสร้างอำนาจในองค์กรตำรวจเข้มแข็งมาก แต่ “การใช้อำนาจอย่างเที่ยงธรรม” คือเกราะที่ป้องกันไม่ให้ระบบนี้กลายเป็นเครื่องมือของผู้มีอิทธิพล

6) ทำหน้าที่อย่างกล้าหาญ ไม่หวาดหวั่นต่ออันตราย

ตำรวจต้องพร้อมปกป้องผู้อื่นแม้ในสถานการณ์เสี่ยง การกล้าหาญไม่ใช่ความบ้าบิ่น แต่คือการยืนหยัดเพื่อสิ่งที่ถูกต้อง

เมื่ออุดมคติ9 ข้อทำหน้าที่เป็น “จิตวิญญาณ” และคำปฏิญาณ 6 ข้อทำหน้าที่เป็น “กฎศีลธรรม” ทั้งสองอย่างรวมกันคือรากฐานที่จะทำให้ตำรวจรอดพ้นจากภาพจำว่าเป็นองค์กรที่ถูกทุนเทาแทรกซึม และกลับมาเป็น “ผู้พิทักษ์ประชาชน” ตามความหมายแท้จริง