ทำไมคนให้กู้สองฝั่งมองโอกาสและอุปสรรคต่างกันในตลาดสินเชื่อ

คอลัมน์ เศรษฐกิจคิดง่ายๆ ตอนที่ 33/2562: โดย...สุรพล โอภาสเสถียร ผู้จัดการ เครดิตบูโร

บทความผมวันนี้มาจากการอ่านข่าวสารที่ออกมาของผู้บริหารสถาบันการเงินแบบดั้งเดิมคือธนาคารพาณิชย์กับมุมมองของผู้บริหารกิจการร่วมทุนลูกผสมระหว่าง Technology company หรือ Tech Fin ที่ก้าวเข้ามาร่วมทุนกับสถาบันการเงินแบบดั้งเดิมเพื่อสร้างรูปแบบการดำเนินธุรกิจแบบใหม่

มันเป็นจริงเสมอเมื่อเราอยู่ในภาวะที่ไม่แน่นอน เศรษฐกิจโตชะลอตัวลง สงครามการค้าไม่จบ เทคโนโลยีดีขึ้นแต่ราคาถูกลง ผู้คนต่างวัยต่างความคิด ขัดแย้งกันแทบทุกเรื่อง ตั้งแต่การใช้ชีวิต รูปแบบการทำงาน เราจึงพบคนสองแบบเสมอในการประชุม

คนที่หนึ่ง เห็นปัญหาในทุกทางออก

คนที่สอง เห็นทางออกในทุกปัญหา

คนที่สาม คือคนที่บอกว่าเกิดอะไรในระบบเศรษฐกิจ อธิบายอดีตเก่งแต่ไม่บอกอนาคตว่าน่าจะไปยังไงต่อ

คนที่สี่ คือคนที่ต้องมาตัดสินใจว่าจะเอาอย่างไร จะเดินกันอย่างไร

เมื่อธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.) รายงานผลการดำเนินงานธนาคารพาณิชย์ ไตรมาส 3 ปี 2562 พบว่าเศรษฐกิจที่ชะลอตัวอย่างต่อเนื่องได้ส่งผลกระทบต่อการขยายตัวของสินเชื่อและคุณภาพสินเชื่อ โดยเฉพาะลูกหนี้ SME ส่งผลให้สินเชื่อระบบธนาคารพาณิชย์เติบโตลดลงต่อเนื่องจาก 4.2% ในไตรมาสก่อน มาอยู่ที่ระดับ 3.8% ในเวลาเดียวกันคุณภาพสินเชื่อของระบบพาณิชย์ในภาพรวม ยังมีสัดส่วนหนี้เสียหรือ NPL ต่อสินเชื่อรวมเพิ่มขึ้นจาก 2.95% เป็น 3.01% โดยมียอดคงค้าง NPL ที่ 4.7 แสนล้านบาท เพิ่มขึ้น 1.9 หมื่นล้านบาท จากไตรมาสก่อน สาเหตุมาจากลูกหนี้รายใหญ่ในภาคอสังหาริมทรัพย์ และสินเชื่อ SME

ฝั่งผู้บริหารสถาบันการเงินแบบดั้งเดิมที่ทำธุรกิจปล่อยกู้รายย่อย SME ต่างก็กังวลว่าปีหน้า กู้ซื้อบ้านจะผ่านอนุมัติยาก เหตุเศรษฐกิจชะลอ ถูกหั่น ค่าล่วงเวลา (OT) กระทบรายได้ของผู้ยื่นขอกู้ หลังเห็นสัญญาณรายรับของแรงงานไม่ต่อเนื่อง ขณะเดียวกันในไตรมาส 4 ปีนี้ตลาดสินเชื่อเพื่อซื้อที่อยู่อาศัยก็ยังไม่ฟื้น เหตุเร่งโอนก่อนมีมาตรการ LTV และพบว่ายอดปฏิเสธการให้สินเชื่อพุ่ง 40% บางท่านให้ข้อมูลว่า ภาพรวมสินเชื่อเพื่อซื้อที่อยู่อาศัยสิ้นปี 2562 มีแนวโน้มเติบโตในอัตราติดลบ 10-15% สาเหตุหลักๆ มาจากภาวะเศรษฐกิจที่ชะลอตัวบวกกับมาตรการ LTV และยังเห็นสัญญาณกลุ่มมนุษย์เงินเดือนที่เคยได้รับค่าล่วงเวลา (OT) เริ่มไม่ต่อเนื่อง ทำให้ความสามารถในการผ่อนชำระหนี้ของกลุ่มนี้ลดลง ขณะเดียวกันคาดว่า ในปีหน้าหลายธนาคารจะไม่นำรายได้จาก OT มาคิดรวมเป็นรายได้ของผู้กู้

ดังนั้นจะทำให้ผู้ยื่นขอสินเชื่อมีโอกาสได้รับอนุมัติสินเชื่อยากขึ้น ธนาคารจะเข้มงวดในการอนุมัติสินเชื่อเพราะเมื่อเศรษฐกิจชะลอและเห็นสัญญาณความสามารถในการผ่อนชำระต่ำ เพราะรายได้คนกู้น้อยลง ก็ต้องมองบนความเป็นจริงหากฝืนไปก็เจ็บตัว ส่วนหนี้เสีย NPL เห็นสัญญาณจากทุกอุตสาหกรรม ซึ่งเป็นประเด็นของทุกธนาคารต้องระมัดระวังเมื่อเศรษฐกิจชะลอตัว

หันกลับมาในมุมของผู้บริหารกิจการร่วมทุนระหว่าง Tech Fin กับแบงก์พบว่าเขามีความมุ่งมั่นจะเอาบริการที่คิดค้นมาเป็นส่วนหนึ่งของชีวิตลูกค้า ต่อยอดจากกลุ่มเป้าหมายที่เป็นลูกค้าผู้ใช้บริการสื่อสารบน App อยู่แล้วกว่า 44 ล้านคน บวกกับฐานลูกค้าของธนาคารอีกเกือบ 17 ล้านคนแล้ว เขามองเห็นโอกาสในกลุ่มคนที่ยังเข้าไม่ถึงบริการทางการเงิน (Underbanked) อีกประมาณ 45% ซึ่งเป็นคนที่มีบัญชีกับสถาบันการเงิน แต่ไม่เคยมีเงินออมระยะยาวหรือผลิตภัณฑ์ประกันการลงทุนและแหล่งเงินสินเชื่อ

(มันมีคำถามตลอดว่าระบบดั้งเดิมทำไมมองไม่เห็น มันเป็นเพราะอะไร)

จะมีการสร้างการให้บริการทั้งด้านสุขภาพทางการเงินหรือตอบสนองผู้ใช้ App ให้มีวงเงินสินเชื่อส่วนบุคคล การประกันภัยและการลงทุน ซึ่งเป็นโจทย์ในระยะยาว โดยนำเอาฐานข้อมูล (Data) ที่มีอยู่แล้วเริ่มจากการประเมินพฤติกรรมลูกค้าบุคคล พฤติกรรมลูกค้าผู้ประกอบการที่ทำธุรกิจส่วนตัวแล้วนำข้อมูลมาพัฒนาบริการที่ง่ายให้เข้าถึงลูกค้าด้วยความศรัทธาและปลอดภัย ซึ่งปัจจุบันอยู่ระหว่างเตรียมการในขั้นตอนประเมินความเสี่ยงและประเมินรายได้ของกลุ่มลูกค้าเป้าหมาย (ซึ่งมันก็รวมถึงกลุ่มที่สถาบันการเงินรูปแบบเก่ามองว่าอาจจะเสี่ยงในปีหน้า) โดยวงเงินกู้และดอกเบี้ยจะเป็นไปตามความเสี่ยงของตัวลูกค้าที่สะท้อนในข้อมูลนั่นเองแต่ก็คิดได้ไม่เกิน 28% ต่อปี

"เรากำลังเตรียมสร้างทีมงานและพัฒนาความเป็นไปได้ของผลิตภัณฑ์บริการ ซึ่งเวลานี้อาศัยทีมงานจากเครือข่ายที่มาช่วย จากนั้นกลางปี 2563 จะเริ่มให้บริการสินเชื่อส่วนบุคคลผ่านช่องทางดิจิทัล (Digital Lending) ซึ่งช่วงปีแรกหวังว่าจะมีลูกค้าให้ความสนใจเป็นหลักล้าน (ย้ำอีกทีว่าหลักล้านคน)"

ท่านผู้อ่านลองคิดตามนะครับ ว่าใครจะอยู่ ใครจะรอด ในปีหน้าอันไม่ไกลนี้