ฝุ่น-เงาแห่งความล้าหลัง

เรื่อง ณ กาฬ เลาหะวิไลย

ฝุ่น กลายเป็นประเด็นที่สังคมให้ความสนใจอย่างมาก สาเหตุจากการที่เป็นเรื่องใกล้ตัว ทุกคนได้รับผลกระทบ และจะส่งผลอีกนาน

ในอีกด้านปัญหาฝุ่น ปัญหามลพิษ สะท้อนให้เห็นถึงการพัฒนาที่มีปัญหา ไม่สมดุล หรืออาจพูดได้ว่าแสดงถึงการพัฒนาที่ล้าหลัง

หลากหลายประเทศต่างเจอปัญหาลักษณะเดียวกัน ตัวอย่างที่ใกล้สุดคือจีน

ช่วง 4 ทศวรรษ หรือ 40 ปีที่ผ่านมา จีนพัฒนาเศรษฐกิจอย่างรวดเร็ว กลายเป็นปรากฏการณ์ที่ไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อน

จากประเทศที่แทบไม่มีกิน กลับกลายเป็นประเทศที่มีขนาดเศรษฐกิจใหญ่เป็นอันดับ 2 ของโลก และกำลังไล่กวดประเทศอันดับ 1 อย่างสหรัฐอเมริกา

ขนาดที่ว่ามีการประเมินอีกไม่เกิน 10 ปี เศรษฐกิจจีนจะแซงหน้าสหรัฐ

แต่สิ่งที่มากับการเติบโตทางเศรษฐกิจของจีนคือปัญหามลภาวะ

เพราะการพัฒนาเศรษฐกิจของจีนในอดีตอาศัยค่าแรงงานต่ำ อาศัยทรัพยากรธรรมชาติ และอาศัยการเดินหน้าทางเศรษฐกิจโดยไม่คำนึงถึงสภาพแวดล้อม

จึนเป็นประเทศที่มีปัญหามลภาวะเป็นพิษสูงติดอันดับโลกโดยเฉพาะมหานครปักกิ่ง

ฝุ่น ควัน ทั้งจากทะเลทราย ทั้งจากโรงงานอุตสาหกรรมที่ใช้พลังงานถ่านหินเป็นหลัก ทั้งจากรถยนต์ บ้านเรือน ฯลฯ ต่างสะสมในอากาศ

แต่ละปีจะมีประชากรชาวจีน เสียชีวิตนับล้านคนจากปัญหามลภาวะเป็นพิษที่เกิดขึ้น

แนวทางการพัฒนาของจีน จึงต้องเดินหน้าโดยอาศัยอุตสาหกรรมใหม่ ที่ไม่ก่อให้เกิดมลภาวะเป็นพิษ ควบคู่กับการยกระดับเศรษฐกิจ

นโยบายเศรษฐกิจของจีนก็คือต้องการก้าวข้ามการเป็นประเทศที่มีรายได้ปานกลาง ขึ้นไปสู่ประเทศที่มีรายได้ระดับสูง เป็นประเทศอุตสาหกรรมในปี 2020

ไม่ใช่เรื่องแปลกที่จีนจะประกาศการปรับโครงสร้างประเทศครั้งใหญ่ ทั้งโครงสร้างภายในและภายนอก เพื่อให้พ้นกับดักประเทศที่มีรายได้ปานกลาง ไปสู่จีนยุคใหม่

ย้อนกลับมาดูบ้านเรา ก็เจอปัญหาคล้ายๆ กันในแง่โครงสร้างเศรษฐกิจ นั่นคือยังคงอยู่ในกับดักประเทศรายได้ปานกลาง

ขณะเดียวกัน สิ่งที่เกิดขึ้นให้เห็นก็คือปัญหามลพิษที่เกิดจากการพัฒนาไม่สมดุล

เป็นการใช้ทรัพยากรเพื่อเป้าหมายทางเศรษฐกิจ ให้ตัวเลขทางเศรษฐกิจนำหน้าคุณภาพชีวิต สิ่งแวดล้อม

การยกระดับประเทศให้ก้าวไปข้างหน้า จึงไม่ใช่มุ่งเน้นเฉพาะการเติบโตทางเศรษฐกิจ แต่ต้องมีมิติทางด้านสิ่งแวดล้อมควบคู่กันไปด้วย

ตราบใดที่ยังมีปัญหาสิ่งแวดล้อม ตราบนั้นก็ยากจะพ้นกับดักรายได้ปานกลาง โดยปัญหาสิ่งแวดล้อมคือเงาสะท้อนของโครงสร้างเศรษฐกิจ โครงสร้างอุตสาหกรรมยังคงเป็นแบบเดิม

ปัญหามลพิษ ฝุ่น ควัน ฯลฯ กับปัญหาเศรษฐกิจ เป็นเรื่องที่ผูกพันกัน ส่งผลซึ่งกันและกันอย่างชัดเจน

และแสดงให้เห็นอีกว่า บ้านเรายังต้องอาศัยเวลาอีกนาน