ชีวิตหนี้

เรื่อง...กัปตัน ป. 

จ.ปราจีนบุรี เป็นจังหวัดที่ขับเคลื่อนเศรษฐกิจด้วยภาคอุตสาหกรรม เนื่องจากมีสัดส่วนเศรษฐกิจนอกภาคเกษตรสูงกว่าร้อยละ 60 มูลค่าทางเศรษฐกิจปีละหลายหมื่นล้านบาท มีประชากรผู้ใช้แรงงานทั้งหญิงหรือชายและครอบครัวที่เป็นเด็กและผู้สูงอายุนับล้านคน กระจายตัวอยู่ในนิคมอุตสาหกรรม 5 แห่งใหญ่ อาทิ สวนอุตสาหกรรมเครือสหพัฒน์นิคมอุตสาหกรรมกบินทร์บุรี นิคมอุตสาหกรรม 304 นิคมอุตสาหกรรมไฮเทค และนิคมอุตสาหกรรมโรจนะ ฯลฯ

สภาพการดำรงชีวิตของครอบครัวผู้ใช้แรงงาน เด็กเยาวชนและผู้สูงอายุในนิคมอุตสาหกรรมจังหวัดปราจีนบุรี ล้วนเป็นผู้ใช้แรงงานที่มาจากภาคชนบทเป็นส่วนใหญ่ที่อพยพย้ายถิ่นฐานจากภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ส่วนใหญ่เข้าสู่ภาวะจ้างงานในระดับการศึกษาค่อนข้างต่ำตั้งแต่ระดับประถมศึกษาถึงมัธยมศึกษา และส่วนใหญ่เข้าสู่สถานะการเป็นลูกจ้างหรือผู้ใช้แรงงานในช่วงอายุยังน้อย จึงทำให้ผู้ใช้แรงงานทั้งหญิงหรือชายเข้าสู่สภาวะมีบุตรเร็วและจำนวนหลายคน เพราะเข้าสู่วัยเจริญพันธุ์เร็วตั้งแต่ยังอายุน้อยในขณะที่ไม่พร้อมด้านวุฒิภาวะ จึงเป็นต้นเหตุเกิดปัญหาหย่าร้างสูงในกลุ่มผู้ใช้แรงงาน ดังนั้นเมื่อขาดโอกาสในการเข้าถึงระดับการศึกษาที่สูงย่อมส่งผลให้การเลือกการประกอบอาชีพที่มีรายได้สูงจึงมีข้อจำกัด

ขณะเดียวกัน ผู้ใช้แรงงานทั้งหญิงหรือชายต้องแบกภาระค่าใช้จ่ายในการเลี้ยงดูพ่อแม่ที่อยู่ในต่างจังหวัดที่ผู้ใช้แรงงานอพยพย้ายถิ่นฐานมา ส่วนใหญ่ประสบปัญหาคล้ายๆ กัน คือ ปัญหาการศึกษาค่อนข้างต่ำ และประสบปัญหาความยากจนไร้ที่ดินทำกิน จึงเข้ามาทำงานในนิคมอุตสาหกรรมจังหวัดปราจีนบุรี เป็นเหตุให้ผู้ใช้แรงานส่วนใหญ่ประสบปัญหาทางเศรษฐกิจ

อย่างไรก็ตาม สาเหตุของปัญหาเศรษฐกิจของภาคแรงงานมีสาเหตุอื่นด้วย อาทิ ภาระหนี้สินที่มีอยู่เดิมของพ่อแม่ที่อยู่ในต่างจังหวัด ภาระหนี้สินที่ตัวเองก่อขึ้นจากความฟุ่มเฟือย อาทิ ดื่มสุรา เล่นการพนัน หรือสินเชื่อรถยนต์ เป็นต้น ขณะที่สภาพที่อยู่อาศัยของผู้ใช้แรงงาน ส่วนใหญ่ไม่มีบ้านเป็นของตัวเองจะต้องเช่าห้องพัก หรือหอพักโรงงานซึ่งมีขนาดเล็ก คับแคบ และราคาถูกปราศจากสถานที่จัดกิจกรรมที่เป็นประโยชน์ต่อเด็กเยาวชน สตรี และผู้สูงอายุ อาทิ สนามเด็กเล่น ศูนย์รับเลี้ยงเด็ก ห้องสมุด การจัดกิจกรรมเสริมอาชีพ ฯลฯ ยิ่งผู้ใช้แรงงานอาศัยอยู่รวมกันในย่านเดียวกันจำนวนมากๆ จึงเกิดปัญหาสังคมอื่นตามมา อาทิ ปัญหายาเสพติด ปัญหาทะเลาะวิวาท ปัญหาละเมิดสิทธิเด็กและสตรี ปรากฏผ่านสื่อมวลชนอยู่เสมอโดยเฉพาะประเด็นการละเมิดสิทธิเด็กและสตรี เช่น พ่อเลี้ยงข่มขืนลูกเลี้ยง หรือสามีทำร้ายร่างกายภรรยาตัวเองและลูก

ตัวอย่างชีวิตผู้ใช้แรงงานหญิงคนหนึ่ง อายุ 34 ปี ทำงานอยู่ในโรงงานตั้งแต่อายุ 18 ปี อายุงานในโรงงาน 19 ปี แต่เงินเดือนเฉลี่ยเดือนละ 1.6 หมื่นบาท มีลูก 2 คน กับสามีปัจจุบัน และมีลูกอีก 1 คนกับสามีเก่า ในทุกๆ วันต้องตื่นตั้งแต่ตี 4 เพื่อไปขึ้นรถโดยสารของโรงงาน ทำงานวันละ 10-12 ชั่วโมง รวมโอที กว่าจะกลับถึงบ้านมาหาครอบครัว ประมาณ 3-4 ทุ่ม มีวันหยุดเพียง 1 วัน/สัปดาห์ สภาพชีวิตของผู้ใช้แรงงานส่วนใหญ่คล้ายกัน คือ “รายได้” จากการทำงานหมดไปกับภาระหนี้สิน และ “เวลา” หมดไปกับการทำงานในโรงงาน จากสภาพปัญหาดังกล่าวจึงเป็นที่มาของปัญหา 3 ด้าน คือ ปัญหาเศรษฐกิจของผู้ใช้แรงงาน ปัญหาสังคม และ ปัญหาครอบครัวเด็กสตรีและผู้สูงอายุ

นี่แหละที่เขาเรียกว่าชีวิตหนี้