ประโยชน์ร่วมกัน

โดย...แสงตะเกียง

หากย้อนกลับไปเมื่อครั้งอดีต “คลองโอ่งอ่าง” หรือที่รู้จักกันในชื่อ “สะพานเหล็ก” แหล่งค้าขายของเล่นและสะสม มายาวนานหลายสิบปี เคยเป็นส่วนหนึ่งของคลองรอบกรุงซึ่งขุดขึ้นสมัยรัชกาลที่ 1 มีความกว้างประมาณ 20 เมตร ยาวประมาณ 2 กิโลเมตร เชื่อมต่อจากคลองบางลำพู บริเวณสะพานผ่านฟ้าลีลาศสิ้นสุดที่บริเวณเชิงสะพานพระปกเกล้าระบายน้ำลงสู่แม่น้ำเจ้าพระยา

โดยเมื่อวันที่ 29 เม.ย. 2519 กรมศิลปากรได้ขึ้นทะเบียนคลองโอ่งอ่างให้เป็นโบราณสถาน ต่อมาวันที่ 21 พ.ค. 2540 คณะรัฐมนตรีเห็นชอบกำหนดแนวคิดการอนุรักษ์และพัฒนาคลองโอ่งอ่าง ด้วยการจัดระเบียบบริเวณปากคลองโอ่งอ่าง ปรับปรุงสะพานหันที่มีรูปลักษณ์เป็นสะพานสมัยรัชกาลที่ 5 ส่งเสริมให้เป็นสถานที่พักผ่อนหย่อนใจของชุมชน

จากนั้นในวันที่ 28 ก.ค. 2543 คณะกรรมการอนุรักษ์และพัฒนากรุงรัตนโกสินทร์และเมืองเก่า มีมติให้กรุงเทพมหานคร (กทม.) รื้อถอนอาคาร และแผงค้าที่รุกล้ำบริเวณคลองโอ่งอ่าง ซึ่งมีจำนวนประมาณ 500 แผง ตั้งอยู่ในพื้นที่เขตพระนคร 375 แผง และเขตสัมพันธวงศ์ 125 แผง เนื่องจากก่อให้เกิดความสกปรกและเป็นแหล่งสะสมของเชื้อโรค กีดขวางการสัญจรทางน้ำและเป็นอุปสรรคต่อการระบายน้ำ ยิ่งไปกว่านั้นยังมีกลุ่มอิทธิพล มาเฟีย หรือผู้มีผลประโยชน์หนุนหลังผู้ค้า รวมถึงปัญหาการจ้างแรงงานต่างด้าวผิดกฎหมายอีกด้วย จำเป็นต้องดำเนินการจัดระเบียบพื้นที่ดังกล่าว

ทว่า ระยะเวลาผ่านไปหลายปีไม่อาจจัดระเบียบบริเวณนี้ได้สำเร็จ จนกระทั่งรัฐบาลและ กทม.มีนโยบายเดินหน้ารื้อถอนสิ่งปลูกสร้างรุกล้ำคลองโบราณแห่งนี้ออกจากพื้นที่เมื่อปลายปี 2558 ทำให้สามารถมองเห็นคลอง ซึ่งถูกบดบังด้วยโครงสร้างเหล็กที่ได้ทำลายพื้นที่สาธารณะให้เสื่อมโทรมลง

ปิดฉากผู้ค้าย่านสะพานเหล็ก คืนพื้นที่สาธารณะพร้อมทั้งปรับปรุงภูมิทัศน์และพัฒนาสภาพแวดล้อมรอบเกาะรัตนโกสินทร์ ริมคลองโอ่งอ่างให้สวยงาม ซึ่งคลองโอ่งอ่างเป็นโบราณสถานระดับชาติ อยู่ในความรับผิดชอบของกรมศิลปากร จึงพัฒนาให้เป็นเส้นทางท่องเที่ยวสอดคล้องกับแผนอนุรักษ์คลอง

ภาพที่ปรากฏในปัจจุบัน คือ สถานที่สาธารณะเหมาะสำหรับให้คนเมืองได้เดินทางเข้ามาพักผ่อนหย่อนใจ หรือร่วมกิจกรรม ซึ่ง กทม.เตรียมใช้โอกาสเทศกาลวันลอยกระทงปี 2561 ประชาสัมพันธ์คลองโอ่งอ่างให้เป็นที่รู้จักของประชาชนมากขึ้น

ทั้งนี้ กทม.เตรียมจัดงานวันลอยกระทง ภายใต้แนวคิด “ประดิษฐ์กระทง นุ่งไทย ไหว้พระแม่คงคา” เชิญชวนประชาชนแต่งกายแบบไทยหรือไทยย้อนยุคร่วมงาน ภายในงานมีกิจกรรมการแสดงตลอด 4 วัน แบ่งเป็นหนังกลางแปลงฉายทั้ง 3 คืน คืนละ 3 เรื่อง มีทั้งหนังย้อนยุคและหนังสมัยใหม่ ประดับตกแต่งเรือไฟ 4 ลำ และในวันที่ 22 พ.ย.จะเริ่มกิจกรรมลอยกระทงตั้งแต่เวลา 16.00-24.00 น.

นอกจากนี้ ยังมีการออกบูธจำหน่ายสินค้า อาหาร เป็นลักษณะซุ้มรูปแบบโบราณย้อนยุค จำนวนกว่า 30 ซุ้ม โดยพื้นที่จัดงานเริ่มตั้งแต่สะพานดำรงสถิต-สะพานภาณุพันธ์ งานนี้แว่วมาว่า พล.ต.อ.อัศวิน ขวัญเมือง ผู้ว่าฯ กทม. มีแนวคิดจัดทำถนนคนเดินริมคลองโอ่งให้สามารถเชื่อมโยงกับสตรีทฟู้ดและแหล่งท่องเที่ยวย่านเยาวราช

ดังนั้น จะเห็นได้ว่าหากพื้นที่สาธารณะถูกรุกล้ำ กีดขวาง ย่อมส่งผลกระทบมากมาย แต่ถ้าทุกฝ่ายร่วมกันยึดมั่นสิทธิประโยชน์ของสังคมส่วนรวมเป็นสำคัญ บ้านเมืองจะเกิดความสะอาด เป็นระเบียบเรียบร้อย และใช้ประโยชน์จากพื้นที่สาธารณะได้อย่างมีประสิทธิภาพสูงสุด เป็นทั้งแหล่งท่องเที่ยว สถานที่พักผ่อนของคนกรุง และเป็นหน้าตาของประเทศอีกด้วย