สัตว์สงวนไม่ได้สงวน

โดย...สลาตัน

ย้อนไปวันที่ 21 มิ.ย. 2559 ที่ประชุมคณะรัฐมนตรีมีมติอนุมัติหลักการร่างพระราชกฤษฎีกา กำหนดให้สัตว์ป่าบางชนิดเป็นสัตว์ป่าสงวน ตามที่กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม (ทส.) เสนอให้เพิ่ม ปลาฉลามวาฬ วาฬบรูด้า วาฬโอมูระ และเต่ามะเฟือง เป็นสัตว์สงวนชนิดใหม่ เนื่องจากสัตว์ทะเลทั้ง 4 ชนิด เป็นสัตว์หายากและมีสถานภาพใกล้สูญพันธุ์อย่างยิ่ง

หลายฝ่ายมีความเห็นตรงกันว่าสัตว์เหล่านี้มีบทบาทและความสำคัญต่อระบบนิเวศทางทะเล เพราะอยู่ด้านบนของห่วงโซ่อาหาร ช่วยรักษาความสมดุลและเป็นตัวชี้วัดความสมบูรณ์ของระบบนิเวศ เพียงแต่ยังไม่ได้รับการคุ้มครองตามกฎหมาย

ในฐานะที่ประเทศไทยได้เข้าเป็นภาคีอนุสัญญาว่าด้วยการค้าระหว่างประเทศซึ่งชนิดพันธุ์สัตว์ป่าและพืชป่าที่ใกล้สูญพันธุ์ (CITIES) จึงมีพันธกรณีที่ต้องปฏิบัติตามอนุสัญญา ที่กำหนดให้ประเทศสมาชิกต้องมีมาตรการในการสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่าอย่างเหมาะสม

แต่วันนี้เสียงความดีอกดีใจ รอยยิ้มของนักอนุรักษ์ถูกลบเลือนไป กลายเป็นความเศร้าน่าผิดหวัง หลังทราบว่า ข้อเสนอของคณะกรรมการสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า ที่ให้ขึ้นบัญชีสัตว์ทั้ง 4 ชนิดนั้น ไม่ผ่านขั้นตอนการพิจารณาของคณะกรรมการกฤษฎีกาเนื่องจากมีข้อแย้งจากกรมประมงว่า ในกฎหมายการเป็นสัตว์ป่าสงวนนั้น ไม่มีช่องทางให้ผู้ครอบครองก่อน ประกาศแจ้งครอบครองให้ไม่มีความผิดได้ จึงถือเป็นการลิดรอนสิทธิผู้ครอบครองสัตว์ทั้ง 4 ชนิด

เมื่อลองค้นหาข้อมูลศึกษาความพิเศษของสัตว์ 4 ชนิดนี้ พบความน่าอัศจรรย์หลายอย่าง และควรค่าแก่การฟูมฟักทะนุถนอมไว้ทั้งหมด ซึ่งข้อมูลของคุณ Thanapha Chantharaphaichit ที่ให้รายละเอียดของสัตว์เหล่านี้ไว้ สรุปใจความสำคัญว่า เต่ามะเฟือง เป็นเต่าทะเลที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในโลก โตเต็มวัยยาวได้ถึง 2 เมตร เอกลักษณ์คือ กระดองมีลักษณะเหมือนผลมะเฟือง ไม่สามารถหดตัวเข้าไปในกระดองได้ และกระดองของมันไม่แข็งเหมือนเต่าชนิดอื่น แต่มีความยืดหยุ่นเหมือนยาง ปัจจุบันเต่ามะเฟืองมีจำนวนลดลงอย่างรวดเร็ว

วาฬบรูด้า ชื่อของมันถูกตั้งให้ผู้ค้นพบมันเป็นคนแรก คือโยฮัน บรูด้า ในปี ค.ศ. 1909 มันถูกจัดว่าเป็นชนิดหนึ่งของวาฬไม่มีฟันขนาดใหญ่ที่อาศัยอยู่ในเขตร้อน มักอาศัยอยู่ในทะเลที่มีอุณหภูมิสูงกว่า 16 องศาเซลเซียส เช่นในทะเลของประเทศไทย โดยในไทยพบว่ามีวาฬบรูด้าอยู่ประมาณ 20-25 ตัว โดยพบห่างจากชายฝั่ง 4-30 กิโลเมตรของทะเลอ่าวไทย ปัจจุบันพวกมันถูกคุกคามจากมนุษย์จนมีจำนวนลดลงอย่างมาก

ถัดมา วาฬโอมูระ เป็นวาฬสายพันธุ์หายากที่มีความใกล้เคียงกับวาฬบรูด้า วาฬโอมูระนั้นมีขนาดเล็กกว่า ตัวผู้ที่โตเต็มวัยยาวเพียง 10 เมตร ตัวเมียยาวเพียง 11.5 เมตร รอยจีบใต้ลำคอมีจำนวนมากกว่า คือ 80-90 รอยจีบ และมีครีบหลังที่สูงกว่าและมีความโค้งน้อยกว่าของวาฬบรูด้า

สุดท้าย ฉลามวาฬ เป็นปลาที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในโลก มันเป็นปลากระดูกอ่อนเหมือนปลาฉลามชนิดอื่น มักอาศัยในทะเลที่น้ำมีอุณหภูมิ 18-30 องศาเซลเซียส ลำตัวของมันมีมีสีเทา มีลายจุดสีขาวและสีเหลืองอ่อนตามตัว ความยาวของวัยตัวโตเต็มวัยอยู่ที่ 5.5-10 เมตร แต่อาจยาวได้ถึง 12 เมตร และอาจหนักได้ถึง 20 ตัน ถึงแบบนั้นมันก็ยังกินแพลงก์ตอนเป็นอาหารด้วยวิธีการกรองกินเช่นเดียวกับวาฬบรูด้า

นั่นเป็นความผิดหวังที่สัตว์สงวนกลับไม่ได้รับการสงวน น่าจะทบทวนใหม่อีกสักครั้ง...ยังไม่สายไปแน่นอน