“ฮุนเซน” กับ “เวียดนาม”

โดย.. มรกตวงศ์ ภูมิพลับ คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

ผลการเลือกตั้งทั่วไปครั้งล่าสุดของกัมพูชา (2018) พรรคประชาชนกัมพูชา (Cambodia’s People Party-CPP) ของสมเด็จฯ ฮุนเซนกวาดที่นั่งทั้งหมดของรัฐสภาแบบ “กินเรียบ” 125 ที่นั่ง นั่นหมายถึงไม่มีฝ่ายค้านในสภากัมพูชาเลยแม้แต่ที่นั่งเดียว ผลการเลือกตั้งครั้งนี้ ถูกนานาชาติวิจารณ์ถึงความโปร่งใส วิจารณ์การที่ศาลกัมพูชายุบพรรคฝ่ายค้านไปเมื่อปี 2017

เป็นที่แน่นอนแล้วว่าฮุนเซนกลายเป็นนายกฯ ที่ครองอำนาจนานที่สุดในโลก ตอนนี้เขามีอำนาจมาแล้ว 33 ปี จะมีอำนาจต่อไปอีก 5 ปีตามวาระ รวมเป็น 38 ปี เขาเคยให้สัมภาษณ์ว่าจะเป็นนายกฯ อีก 10 ปี ซึ่งหมายความว่าชัยชนะครั้งนี้ทำให้เขาประสบความสำเร็จแล้วครึ่งหนึ่ง

ดูตามประวัติฮุนเซนเกิดในครอบครัวเกษตรกรที่เมืองกำปงจามในปี 1952 เดิมชื่อ “ฮุนนัล” ทวดเป็นเจ้าที่ดินเชื้อสายจีนแต้จิ๋ว บิดาเข้าร่วมขบวนการต่อต้านฝรั่งเศส เมื่ออายุ 13 ปี เขาเข้าไปเรียนในกรุงพนมเปญท่ามกลางสงครามเย็นในภูมิภาคอินโดจีนและความผันผวนทางการเมืองในกัมพูชา

ปี 1970 เมื่อนายพลลอนนอลรัฐประหารเจ้าสีหนุ ฮุนนัล ตัดสินใจเข้าร่วมรบกับเขมรแดง ระหว่างนี้เขาเปลี่ยนชื่อเป็น “ฮุนเซน” เมื่อเขมรแดงยึดพนมเปญในเดือนเมษายน 1975 เกิดการสังหารหมู่ชาวกัมพูชานับล้านคนจากการใช้แรงงานหนักในชนบทเพื่อสร้างสังคมคอมมิวนิสต์ในอุดมคติ

ในปี 1977 การกวาดล้างกันเองภายในของระบอบเขมรแดงทำให้ฮุนเซนที่ขณะนั้นเป็นผู้บังคับการกองพันกับเพื่อนทหาร 4 คนหนีจาก อำเภอเมโหมต จังหวัดตโบงฆมุม ไปยัง บริเวณชายแดนกัมพูชา-เวียดนาม ณ หมู่บ้านฮวาลือ อำเภอหลกนิงห์ จังหวัดบิ่งห์เฟื้อก ขอให้เวียดนามช่วยล้มระบอบเขมรแดง

เวียดนามตัดสินใจช่วย เนื่องจากไม่พอใจระบอบเขมรแดงที่ผลักดันชาวเวียดนามออกจากประเทศ และมีการปะทะบ่อยครั้งบริเวณชายแดนโดยมีการสังหารคนเวียดนามจำนวนมาก

ฮุนเซนอาศัยอยู่ในเวียดนาม 2 ปี โดยเวียดนามอบรมการสู้รบให้ที่ตำบลลองซาว จังหวัดด่งนาย เขารับหน้าที่เป็นหัวหน้าหน่วย 125 จากนั้น ปี 1979 ทหารเวียดนามนับแสนก็บุกกัมพูชาโค่นล้มเขมรแดงตั้ง สาธารณรัฐประชาชนกัมพูชา (People’s Republic of Kampuchea) สนับสนุนแปน โซวาน (Pen Sovann)

เป็นนายกรัฐมนตรีและเฮงสัมรินให้มีอำนาจ แต่เพียงครึ่งปีก็ปลดแปน โซวาน ให้นายจันซี (Chan Sy) ดำรงตำแหน่งแทน ส่วนฮุนเซนเป็น รมว. ต่างประเทศ ก่อนที่ปี 1985 จะเป็นนายกฯ หลังจากที่เวียดนามถอนทหารออกจากกัมพูชาและองค์การสหประชาชาติเข้ามาสังเกตการณ์การเลือกตั้ง ระหว่างปี 1993-1998 เขาเป็นนายกฯ ร่วมกับเจ้านโรดม รณฤทธิ์ ก่อนจะมีอำนาจเบ็ดเสร็จหลังผ่านการช่วงชิงอำนาจหลายครั้ง

ฮุนเซนมักถูกโจมตีว่ามีเวียดนามหนุนหลัง เรื่องที่หลายคนไม่ทราบคือเขาพูดเวียดนามได้คล่อง นอกจากนี้เขาเปิดให้นักลงทุนเวียดนามมาลงทุน ให้ชาวเวียดนามมาทำงานในกัมพูชาจำนวนมากเป็นสาเหตุให้เกิดกระแสต่อต้านเวียดนามในกัมพูชา ประเด็นที่มักร้อนขึ้นมาคือการทวงดินแดนบริเวณสามเหลี่ยมปากแม่น้ำโขงซึ่งปัจจุบันอยู่ในเขตของเวียดนามคืนเพราะเชื่อว่าเป็นของเขมรมาแต่เดิม

แต่ทศวรรษที่ผ่านมาฮุนเซนเริ่มใช้อิทธิพลจีนมาคานอำนาจเวียดนามและชาติตะวันตก นักลงทุนจีนมาลงทุนอย่างมหาศาล เวียดนามก็เองก็ทราบ เห็นได้จากท่าทีที่เปลี่ยนไปคือลดการเป็นปฏิปักษ์กับ สม รังสี คู่ปรับทางการเมืองฮุนเซน

กัมพูชาภายใต้อำนาจเบ็ดเสร็จของฮุนเซน (ที่ไม่แคร์ชาติตะวันตก) จะมีท่าทีอย่างไรต่อมิตรเก่าอย่างเวียดนาม รวมไปถึงมหาอำนาจใหม่อย่างจีน เรื่องนี้จึงต้องจับตาดูกันต่อไป

ภาพ: อนุสาวรีย์มิตรภาพกัมพูชา-เวียดนาม ณ กรุงพนมเปญ
เครดิตภาพ: https://explorewithasmile.files.wordpress.com/2012/12/img_2565.jpg