ยศช้าง ขุนนางพระ
การปฏิรูปวงการสงฆ์ ประเด็นสำคัญที่เลี่ยงไม่ได้ก็คือการปฏิรูปพระราชบัญญัติ คณะสงฆ์ พ.ศ. 2505 ที่ใช้มาเกินครึ่งศตวรรษ
โดย...ณ กาฬ เลาหะวิไลย
การปฏิรูปวงการสงฆ์ ประเด็นสำคัญที่เลี่ยงไม่ได้ก็คือการปฏิรูปพระราชบัญญัติ คณะสงฆ์ พ.ศ. 2505 ที่ใช้มาเกินครึ่งศตวรรษ
เนื้อหาของกฎหมายสงฆ์ เน้นหนักด้านการปกครองสงฆ์ เหมือนกับเอาการปกครองทางโลกไปใช้กับการปกครองทางธรรม โดยยังเป็นระบบที่ยืนยงคงอยู่มาตลอด มีศูนย์รวมอยู่ที่มหาเถรสมาคม จากนั้นก็แตกย่อยการดูแลเป็นเจ้าคณะภาค เจ้าคณะจังหวัด เจ้าคณะอำเภอ และเจ้าคณะตำบล
มหาเถรสมาคมจึงเป็นผู้จัดระเบียบการปกครองคณะสงฆ์ มีอำนาจในการแต่งตั้ง ถอดถอนพระอุปัชฌาย์ เจ้าอาวาส รองเจ้าอาวาส ผู้ช่วยเจ้าอาวาส พระภิกษุอันเกี่ยวกับตำแหน่งปกครองคณะสงฆ์ตำแหน่งอื่นๆ
ทั้งหมดทำให้สภาพการปกครองคณะสงฆ์เกิดการรวมศูนย์ คล้ายกับการปกครองสมัยโบราณตั้งแต่รัชกาลที่ 5 ที่รวมศูนย์แบบมณฑลเทศาภิบาล และส่งข้าหลวงไปปกครองตามมณฑลต่างๆ
สภาพที่ไม่สอดคล้องกับการเปลี่ยนแปลงของสังคม ทำให้วงการสงฆ์ประสบปัญหามากมาย
ไม่ว่าจะเป็นระบบอุปถัมภ์ การวิ่งเต้นในหมู่สงฆ์ การปกป้องสงฆ์ที่ทำผิด
หลากหลายกรณีเมื่อสืบสาวลงไปก็ปรากฏว่า พระสงฆ์ที่กระทำผิดพระธรรมวินัยได้รับการปกป้องจากพระสงฆ์ฝ่ายปกครองที่อยู่เหนือกว่า
นอกจากนั้นการดำเนินคดีทั้งทางโลก ทางธรรมก็เป็นไปอย่างยากลำบาก สร้างความเสื่อมศรัทธาอย่างชัดเจน เนื่องจากมีข้อมูลแสดงการให้ การรับอามิส สักการะไม่ว่าจะเป็นปัจจัย เงินทอง รถยนต์ ฯลฯ
ที่สำคัญ พ.ร.บ.คณะสงฆ์ฉบับนี้ ยังกระตุ้นให้เกิดการใฝ่หา ยศถาบรรดาศักดิ์ เนื่องจากการเข้าไปดำรงตำแหน่งกรรมการมหาเถรสมาคม จะต้องมีชั้นยศในระดับพระราชาคณะขึ้นไป จึงทำให้สมณศักดิ์ พัดยศ เป็นสิ่งสำคัญ
กฎหมายคณะสงฆ์จึงไม่สอดคล้องต้องกับพระธรรมวินัยทำให้คณะสงฆ์อ่อนแอลงเรื่อยๆ โดยอาจถึงขั้นสุดที่จะเยียวยาด้วยองค์กรของสงฆ์เอง
ดั้งนั้นการปฏิรูปคณะสงฆ์ จึงจำเป็นอย่างยิ่งที่ต้องมีการผลักดัน ทำให้เกิดขึ้น โดยสิ่งสำคัญก็คือกฎหมายสงฆ์ ต้องใช้ธรรมวินัยเป็นหลักในการดูแลสงฆ์ทั้งมวล
ถ้าพ้นจากนี้ก็ถือว่าผิดเพี้ยนเข้ารกเข้าพงแน่นอน