เปิดมาตรการคุมเข้ม Short Selling-Program Trading ไทย เทียบประเทศในเอเชีย

ตามที่ คณะกรรมการตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย (ตลท.) ได้เห็นชอบมาตรการยกระดับควบคุมดูแลธุรกรรม Short Selling และ Program Trading ไปในเดือน ก.พ.2567 ที่ผ่านมา 

ล่าสุด นางพรอนงค์ บุษราตระกูล เลขาธิการ สำนักงานคณะกรรมการกำกับหลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์ (ก.ล.ต.) ให้ข้อมูลเพิ่มเติมว่า คณะกรรมการ ก.ล.ต. ได้เห็นชอบในหลักการปรับปรุงมาตรการดังกล่าวแล้ว ตามที่คณะกรรมการตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย (ตลท.) นำเสนอมา 

โดยในขั้นตอนต่อไป ทาง ตลท. จะดำเนินการจัดให้มีการรับฟังความคิดเห็น (hearing) จากผู้เกี่ยวข้อง คาดว่าจะเกิดขึ้นในช่วงไตรมาส 2/2567 และในหลายๆ มาตรการน่าจะได้เริ่มดำเนินการได้ในไตรมาส 3/2567 

สำหรับแนวทางปรับปรุงการกำกับดูแลธุรกรรม Short Selling

เป้าหมาย 1 :  เพิ่มกลไกสร้างความเชื่อมั่นในการซื้อขาย

1.1 เพิ่มคุณภาพหุ้นที่สามารถ Short Selling (Eligible Securities) : เพิ่มเงื่อนไขของหุ้นกลุ่ม Non-SET100 ที่สามารถขายชอร์ตได้ โดยเพิ่มมูลค่าหลักทรัพย์ตามราคาตลาด (market capitalization) จากเดิม 5,000 ล้านบาท เป็น 7,500 ล้านบาท ทำให้หุ้นที่จะสามารถ Short Selling ได้ ลดลงจาก 36% เหลือ 28% และจำนวนหุ้นที่สามารถ Short Selling ได้ จาก 292 หลักทรัพย์ เหลือ 231 หลักทรัพย์ รวมทั้งเกณฑ์สภาพคล่องของหุ้น (turnover) มากกว่า 2% ต่อเดือน  

1.2  ปรับปรุงเกณฑ์ซื้อขายของตลาดหลักทรัพย์ (trading rules) เพื่อจำกัดความผันผวนของราคาหลักทรัพย์

1.2.1  เพิ่มการใช้ราคาขายชอร์ตที่ต้องสูงกว่าราคาซื้อขายครั้งสุดท้าย (Uptick Rule) เมื่อราคาหุ้นลดลงตั้งแต่ 10% ขึ้นไปของราคาปิดวันก่อนหน้า

1.2.2  กำหนดเพดานขายชอร์ตรายหลักทรัพย์รายวัน (daily Short Selling limit)

1.2.3  เปิดเผยยอดขายชอร์ตคงค้างรายวัน (Outstanding short position)

เป้าหมาย 2:  ป้องปรามการขายชอร์ตไม่เป็นตามเกณฑ์ (Naked Short Selling)

2.1  เพิ่มคุณภาพการทำหน้าที่ตรวจสอบของตัวกลาง : 

2.1.1  บริษัทหลักทรัพย์ (บล.) ต้องดำเนินการดังต่อไปนี้

• ทำความรู้จักระบบงานของลูกค้า (Know Your Process: KYP) กรณีลูกค้าที่เป็นตัวกลาง เพื่อให้ลูกค้าทราบ/เข้าใจหลักเกณฑ์ และสื่อสารให้ลูกค้าในชั้นต่อไป  และเพื่อสร้างความมั่นใจว่าลูกค้าตัวกลาง มีระบบควบคุม ติดตามการปฏิบัติตามเกณฑ์ที่เกี่ยวข้อง
• มีข้อตกลงกับลูกค้ายินยอมปฏิบัติตามหลักเกณฑ์ที่เกี่ยวข้อง รวมถึงยินยอมให้ บล. ไล่เบี้ยค่าปรับกรณีที่ บล. ต้องชำระค่าปรับเนื่องจากลูกค้าไม่ปฏิบัติให้เป็นไปตามหลักเกณฑ์ และ บล. ต้องบังคับตามข้อตกลงดังกล่าวด้วย
• มีระบบงานรับส่งคำสั่งที่มีประสิทธิภาพ และกลั่นกรองคำสั่งโดยตรวจสอบเอกสารเพื่อยืนยันว่าลูกค้ามีหลักทรัพย์ตามคำสั่ง
• มีระบบ post trade monitoring สุ่มตรวจธุรกรรม short / long sell และรายงานให้ regulator ทราบโดยไม่ชักช้า เมื่อพบเหตุที่น่าสงสัย

2.1.2  พัฒนาระบบกลาง ให้ บล. ตรวจสอบหลักทรัพย์ได้

2.1.3  เพิ่มอัตราโทษ บล. ที่ไม่ทำตามเกณฑ์ให้เทียบเท่าต่างประเทศ อาทิ กรณีพบ Naked Short Selling จะปรับ 3 เท่าของกำไร (ขั้นต่ำ 1 ล้านบาท) กรณีการทำธุรกรรม Short Selling ไม่ทำตามเกณฑ์ จะปรับไม่เกิน 0.3 ล้านบาท/ครั้ง

2.2  แก้กฎหมายเพิ่มความรับผิดตลอดสาย: ลงโทษ/บังคับใช้กฎหมายกับผู้ลงทุนที่ไม่ทำตามเกณฑ์ขายชอร์ตและสร้างกลไกที่ทำให้ทราบถึงผู้รับผลประโยชน์ที่แท้จริง (End-Beneficial Owner)

2.3  เพิ่มการทำหน้าที่ผู้เก็บรักษาทรัพย์สิน (Custodian) ในฐานะ Gatekeeper: โดยให้ custodian แจ้งวัตถุประสงค์การโอน เพื่อการสอบยันการทำรายการยืม

ส่วนแนวทางปรับปรุงการกำกับดูแลการใช้คอมพิวเตอร์ส่งคำสั่งซื้อขาย (Program Trading) / การส่งคำสั่งด้วยความเร็วสูง (High Frequency Trading : HFT)

เป้าหมาย : เพิ่มกลไกสร้างความเชื่อมั่นในการซื้อขายโดยรวม 

1.  ดำเนินการให้สามารถรู้ตัวตนลูกค้าและตรวจสอบได้ : ขึ้นทะเบียน (Register) ผู้ลงทุนประเภท HFT กับตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย (ตลท.) เพื่อให้สามารถติดตามการซื้อขายของผู้ลงทุน HFT ได้

2.  ทบทวนพฤติกรรมไม่เหมาะสม : 

2.1  เพิ่มลักษณะคำสั่งซื้อขายไม่เหมาะสมให้ครอบคลุมพฤติกรรมการซื้อขายในปัจจุบัน 

2.2  จัดทำระบบกลางคัดกรองคำสั่งไม่เหมาะสม (Central Order Screening) 

2.2  กำหนดระยะเวลาขั้นต่ำของคำสั่งที่เข้ามา ก่อนที่จะสามารถยกเลิกคำสั่งนั้นได้ (Order Resting Time) 
เพื่อป้องกันคำสั่งใส่ถอนถี่เกินไป (spoofing)

3.  ควบคุมความผันผวนของราคาหลักทรัพย์ :

3.1  ใช้กลไกการเพิ่มเพดานการเคลื่อนไหวของราคาระหว่างวัน (Dynamic Price Band) นอกเหนือจากเกณฑ์ราคาสูงสุด-ต่ำสุด (Ceiling and Floor) โดยพักการซื้อขายชั่วคราวถ้าหุ้นมีราคาขึ้นหรือลง 10% ของราคาซื้อขายล่าสุด 

3.2  ใช้วิธีการซื้อขายแบบประมูล (Auction) กรณีหุ้นอยู่ในมาตรการกำกับการซื้อขาย 

4.  ผู้ลงทุนที่มีพฤติกรรมไม่เหมาะสม :

4.1  ทบทวนเกณฑ์การดำเนินการ (sanction) กับลูกค้าที่มีพฤติกรรมไม่เหมาะสม

4.2  ตลท. เปิดเผยรายชื่อลูกค้าที่ส่งคำสั่งไม่เหมาะสมให้ทุก บล. ทราบ เพื่อให้ดำเนินการตามที่กำหนด

นางวรัชญา ศรีมาจันทร์ รองเลขาธิการ ก.ล.ต. ยังให้ข้อมูลอีกว่า ปัจจุบันปริมาณ Short Selling อยู่ที่ประมาณ 5-7% ของมูลค่าซื้อขายรายวัน โดมีแนวโน้มเพิ่มขึ้น ปริมาณสูงสุดมาจากโปรมแกรมต่างประเทศ 79% และนักลงทุนรายย่อยเพียง 3% ซึ่งธุรกรรม Short Selling จะอยู่ในหุ้น SET100 เป็นหลัก

ขณะที่ การใช้ Program Trading รวม 33% แบ่งเป็น HFT 15% และ Program Trading ไม่รวม HFT 18% ส่วนที่เหลืออีก 67% เป็นการส่งคำสั่งปกติ ทั้งนี้ HFT เพิ่มขึ้นมากตั้งแต่ปี 2564 โดยเป็นต่างชาติ 98% 

เปรียบเทียบมาตรการ Short Selling ไทย กับประเทศในเอเชีย

เปรียบเทียบมาตรการ Program Trading ไทย กับประเทศในเอเชีย