เนื้อหา สำคัญกว่า รูปแบบ (Substance over form)
....สาธิต บวรสันติสุทธิ์
“
ชนะฟาวล์” คือคำที่ขึ้นหัวหนังสือพิมพ์ และเป็นคำที่สื่อมวลชนต่างๆ พากันเอ่ยถึงเป็นจำนวนมากทันทีที่ศาลรัฐธรรมนูญมีมติ 4 ต่อ 2 ให้ยกคำร้องยุบพรรคประชาธิปัตย์ โดยให้เหตุผลว่าเป็นความบกพร่องทางเทคนิคไม่ว่าจะเป็นกรณีนายทะเบียนพรรคการเมืองยังมิได้มีความเห็นเป็นเหตุให้ยุบพรรคผู้ถูกฟ้องตามมาตรา 93 แห่งพรรคการเมืองบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยพรรคการเมือง พ.ศ. 2550 หรือกรณีเลยเวลา 15 วัน ที่กำหนดให้นายทะเบียนพรรคการเมืองได้ยื่นต่อศาลรัฐธรรมนูญทันทีที่คำตัดสินออกมาอย่างนี้ หลายๆ คน หลายเว็บ ก็ได้วิจารณ์กันต่างๆ นานา ว่า ทำไมไม่ให้ความสำคัญที่เนื้อหาของการกระทำผิด ไม่ควรดูที่กระบวนการ เพราะหากพรรคประชาธิปัตย์ทำผิดจริง ก็น่าจะได้รับการลงโทษ ไม่ควรได้รับการยกเว้นเพียงเพราะความผิดพลาดทางเทคนิคนี้เท่านั้น
กรณีนี้ทำให้ผมนึกถึง หลักเนื้อหาสำคัญกว่ารูปแบบ (Substance Over Form) ที่นักบัญชีใช้กัน คือ การให้ความสนใจในเนื้อหาทางเศรษฐกิจของเหตุการณ์ แม้รูปแบบทางเศรษฐกิจของเหตุการณ์นั้นอาจจะแตกต่างจากรูปแบบทางกฎหมายก็ตาม
กรณีที่กระบวนการมีความสำคัญไม่ยิ่งหย่อนไปกว่าเนื้อหาเช่นนี้ จริงๆ แล้ว ไม่ได้เกิดขึ้นครั้งนี้ครั้งแรก แต่จริงๆ แล้ว เกิดขึ้นมาตลอดในสังคมไทย ตัวอย่างเช่น กรณีที่ศาลปกครองสูงสุดมีคำตัดสินว่า การไฟฟ้าฝ่ายผลิตฯ ไม่สามารถแปรรูปเป็นบริษัทมหาชนได้ เพราะในการดำเนินการในขั้นตอนที่เป็นสาระสำคัญในการเปลี่ยนทุนของการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทยเป็นหุ้นของบริษัท กฟผ. จำกัด (มหาชน) ไม่ชอบด้วยกฎหมาย หรืออย่างกรณีการทำธุรกรรมทางการเงินที่เราๆ ท่านๆ ทำกันอยู่ เช่น การจะถอนเงิน เราจะเห็นว่าบางครั้งเราแทบจะทะเลาะกับเจ้าหน้าที่ธนาคารที่ไม่ยอมให้เราถอนเงิน ทั้งที่เป็นเงินของเรา และตัวเราเองก็ไปถอนด้วยตัวเอง เพียงเพราะเราไม่ได้นำสมุดบัญชีเงินฝากไป ฯลฯ
ทำไมกระบวนการถึงมีความสำคัญไม่ยิ่งหย่อนไปกว่าเนื้อหา เพราะกระบวนการเป็นสิ่งที่ผู้เกี่ยวฃ้องกำหนดขึ้นมา เพื่อให้การดำเนินการมีความโปร่งใส รัดกุม และมีประสิทธิภาพ และสร้างประโยชน์สูงสุดให้กับผู้ที่เกี่ยวข้อง ตัวอย่างเช่น การถอนเงิน ต้องมีกระบวนการแสดงตน พร้อมหลักฐาน รวมถึงกรณีถอนเงินจำนวนมากต่างสาขา ก็ต้องนำหลักฐานจากธนาคาร เช่น สมุดบัญชีมาเป็นหลักฐานประกอบการทำธุรกรรม ก็เพื่อรักษาผลประโยชน์สูงสุดของเจ้าของเงิน แม้ว่าจะแลกด้วยความไม่สะดวกบางประการก็ตาม ในทางกลับกัน เราลองมาคิดดูว่า หากธนาคารไม่กำหนดขั้นตอนการทำธุรกรรมการเงินที่รัดกุมแล้ว การทุจริตทางการเงินจะเกิดขึ้นได้ง่ายเพียงใด และผลเสียหายที่จะเกิดกับเงินของเรามีมากน้อยเพียงใด
หากเราเข้าใจถึงความสำคัญของ กระบวนการแล้ว เราก็จะไม่แปลกใจเลยว่าทำไมศาลรัฐธรรมนูญจึงให้ความสำคัญกับกระบวนการเทียบเท่ากับเนื้อหา เพราะฉะนั้น เมื่อเราเข้าใจถึงความสำคัของกระบวนการแล้ว เราก็อย่าประมาท ดำเนินการต่างๆ ให้ถูกต้องตามกระบวนการที่กำหนดตามกฎหมายจะดีกว่าครับ เช่น หากจะใช้สิทธิประโยชน์ทางภาษีที่สนับสนุนการท่องเที่ยว ก็ต้องเก็บใบเสร็จและต้องเที่ยวภายในปีนี้ จะมาอ้างว่าลืมขอใบเสร็จไม่ได้ครับ หรือจะเที่ยวช่วงปลายปี แต่บังเอิญตอนเช็กเอาต์ ออกวันที่ 2 ม.ค. 2554 จึงได้ใบเสร็จที่ออกปีหน้า แล้วจะมาขอสิทธิประโยชน์ทางภาษีก็ไม่ได้เช่นกันครับ
หากท่านต้องการสอบถามหรือปรึกษาเกี่ยวกับการวางแผนการเงิน โปรดติดต่อกระผมได้ที่ [email protected] (ไม่มีค่าใช้จ่ายครับ)