8 กันยายน วันที่ระลึกสากลแห่งการรู้หนังสือ
ดร.ดิศกุล เกษมสวัสดิ์ เลขาธิการสำนักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย(เลขาธิการ กศน.)
กล่าวเนื่องในโอกาส “วันที่ระลึกสากลแห่งการรู้หนังสือ” ว่า องค์การศึกษา วิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (UNESCO) ได้ประกาศให้วันที่ 8 กันยายนของทุกปีเป็น “วันที่ระลึกสากลแห่งการรู้หนังสือ” (International Literacy Day) ตั้งแต่ พ.ศ. 2509 โดยถือว่าการรู้หนังสือเป็นเรื่องของสิทธิและเสรีภาพ การรู้หนังสือเป็นการให้อิสรภาพแก่มวลมนุษยชาติซึ่ง UNESCO ได้เรียกร้องให้นานาชาติให้ความสำคัญและแก้ปัญหาการไม่รู้หนังสือของประชากร ทั้งนี้ประเทศไทยได้มีการจัดกิจกรรมเพื่อให้ความสำคัญและรณรงค์การรู้หนังสือมาตั้งแต่ พ.ศ. 2510 และยังได้ถือว่าวันที่ 8 กันยายนของทุกปีเป็น “วันการศึกษานอกโรงเรียน” ตั้งแต่ พ.ศ. 2522 อีกด้วย การรู้หนังสือ หรือ Literacy ตามคำนิยามของรัฐบาลภายใต้การนำของ พล.อ. ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรีไม่ใช่เพียงการอ่านออก เขียนได้ คิดเลขเป็นเท่านั้น แต่ต้องสร้างแพลตฟอร์มการเรียนรู้ใหม่ในระบบดิจิทัล คือต้องมีทักษะการอ่านการเขียนหลายภาษา (Multiliteracies) โดยเฉพาะภาษาอังกฤษและภาษาที่สามเพื่อการสื่อสารและแสวงหาความรู้ รวมทั้งภาษาคอมพิวเตอร์ (Coding) เพื่อเข้าสู่โลกยุคดิจิทัล สำนักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย (กศน.) ได้ดำเนินการแก้ปัญหาการไม่รู้หนังสือของคนไทยมาโดยตลอด ซึ่งต้องยอมรับว่า ปัจจุบันยังมีคนไทยจำนวนหนึ่งที่ยังไม่รู้หนังสือ ส่วนหนึ่งเกิดจากการไม่ค่อยได้ใช้ภาษาไทย โดยเฉพาะประชากรชายขอบ ชาวเขา และประชากรบางส่วนในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ที่ใช้ภาษายาวี เป็นต้น การแก้ปัญหาการไม่รู้หนังสือโดยเฉพาะ
ผู้ที่อยู่นอกระบบการศึกษา จึงเป็นบทบาทหน้าที่ที่สำคัญของ กศน. เริ่มตั้งแต่การสำรวจหากลุ่มผู้ไม่รู้หนังสือ การจัดส่งครู กศน. หรือครูอาสาสมัครการศึกษานอกโรงเรียนเข้าไปสอนเพื่อให้คนเหล่านั้นรู้หนังสือ สามารถอ่านออกเขียนได้
และมีการพัฒนาการจัดระบบการศึกษามาอย่างต่อเนื่องจนเป็นการศึกษาผู้ใหญ่แบบเบ็ดเสร็จ เพื่อให้คนไทยได้รับการศึกษาขั้นพื้นฐานตั้งแต่หลักสูตรเทียบเท่าชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 มัธยมศึกษาตอนต้น และมัธยมศึกษาตอนปลาย ตามลำดับ โดยผู้ที่ได้รับวุฒิการศึกษาจากกศน. สามารถสอบหรือเข้าเรียนต่อในระดับอุดมศึกษาได้ปีละเป็นจำนวนมาก
นอกจากนี้ กศน. ยังได้พัฒนาประสิทธิภาพบุคลากรและหลักสูตรการเรียนการสอนมาโดยลำดับ รวมถึงการพัฒนาสื่อการเรียนการสอนจากการเรียนในห้องเรียน สู่การเรียนการสอนผ่านดาวเทียม และการเรียนการสอนทางออนไลน์ในปัจจุบัน โดยในช่วงการแพร่ระบาดของเชื้อไวรัสโควิด-19 ทำให้ไม่สามารถทำการเรียนการสอนในห้องเรียนได้ กศน. ได้ใช้วิกฤตเป็นโอกาสด้วยการพัฒนาบุคลากรให้มีความรู้ความสามารถด้านเทคโนโลยีสารสนเทศมากขึ้น เพื่อให้สามารถออกแบบการเรียนการสอนแบบออนไลน์ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ส่วนในพื้นที่ที่อินเทอร์เน็ตยังไปไม่ถึง ทาง กศน.ตำบล ก็จัดให้มีการเรียนการสอนโดยใช้การเว้นระยะห่าง ซึ่งการดำเนินการอย่างมีประสิทธิภาพดังกล่าวทำให้การแก้ปัญหาการไม่รู้หนังสือของประเทศไทยเป็นไปอย่างมีระบบและเป็นที่ยอมรับในระดับสากล ดร.ดิศกุล ยังได้กล่าวถึงการที่จะทำให้การรู้หนังสือมีการพัฒนาอย่างต่อเนื่องและไม่เกิดการสูญเปล่าว่า เรื่องนี้เป็นเรื่องที่สำคัญของการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย โดยผู้ที่มีบทบาทสำคัญคือ ครู กศน.ตำบล ที่จะต้องทำหน้าที่ในการส่งเสริมการศึกษาและให้ข้อมูลข่าวสารแก่ผู้เรียนอย่างสม่ำเสมอ มีการจัดกิจกรรมต่างๆ ในชุมชนเพื่อกระตุ้นให้เกิดการเรียนรู้อยู่ตลอดเวลา มีการจัดกิจกรรมเพื่อให้ประชาชนเข้าไปใช้บริการห้องสมุดประชาชน ตลอดจนจัดให้มีการอบรมอาชีพ และการส่งเสริมการพัฒนาคุณภาพชีวิตให้แก่ชุมชน เลขาธิการ กศน. ได้กล่าวถึงการจัดกิจกรรม “วันที่ระลึกสากลแห่งการรู้หนังสือ” ในปีนี้ว่า เนื่องจากยังอยู่ในสถานการณ์การแพร่ระบาดของไวรัสโควิด-19 กิจกรรมดังกล่าวจึงกำหนดจัดขึ้นที่ส่วนกลาง ณ หอประชุมคุรุสภา กรุงเทพฯ ในวันที่ 8 กันยายน 2563 ซึ่งจะมีการอ่านสาร “วันที่ระลึกสากลแห่งการรู้หนังสือ” โดยผู้อำนวยการ UNESCO ประจำประเทศไทย และการอ่านสารจาก ฯพณฯ นายกรัฐมนตรีโดยนายณัฏฐพล ทีปสุวรรณ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ นอกจากนี้ กศน. ก็จะมีการมอบรางวัล ให้แก่ข้าราชการ กศน. ที่มีผลงานดีเด่น เพื่อเป็นการเชิดชูและเป็นเกียรติประวัติแก่คน กศน. ต่อไป
