เก๋งเก็บอัฐิชาวญี่ปุ่นที่วัดเลียบ

โดย สมาน สุดโต 

ในบรรดาศาสนวัตถุที่ชาวต่างชาติสร้างเพื่อชุมชนของตนนั้น เก๋งญี่ปุ่นในวัดเลียบ หรือวัดราชบุรณะราชวรวิหาร เป็นหนึ่งในจำนวนศาสนสถานทั้งหลาย ซึ่งสร้างมาตั้งแต่ พ.ศ. 2478

วัดราชบุรณะ หรือที่รู้จักทั่วไปว่าวัดเลียบ ตั้งอยู่ในที่เป็นแลนด์มาร์คของกรุงเทพมหานคร ด้านหนึ่งโรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย อีกด้านเป็นโรงไฟฟ้าวัดเลียบ ด้านหลังเป็นย่านพาหุรัด ด้านหน้าเป็นแม่น้ำเจ้าพระยา โดยมีสะพานพระพุทธยอดฟ้า คู่ขนานกับสะพานพระปกเกล้า เป็นที่หมาย

ตามประวัตินั้น วัดนี้ถูกระเบิดพันธมิตรทำลายเสียหายเมื่อวันที่ 14 เม.ย. 2488 ยกเว้นแต่พระปรางค์สูงใหญ่ หน้าวัด และเก๋งญี่ปุ่นที่ตั้งอยู่ภายในวัดเท่านั้น

เก๋งญี่ปุ่น ที่รอดจากระเบิดอย่างน่าอัศจรรย์ ตั้งอยู่คู่กับศาลาทรงไทย (สร้างใหม่) โดยมีพระชาวญี่ปุ่นเฝ้าตลอดและรูปที่เฝ้านี้เพิ่งบวชแบบพระไทย ชื่อ ไดยุ โอกุกาวา (Daiyu Oguwa) อายุ 27 ปี ก่อนนั้นอยู่ญี่ปุ่นเป็นพระนิกาย Koyasan-Shingon ฝ่ายมหายาน ที่ต้องอุปสมบทแบบไทย เป็นตามข้อตกลงระหว่างวัดเลียบกับสมาคมญี่ปุ่นในประเทศไทย ซึ่งพระญี่ปุ่นนั้นมาในฐานะอาสาสมัครคราวละ 3 ปี

ท่านไดยุ ที่มาใหม่ หัดพูดภาษาไทย แต่น้ำใจโอบอ้อม เปิดให้ชมห้องบูชา ที่มีพระศรีศากยมุนี เป็นพระประธานพระพุทธรูปนี้นำมาจากประเทศญี่ปุ่น สมัยแรกๆ จึงเป็นประวัติศาสตร์ว่า เป็นพระพุทธรูปองค์เดียวจากญี่ปุ่น ที่ประดิษฐานในเมืองไทย ในฐานะพระประธาน

ที่รายรอบพระประธานคือป้ายชื่อชาวญี่ปุ่นที่เสียชีวิตตั้งอยู่ พร้อมกับตู้เล็กๆ ที่มีหมายเลขกำกับหลายสิบตู้ตั้งอยู่รอบกำแพง ตู้ทั้งหลายนี้บรรจุห่ออัฐิชาวญี่ปุ่นที่วายชนม์ในไทย

หน้าแท่นบูชา มีบัญชีรายชื่อชาวญี่ปุ่นทั้งหมด 572 ชื่อ เขียนด้วยภาษาญี่ปุ่นในแผ่นพับขนาดใหญ่ เหมือนสมุดข่อยโบราณของไทย ตั้งอยู่ด้านหน้า หลวงพ่อพระศรีศากยมุนี

นิตยสารศิลปวัฒนธรรม ฉบับเดือน ส.ค. 2548 โดย นิภาพร รัชตพัฒนากุล เล่าว่า อัฐิชาวญี่ปุ่นชุดแรกคือ “คารายุกิซัง” หรือ “หญิงโสเภณี” จากจังหวัดทางภาคใต้ของญี่ปุ่น

ความพยายามของชุมชนชาวญี่ปุ่นที่จะสร้างที่เก็บอัฐิ หรือสุสานเริ่มตั้งแต่ พ.ศ. 2440 แต่ได้รับอนุมัติให้สร้างเมื่อ พ.ศ. 2475 (ตรงกับปีที่เปลี่ยนแปลงการปกครองพอดี) โดยตกลงกับเจ้าอาวาสวัดราชบุรณะ หรือวัดเลียบ โดยมีพระชาวญี่ปุ่นและนักเรียนญี่ปุ่นที่ศึกษาในไทยในขณะนั้น ชื่อ ฟุจิอิ ชินสุอิ เป็นผู้ประสานงาน และได้ก่อสร้าง พ.ศ. 2478 เป็นอาคารคอนกรีต 3 ชั้น เลียนแบบสถาปัตยกรรมจากวัดคินคะคุจิ ในเมืองเกียวโต ส่วนเงินค่าก่อสร้างได้รับเงินบริจาคจากสมาคมญี่ปุ่นแห่งสยาม

ขอสรุปว่า ความสัมพันธ์ไทยกับญี่ปุ่นนั้นลึกซึ้งยิ่งนัก เพราะนอกจากของใช้ประจำวันของชาวไทย เช่น รถยนต์ ธุรกิจ และร้านอาหารญี่ปุ่นที่คนไทยคุ้นเคย เช่น ปลาดิบและราเมนแล้ว เมื่อชาวญี่ปุ่นบางคนจบชีวิตในไทย ยังเก็บอัฐิที่นี่อีก

ในการนี้จะมีพิธีรำลึกและทำบุญอุทิศกุศลให้ผู้วายชนม์ในเดือน พ.ย.ปีเว้นปี ซึ่งเป็นงานสำคัญที่ผู้นำชาวญี่ปุ่นในไทย เช่น เอกอัครราชทูตญี่ปุ่นประจำประเทศไทย และนักธุรกิจชั้นนำในไทยต้องมาร่วมงานอย่างพร้อมเพรียง ณ ที่นี่ ที่เดียวในเมืองไทย

(ข้อมูลจาก wfb magazine ฉบับที่ 6/2 จัดพิมพ์เนื่องในการประชุมใหญ่ พ.ส.ล. ครั้งที่ 29 ณ กรุงโตเกียว วันที่ 4-9 พ.ย. 2561)