Upcycling ถึงเวลาสร้างชีวิตใหม่ให้ขยะพลาสติก!

 

เมื่อไม่นานมานี้ โจนาธาน เฮด ผู้สื่อข่าวบีบีซีประจำภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ได้รายงานเกี่ยวกับปัญหาขยะพลาสติกในประเทศไทย ว่ามีการใช้ถุงพลาสติกปีละ 7 หมื่นล้านใบ และมีวาฬนำร่องครีบสั้นลอยเข้ามาที่ฝั่งอย่างอ่อนแรงที่ อ.จะนะ จ.สงขลา ก่อนจะเสียชีวิตในเวลาต่อมา โดยแพทย์ผู้ทำการรักษาได้ผ่าตัดกระเพาะวาฬแล้วพบว่ามีพลาสติกมากถึง 85 ใบ หนักกว่า 8 กิโลกรัมเลยทีเดียว

 

 จากรายงานดังกล่าว สอดคล้องกับการเปิดเผยรายงานที่อ้างอิงจากผลการสำรวจประเมินจากภาพรวมปริมาณขยะมูลฝอยของประเทศในปี 2558 โดยกรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง ว่าประเทศไทยมีภาวะ “วิกฤตแพขยะไหลลงทะเล” ประมาณ 5-6 หมื่นตัน/ปี ซึ่งในจำนวนนี้เป็นขยะพลาสติกราว 5 หมื่นตัน หรือ 750 ล้านชิ้น เป็นผลให้ประเทศไทยถูกจัดอันดับว่าเป็นประเทศที่มีขยะทะเลเป็นอันดับที่ 6 ของโลก

 

 

 นอกจากนี้ ยังได้มีการสำรวจข้อมูลปริมาณขยะพลาสติกของกรมควบคุมมลพิษ (คพ.) ซึ่งพบว่าประเทศไทยมีขยะพลาสติกมากถึง 12% ของปริมาณขยะทั้งหมด หรือราว 2 ล้านตัน/ปี โดยขยะพลาสติกเหล่านี้ถูกนำกลับมาใช้ประโยชน์เพียงปีละ 5 แสนตัน ที่เหลืออีก 1.5 ล้านตัน ถูกกำจัดด้วยวิธีเผาหรือฝังกลบ และบางส่วนตกค้างอยู่ในสิ่งแวดล้อม น่าคิดนะครับว่าคนไทยทำอะไรกันอยู่

 

 ในฐานะที่ผมเป็นอาจารย์คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ และเป็นที่ปรึกษาของศูนย์วิจัยและนวัตกรรมเพื่อความยั่งยืน หรือเรียกกันสั้นๆ ว่าศูนย์ RISC ผมเห็นปัญหานี้มานานและพยายามแก้ไขผ่าน Scrap Lab และการจับมือกับ MQDC และ PTT GC เพื่อนำนวัตกรรม Upcycle มาพัฒนาเป็นวัสดุก่อสร้างที่ทำจากพลาสติกทิ้งแล้ว ซึ่งเป็นวัสดุที่คงทน แข็งแรง และเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม

 

 

นวัตกรรม Upcycle คือการให้ชีวิตใหม่แก่ของเหลือใช้ หรือของที่ทิ้งแล้ว โดยการออกแบบและแปรรูปให้เป็นวัสดุใหม่ที่นำมาใช้งานได้ในรูปแบบอื่นๆ ซึ่งการแปรรูปเชิงสร้างสรรค์นี้ ถือเป็นวิธีแก้วิกฤตขยะพลาสติกที่เรากำลังเผชิญอยู่ได้ ถึงแม้ว่าการแก้ปัญหานี้ โดยหลักการแล้วจะต้องแก้ที่การร่วมมือกันเปลี่ยนวิถีบริโภค และวิธีจัดการขยะอย่างถูกต้องก่อนสิ่งอื่นใดก็ตาม

 

 

สิ่งที่สังคมไทยและสังคมโลกจะเห็นบ่อยขึ้นเรื่อยๆ ในอนาคตอันใกล้ ซึ่งเราได้เริ่มเห็นมากขึ้นในอุตสาหกรรมแฟชั่น ที่นำขวดน้ำ PET มารีไซเคิลเป็นเส้นใยทอผ้า หรือการผลิตวัสดุก่อสร้าง เช่น ที่จอดรถ พื้นทางเดินและถนน โดยการนำขยะพลาสติกมาใช้แทนทรายและวัสดุ Aggregates อื่นๆ ซึ่งยังมีคุณภาพตามมาตรฐานอุตสาหกรรมเพื่อการก่อสร้างและอาจสามารถลดต้นทุนการผลิตลงได้ 10-15%

 

ถ้าถามว่าถึงเวลาสร้างชีวิตใหม่ให้ขยะพลาสติกแล้วหรือยัง ยิ่งกว่าถึงเวลาแล้วครับ เราทุกคนทุกหน่วยงาน ทุกองค์กรและทุกภาคส่วนของประเทศ รวมทั้งของโลกใบนี้ จะนิ่งนอนใจอีกต่อไปไม่ได้แล้ว

 

หากเราทุกคนหันมาใช้สินค้าพลาสติกหรือถุงพลาสติกให้ลดน้อยลง การผลิตสินค้าหรือถุงที่ทำจากพลาสติกก็จะลดน้อยลงตามไปด้วย และเมื่อสินค้าหรือถุงพลาสติกกลายเป็นขยะที่เหลือน้อยลง แถมยังได้ถูกนำมาเข้าสู่กระบวนการแปรรูปด้วยนวัตกรรมกระบวนการตามแนวคิด Upcycle โลกของเราก็จะเกิดวงจรใหม่

 

หรือที่เริ่มได้ยินกันบ่อยคือ เศรษฐกิจหมุนเวียน (Circular Economy) ที่มีส่วนในการรักษาสิ่งแวดล้อมได้อย่างยั่งยืนและมีประสิทธิภาพ อีกทั้งมีความปลอดภัยต่อชีวิตของเราทุกคน รวมทั้งสัตว์และสรรพสิ่งบนโลกใบนี้

 

และคงดี หากมันจะไม่เกิดเหตุการณ์น่าเศร้าสลดที่ว่าพบถุงพลาสติกจำนวนมหึมาในกระเพาะอาหารของวาฬนำร่องครีบสั้นให้เจ็บปวดใจเหมือนที่เคยเกิดขึ้น ฝากไว้ให้คิดครับ